Είναι σχεδόν αδύνατο για τον αλαζόνα και τον εγωιστή άνθρωπο να κατανοήσει τον πρώτο μακαρισμό του Κυρίου στην επί του όρους ομιλία Του. Οι κοσμικοί άνθρωποι έχουν μάθει να θαυμάζουν τους «πετυχημένους» στην εργασία τους ανθρώπους, τους πλουσίους, τους πολυταξιδεμένους, τους διάσημους και ο Μακαρισμός αυτός δεν μπορεί να γίνει δεκτός γιατί δε συμβαδίζει με τη λογική τους.Αυτό βέβαια συμβαίνει επειδή βλέπουν τα πράγματα επιφανειακά και τους φαίνεται περίεργο το πώς μακαρίζονται οι «πτωχοί τω πνεύματι», γιατί θεωρούν πως πρόκειται για τους ανόητους, δηλαδή αυτούς που, κατά μία έκφραση, είναι «φτωχοί στο πνεύμα».
Ποιοι λοιπόν είναι αυτοί οι πτωχοί, τους οποίους μακαρίζει πρώτους ο Κύριος;
«Πτωχοί τω πνεύματι» είναι οι πτωχοί προς την . Είναι όσοι στερήθηκαν τη Θεία Χάρη, η οποία πλουτίζει πράγματι τον άνθρωπο και την αποδιώχνει η αμαρτία. Είναι όσοι έχασαν τα πνευματικά μέσα, τα απαραίτητα για τη θεραπεία της εκ της αμαρτίας θανασίμως πασχούσης ψυχής των, αλλά τώρα ΣΥΝΑΙΣΘΑΝΟΝΤΑΙ αυτή τη στέρηση και ποθούν την θεραπεία τους και επιζητούν τον Σωτήρα.
Όπως υλική πτωχεία είναι η απώλεια ή η στέρηση υλικών πραγμάτων την οποία ζούμε πλέον όλο και περισσότερο στις μέρες μας, ακριβώς ίδια είναι η απώλεια και η στέρηση του πνευματικού πλούτου. Και όπως οι φτωχοί ως προς τα υλικά , όχι μόνο καταλαβαίνουν και συναισθάνονται τη φτώχεια τους, αλλά και υποφέρουν εξαιτίας της και ποθούν και αγωνίζονται ν΄ απαλλαγούν από αυτήν, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο οι πτωχοί τω πνεύματι, έχουν λυπηρή συναίσθηση της πνευματικής και ηθικής πτωχείας τους, της αμαρτωλότητας τους, της νοσηρής πνευματικής τους κατάστασης, των ηθικών ελλείψεων και ατελειών τους. Πονούν και λυπούνται για όλες τις φορές που στη ζωή τους λύπησαν τον Σωτήρα τους. Αυτούς μακαρίζει ο Κύριος, γράφει ο αείμνηστος π. Σεραφείμ Παπακώστας.
Και τους μακαρίζει όχι για την κατάσταση τους καθ΄ εαυτή, αλλά γιατί είναι οι άνθρωποι εκείνοι που αφού γνώρισαν την Αλήθεια, επιθυμούν όσο τίποτε άλλο, την ένωση με τον Δημιουργό τους. Επιθυμούν όπως το διψασμένο ελάφι αναζητεί το κρυστάλλινο ύδωρ την απόκτηση του Αγίου Πνεύματος.
Γίνονται νηπτικοί (προσεχτικοί) στις παγίδες τις αμαρτίας και της συνήθειας και αγωνίζονται για την πρόσκτηση εκείνων των αρετών που καθαρίζουν και ανορθώνουν την ψυχή. Είναι εκείνοι που αγωνίζονται να γίνουν «άνθρωποι του Θεού» και έχοντας «πνεύματα συντετριμμένα και καρδιές συντετριμμένες και τεταπεινωμένες» κινούν όλη την αγάπη και τη μακροθυμία του Θεού.
