Πότε είμαστε όρθιοι και πότε καθόμαστε κατα την διάρκεια της Θείας Λειτουργίας;

Πολλοί χριστιανοί, Ἀγαπητοί μου, διερωτῶνται πότε πρέπει νά κάθονται καί πότε νά εἶναι ὄρθιοι κατά τήν διάρκεια τῆς θείας Λειτουργίας. Αὐτό ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα νά κάθονται ὅταν δέν πρέπει ἤ νά στέκονται ὄρθιοι χωρίς λόγο.

Στούς Ναούς ὑπάρχουν βέβαια μερικά καθίσματα, τά ὁποῖα ὅμως δέν φθάνουν γιά ὅλους τούς ἐκκλησιαζομένους. Κι αὐτό γιατί ὁ χῶρος τῶν Ναῶν εἶναι σχετικά μικρός, καί μέ τήν τοποθέτηση καθισμάτων μειώνεται ἡ χωρητικότητά τους.

Ἔτσι γιά νά χωροῦν περισσότεροι ἄνθρωποι μέσα στούς Ναούς, ἀφήνεται ἕνα μεγάλο τμῆμα τοῦ ἐσωτερικοῦ χώρου χωρίς καθίσματα.

Κατ᾽ ἀρχήν θά πρέπει νά τονίσουμε, ὅτι στήν θεία Λατρεία κατά προτίμηση πρέπει νά εἴμαστε ὄρθιοι. Ἑπομένως: κατά τήν διάρκεια τοῦ Μυστηρίου τῆς θείας Εὐχαριστίας, οἱ πιστοί πρέπει νά παραμέ-νουν ἀπό τήν ἀρχή μέχρι τήν Ἀπόλυση ὄρθιοι, ὅταν καί ὅσοι μποροῦν.

Ἡ κούραση εἶναι βέβαια πρόβλημα, ἀλλά, ὅταν ὑπάρχει ἀνάλογη διάθεση, σιγά-σιγά, μέ τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ γίνεται ἄσκηση. Οἱ πιστοί πού ἀποφασίζουν νά ὑποστοῦν αὐτόν τόν κόπο, γιά χάρη τοῦ Θεοῦ, ἔχουν περισσότερες εὐλογίες.

Θά δώσουμε, λοιπόν, μερικές γενικές ὁδηγίες, πού δίνουν ἀπάντηση στό θέμα μας καί διαφωτίζουν ἀρ­κετά, ὥστε νά γνωρίζουμε ὅλοι μας: πότε καθόμαστε, καί ὅτι ὑπάρχουν μερικές στιγμές τῆς θείας Λειτουργίας, πού ὅλοι πρέπει νά στέκονται ὄρθιοι.

Οἱ στιγμές αὐτές εἶναι οἱ ἑξῆς, κατά σειρά:

1) Ἀπό τό Δοξαστικό τῶν Αἴνων καί κατά τήν διάρκεια τῆς Δοξολογίας, εἴμαστε ὄρθιοι.

2) Στήν ἀρχή τῆς θείας Λειτουργίας, ὅταν ὁ Ἱερέας ἀπαγγέλλει τό «Εὐλογημένη ἡ βασιλεία τοῦ Πα­τρός…», ὅλοι εἴμαστε ὄρθιοι καί στό ἄκουσμα τῶν τριῶν προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος κάνουμε τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ μέ εὐλάβεια.

Κατόπιν μποροῦμε νά καθίσουμε. Ἐάν λειτουργεῖ ὁ Ἐπίσκοπος σηκωνόμαστε τήν στιγμή κατά τήν ὁποία στά «Εἰρηνικά» μνημονεύεται τό ὄνομά του, κάνοντας ὑπόκλιση. Αὐτό σέ ἔνδειξη σεβασμοῦ πρός τόν Ἐπίσκοπο καί γιά νά δεχθοῦμε τήν εὐλογία πού μᾶς δίνει ἐκεί­νη τήν στι-γμή.

Θά πρέπει νά προσέξουμε τό πῶς καθόμαστε καί τό πῶς σηκωνόμαστε, γιατί τήν στιγμή ἐκείνη δημιουργεῖται θόρυβος καί ἀταξία.

3) Ὅταν ψάλλονται τά Ἀντίφωνα, δηλ. τό «Ταῖς πρεσβίαις τῆς Θεοτόκου» καί τό «Σῶ­σον ἡμᾶς, Υἱέ Θεοῦ», εἴμαστε ὄρθιοι.

4) Ὄρθιοι εἴμαστε ὅταν ἀρχίζει ἡ μικρή Εἴσοδος μέ τήν λιτάνευση τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου. Ἄλλωστε ὁ Διάκονος ἤ ὁ Ἱερέας θά δώσουν τό παράγγελμα «Σοφία· Ὀρθοί.», δηλ. νά ἡ Σοφία τοῦ Θεοῦ, τό ἱερό Εὐαγγέλιο. Ὅλοι ὄρθιοι.

5) Καθόμαστε μετά τήν μικρή Εἴσοδο κατά τήν διάρκεια πού ψάλλονται τά Ἀπολυτίκια.

6) Ὅταν ψάλλεται ὁ Τρισάγιος ὕμνος, εἴμαστε ὄρθιοι καί κάνουμε τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ μέ εὐλάβεια.

7) Καθόμαστε ὅταν ἀπαγγέλλεται ὁ Ἀπόστολος.

8) Μετά τήν ἀπαγγελία τοῦ Ἀποστόλου σηκωνόμαστε καί παραμέ-νουμε ὄρθιοι κατά τήν διάρκεια πού ψάλλεται τό «Ἀλληλουάριο», μέχρι καί τό πέρας τῆς Εὐαγγελικῆς περικοπῆς. Ἄλλωστε αὐτό εἶναι καί τό παράγγελμα τοῦ Διακόνου «Σοφία· ὀρθοί· ἀκούσωμεν τοῦ Ἁγίου Εὐαγγελίου».

9) Ὅταν ἐκφωνοῦνται τά «Κατηχούμενα», εἴμαστε καθισμένοι, σηκωνόμαστε στίς δυό εὐ­χές τῶν πιστῶν.

10) Μέ τήν ἔναρξη τοῦ Χερουβικοῦ ὕμνου θά σηκωθοῦμε ὄρθιοι καί θά παραμείνουμε στήν ὀρθία θέση μέχρι νά τελειώσει ἡ Μεγάλη Εἴσοδος.

11) Ὄρθιοι εἴμαστε κάθε φορά πού ὁ Ἱερέας μᾶς θυμιάζει ἤ μᾶς εὐλογεῖ ἀπό τήν ὡραία Πύλη.

12) Κατά τήν διάρκεια τῆς ἐκφωνήσεως τῶν «Πληρωτικῶν», ἔχουμε τήν δυνατότητα νά καθίσουμε. Θά σηκωθοῦμε ὅμως τήν στιγμή πού ὁ Ἱερέας βγαίνει στήν ὡραία Πύλη λέγοντας τό «Εἰρήνη πᾶσι» καί θά παραμείνουμε ὄρθιοι, κατά τήν διάρκεια τῆς ἀπαγγελίας τοῦ «Πιστεύω». Μετά ἀπ’ αὐτό συνεχῶς θά στεκόμαστε ὄρθιοι, διότι μέ τό παράγγελμα τοῦ Ἱερέα ἤ τοῦ Διακόνου «Στῶμεν καλῶς· στῶμεν μετά φόβου» ἀρχίζει τό σημαντικώτερο τμῆμα τῆς θείας Λειτουργίας, πού εἶναι ἡ Ἁγία Ἀναφορά, δηλ. ἡ εὐλογία τοῦ ἄρτου καί τοῦ οἴνου καί ἡ μεταβολή τους σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ. Στό «Ἄξιόν ἐστιν» δέν καθόμαστε. Θά παραμείνουμε ὄρθιοι μέχρις ὅτου ὁ Ἱερέας μετά τήν ψαλμωδία τοῦ «Ἄ-ξιόν ἐστιν», βγεῖ στήν ὡραία Πύλη καί εὐλογήσει λέγοντας τό «Καί ἔσται τά ἐλέη τοῦ μεγάλου Θεοῦ».

13) Στήν συνέχεια μποροῦμε νά καθήσουμε. Θά ση­κωθοῦμε ὅμως, ὅταν θά ἀκούσουμε τό παράγγελμα γιά τήν ἀπαγγελία τοῦ «Πάτερ ἡμῶν» καί θά παραμείνουμε ὄρθιοι μέχρι τό «Πρόσχωμεν. Τά Ἅγια τοῖς ἁγίοις».

14) Τήν ὥρα πού ψάλλεται τό «Κοινωνικό» καθόμαστε, ἀλλά μόλις θά ἐμφανιστεῖ ὁ Ἱερέας στήν ὡραία Πύλη, μέ τό ἅγιο Ποτήριο στά χέρια, καλώντας τούς πιστούς στήν θεία Μετάληψη μέ τό «Μετά φόβου Θε­οῦ», θά σηκωθοῦμε καί θά παραμείνουμε ὄρθιοι μέχρι τήν Ἀπόλυση τῆς θείας Λειτουργίας.

Στό β´ βιβλίο τῶν «Ἀποστολικῶν Διαταγῶν» ἔχουμε μία λεπτομερή περιγραφή τῶν λειτουργικῶν συνάξεων, ὅπως αὐτές τελοῦνταν στήν Ἀντιόχεια κατά τό τέλος τοῦ δ´ αἰώνα. Σχετικά μέ τό θέμα μας ἀναφέ-ρονται τά ἑξῆς:

Εἶναι ἀλήθεια πώς δέν ὑπάρχουν εἰδικές διατάξεις πού καθορίζουν τό πότε κάθονται οἱ ­πιστοί. Αὐτό ρυθμιζόταν ἀπό τά διάφορα παραγγέλ-ματα τοῦ Διακόνου ἤ τοῦ Ἱερέα σύμφω­να μέ τά ὁποῖα οἱ πιστοί κάθονταν, σηκώνονταν ἤ ἔκλιναν τά γόνατα.

Στά μοναστήρια ὑπάρχει ἕνα εἶδος ἄγραφου τυπικοῦ, πού καθορίζει πότε στέκονται καί πότε κάθονται οἱ μοναχοί. Πότε κατεβαίνουν καί πότε ἀνεβαίνουν στά στασίδια τους. Πότε σκύβουν, πότε καλύπτουν καί πότε ἀποκαλύπτουν τό κεφάλι.

Στίς Ἐνορίες τά πράγματα δέν εἶναι τόσο ἰδανικά, λόγω τῆς ἀνομοιομορφίας τοῦ ἐκκλησιάσματος ἤ γιατί δέν ὑπάρχει λειτουργική ἀγωγή.

Φυσικά ὅσοι Ἱερεῖς συμβουλεύουν καί προσπαθοῦν νά διορθώσουν τά κακῶς κείμενα, ὁ κόσμος αὐτό τό θεωρεῖ παρατήρηση. Οἱ Ἱερεῖς αὐτοί εἶναι οἱ κακοί. Τούς κατηγοροῦν ὅτι διώχνουν τόν κόσμο ἀπό τήν Ἐκκλησία.

Ὁ Ἱερέας δέν θά κάνει τόν ἀξιωματικό ὑπηρεσίας προκειμένου νά λέγει στούς πιστούς πότε νά κάθονται καί πότε νά εἶναι ὄρθιοι.

Οἱ πιστοί στήν θεία Λειτουργία, ἐφόσον μποροῦν, πρέπει νά χρησιμοποιοῦν τήν ὄρθια στάση προσευχῆς, ὄχι ὡς ἀγκαρία, ἀλλά ὡς ἄσκηση.

π. Αθανάσιος Κατζιγκάς

αν σας άρεσε το άρθρό κοινοποιήστε το:

Πρόσφατα άρθρα

Χρονολογικό αρχείο

Φόρμα επικοινωνίας

Εορτολόγιο