«Δεύτε ουν, ίδετε παράδοξα θαύματα». Ο Ήλιος της Δικαιοσύνης λούζεται στου Ιορδάνη τα νερά. Η φωτιά βουτάει και σμίγει με τα νερά. Και ο Θεός από άνθρωπο αγιάζεται. Με αυτούς τους λόγους, ο Άγιος Πρόκλος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, μαθητής και διάδοχος στην αποστολική καθέδρα του Ιερού Χρυσοστόμου, εξυμνεί τα θαυμάσια της σημερινής μεγάλης Δεσποτικής εορτής. Μάλιστα, ερμηνεύοντας το ιερό κείμενο της Αγίας Γραφής, παραλληλίζει τη Βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό με τον κατακλυσμό που έγινε επί Νώε στην Παλαιά Διαθήκη: «Εκεί το νερό έπνιξε τους ανθρώπους, εδώ το νερό του βαπτίσματος με τη χάρη του Θεού τους ανιστά. Εκεί ο Νώε έφτιαξε στέρεα κιβωτό από ξύλα, εδώ ο νοητός Νώε, ο Χριστός, προσλαμβάνει από την άφθορο Παρθένο την κιβωτό του σώματος… Εκεί περιστερά που βάσταζε κλάδο ελαίας, εδώ το Πνεύμα το Άγιον εν είδει περιστεράς φανερώνει τον ελεήμονα Κύριο». Ελάτε, λοιπόν, να ανυμνήσουμε «της περί ημάς του Θεού οικονομίας το μέγεθος», αφού για τα δικά μας παραπτώματα ο Θεός Λόγος έγινε άνθρωπος και επιτελεί την δική μας κάθαρση στον Ιορδάνη, Αυτός που είναι ο μόνος καθαρός και αμόλυντος. Ελάτε να φιλοσοφήσουμε για την υπόθεση της σημερινής εορτής και μάλιστα να ερμηνεύσουμε σύμφωνα με τις υποτυπώσεις των θεοφόρων Πατέρων της Εκκλησίας, τη διακήρυξη του Ουρανίου Πατρός προς τον Βαπτιζόμενο Υιό, καθώς μας παραδίδουν τα κείμενα των Ιερών Ευαγγελιστών. «Ούτος εστίν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ηυδόκησα». Πρώτον. «Ούτος εστίν ο υιός μου ο αγαπητός» Ο Χριστός δεν είναι ένας απλός άνθρωπος, αλλά ο Υιός του Πατρός, ο γεννηθείς υπό του Πατρός προ πάσης της κτίσεως. Είναι Εκείνος που γίνεται άνθρωπος δια φιλανθρωπίαν, προκειμένου να σώσει τον άνθρωπο. «Τούτον γαρ ο πατήρ εσφράγισεν ο Θεός». Είναι ο υιός της αγάπης του πατρός, «ο ων εις τον κόλπον του πατρός», η ευδοκία του Πατρός πάντοτε. Ιδιαιτέρως όμως είναι ο εγγυητής της σωτηρίας των ανθρώπων. Είναι ο μεσίτης μεταξύ ημών και του Πατρός. Γι’ αυτό, ο Πατήρ αυτόν «αγαπά, ότι αυτός έδωκε την ψυχήν αυτού, ίνα πάλιν λάβη αυτήν». Οι άνθρωποι Τον θεωρούσαν ως απλό άνθρωπο. Στα μάτια τους φαινόταν ως υιός του Ιωσήφ. Έτσι, περιέκρυβε τον εαυτό Του και την εξουσιαστική Του δύναμη. Όμως, για να μην αμφιβάλλει κανείς για την αυθεντικότητα της παρουσίας Του, της θείας αποστολής Του και του σωτηριώδους έργου Του, τώρα στα νερά του Ιορδάνου, «η Τριάς ο Θεός ημών… αδιαιρέτως πεφανέρωκεν». Ο Πατήρ μαρτυρεί την υιότητα του Υιού, ο Υιός κλείνει την κορυφή στον Βαπτιστή και Πρόδρομο, το Πνεύμα το Άγιον εν είδει περιστεράς κατεβαίνει ουρανόθεν. Δεύτερον. «Ούτος εστίν ο υιός μου ο αγαπητός» Αυτή η μαρτυρία του Πατρός, φανερώνει ότι ο βαπτιζόμενος είναι τέλειος Θεός και συγχρόνως τέλειος άνθρωπος. «Θεός όλος υπάρχων, όλος βροτός γέγονας, όλη τη Θεότητι μίξας, την ανθρωπότητα». Ακριβώς την ίδια μαρτυρία του Πατρός έχουμε και στο γεγονός της Μεταμορφώσεως στο όρος Θαβώρ: Ο μαρτυρούμενος Υιός φανερώνεται ότι είναι «απαύγασμα της δόξης του Πατρός», σύμφωνα με τον φοβερό λόγο του Αποστόλου Παύλου. Το επίθετο «αγαπητός» φανερώνει τη σχέση του Πατέρα με τον Υιό. Είναι σχέση αγαπητική, σχέση ενότητος. Άλλωστε, ο ίδιος ο Χριστός μας αποκαλύπτει ότι «εγώ και ο πατήρ έν εσμέν». Φανερώνει, ακόμη, η φράση αυτή κάτι που δυστυχώς σήμερα έπαψε να χαρακτηρίζει τους ανθρώπους• και αυτό είναι η αγάπη. Δείχνει, δηλαδή, τη θυσία που έκανε ο Θεός Πατήρ για το ανθρώπινο γένος. Πόσο συγκλονιστικοί είναι οι λόγοι του Χριστού: «Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, αλλ’ έχη ζωήν αιώνιον». Αυτή η φράση ακόμη, προσδιορίζει και τις σχέσεις που εμείς οφείλουμε να έχουμε με το πρόσωπο του Χριστού. Είναι Αυτός, που θα πρέπει να αποτελεί το κέντρο της καρδιάς μας. Είναι Αυτός, τον Οποίο πρέπει να αγαπάμε «εξ όλης της καρδίας και εξ όλης της ψυχής και εξ όλης της ισχύος και εξ όλης της διανοίας», γιατί «αυτός πρώτος ηγάπησεν ημάς». Τρίτον. «Ούτος εστίν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ηυδόκησα» Είναι αξιοπρόσεκτη, σύμφωνα με τον θεόπτη Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, η μαρτυρία του Ουρανίου Πατρός «εν ω ηυδόκησα». Σημαίνει ότι η ενανθρώπηση ήταν το κατ’ ευδοκία θέλημα του Θεού. Δηλαδή, η ενανθρώπηση προσχεδιάστηκε από τον Θεό ανεξάρτητα από το εάν ο άνθρωπος θα υφίστατο τα αποτελέσματα της πτώσεως. Γιατί απλούστατα, μόνο δια της ενώσεως του κτιστού με το Άκτιστο στο πρόσωπο του Σαρκωμένου Λόγου του Θεού θα μπορούσε να σωθεί και συγχρόνως να θεωθεί και να δοξασθεί στη Βασιλεία των Ουρανών. «Όλα όσα έγιναν στην Παλαιά Διαθήκη, επειδή ήταν αποτέλεσμα της πτώσεως του ανθρώπου, ήταν ατελή αφού δεν έγιναν σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Όλα όμως απέβλεπαν στην ενανθρώπιση του Λόγου… και την ένωση της θείας και της ανθρωπίνης φύσεως, την ένωση κτιστού και ακτίστου». Άλλωστε και η θεμελίωση του κόσμου από την αρχή προς Αυτόν έβλεπε, τον μεν κάτω βαπτιζόμενον ως υιό ανθρώπου, από πάνω δε μαρτυρούμενον από τον Θεό ως μόνον αγαπητό Υιό, για τον Οποίον έγιναν τα πάντα και δια του οποίου έγιναν τα πάντα, όπως λέγει ο Απόστολος (Παύλος). Θεοφάνεια, λοιπόν, σήμερα! «Σήμερον η κτίσις φωτίζεται• σήμερον τα πάντα ευφραίνονται, τα ουράνια άμα και τα επίγεια. Άγγελοι και άνθρωποι συμμίγνυνται • όπου γαρ Βασιλέως παρουσία, και η τάξις παραγίνεται». Η σημερινή δεσποτική εορτή έρχεται να μας υπενθυμίσει πως όλα όσα συμβαίνουν στον τόπο μας και στην πολύπαθη πατρίδα μας (ανεργία, φτώχεια, μετανάστευση, χαμένη αξιοπρέπεια, παντοειδείς ταπεινώσεις, πνευματική κρίση) είναι αποτέλεσμα της δικής μας απομακρύνσεως από τον Θεό και της θεωρήσεως του ανθρώπου ως κέντρο του κόσμου και της ζωής του. Γι’ αυτό και επιβάλλεται να εγκαταλείψουμε τη νοοτροπία αυτή, εάν θέλουμε να επιζήσουμε ως Ορθόδοξο Γένος, ακολουθώντας την Ορθόδοξη Παράδοσή μας, όπως την έζησαν οι Άγιοί μας. Να αποκτήσουμε θεανθρωποκεντρικότητα: δηλαδή κέντρο της ζωής μας να γίνει ο Θεάνθρωπος Χριστός και όχι ο άνθρωπος. Γιατί ο Χριστός είναι το φως το αληθινόν. Είναι ο ποιμήν ο καλός. Είναι η θύρα των προβάτων. Είναι η οδός, η αλήθεια και η ζωή. Είναι ο Ων και ο Ερχόμενος, ο ζων εις τους αιώνας. Αυτήν την επιφανή ημέρα της πίστεώς μας, σας εύχομαι μέσα από την καρδιά μου, αδελφοί μου και παιδιά μου αγαπητά, η πορεία της ζωής

  Τα Αγία Θεοφάνεια είναι μία από τις αρχαιότερες εορτές της εκκλησίας μας η οποία θεσπίσθηκε το 2ο αιώνα μ.Χ. και αναφέρεται στη φανέρωση της Αγίας Τριάδας κατά τη βάπτιση του Ιησού Χριστού. Η ιστορία της βάπτισης έχει ως εξής: Μετά από θεία εντολή ο Ιωάννης ο Πρόδρομος εγκατέλειψε την ερημική ζωή και ήλθε στον Ιορδάνη ποταμό όπου κήρυττε και βάπτιζε. Εκεί παρουσιάσθηκε κάποια ημέρα ο Ιησούς και ζήτησε να βαπτισθεί. Ο Ιωάννης, αν και το Άγιο Πνεύμα τον είχε πληροφορήσει ποιος ήταν εκείνος που του ζητούσε να βαπτισθεί, στην αρχή αρνείται να τον βαπτίσει ισχυριζόμενος ότι ο ίδιος έχει ανάγκη να βαπτισθεί από Εκείνον. Ο Ιησούς όμως του εξήγησε ότι αυτό ήταν το θέλημα του Θεού και τον έπεισε να τον βαπτίσει. Και τότε μπροστά στα έκπληκτα μάτια των θεατών διαδραματίσθηκε μία μοναδική και μεγαλειώδης σκηνή, όταν με την μορφή ενός περιστεριού κατήλθε το Άγιο Πνεύμα και κάθισε επάνω στο βαπτιζόμενο Ιησού, ενώ συγχρόνως ακούσθηκε από τον ουρανό η φωνή του Θεού η οποία έλεγε: «Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα» («Αυτός είναι ο αγαπημένος μου Υιός, αυτός είναι ο εκλεκτός μου»). Από τότε και το Βάπτισμα των χριστιανών, δεν είναι «εν ύδατι», όπως το βάπτισμα «μετανοίας» του Ιωάννη, αλλά «εν Πνεύματι Αγίω». Ο Κύριος με το να βαπτιστεί αγίασε το νερό, το έκανε νερό αγιασμού και συμφιλίωσης με το Θεό. Έτσι η Βάπτιση του Κυρίου άνοιξε τη θύρα του Μυστηρίου του Βαπτίσματος. Με την καθαρτική χάρη του αγίου Βαπτίσματος ο παλαιός αμαρτωλός άνθρωπος ανακαινίζεται και με την τήρηση των θείων εντολών γίνεται κληρονόμος της βασιλείας των ουρανών.  

  Πόσο ωφελεί του πλήθους των πιστών η προσευχή, που αποτελεί εκδήλωση αγάπης, το αποδεικνύει ο Παύλος. Αυτός που στον παράδεισο ανήλθε και «ήκουσεν άρρητα ρήματα» (Β’ Κορ. ιβ’, 4), που κατανίκησε όλα τα φυσικά ένστικτα, που σε μεγάλο ύψος πνευματικής τελειότητας ευρίσκετο, είχε ανάγκη των προσευχών των μαθητών του και τους έλεγε «προσεύχεσθε υπέρ εμού, ίνα ρυσθώ από των απειθούντων, προσεύχεσθε, ίνα μοι δοθή λόγος εν ανοίξει τους στόματός μου» (Ρωμ. ιε’, 30-31. Εφες. στ’ 19). Γενικώς, δε, τον βλέπουμε πάντοτε να ζητεί προσευχές των μαθητών του και να τους ευχαριστεί όταν προσεύχονταν υπέρ αυτού. Εάν τον Παύλο η προσευχή των πολλών απήλλαξε από τόσους κινδύνους, δεν πρέπει και εμείς εξ’ αυτής να ελπίζουμε ανάλογη προστασία και μεγάλα οφέλη; Βεβαίως πρέπει. Διότι, όταν προσευχόμαστε μόνοι, η προσευχή μας δεν έχει μεγάλη δύναμη ενώ, όταν προσευχόμαστε πολλοί μαζί, αυτή γίνεται ισχυρότερη λόγω της ενώσεως μετά των άλλων και εισακουόμαστε ευκολότερα από το Θεό. Και ο επίγειος βασιλέας, που πολλές φορές δεν κάμφθηκε από την παράκληση ενός, υπέρ καταδίκου σε θάνατο, όταν λαός ολόκληρης πόλης τον παρεκάλεσε, εισάκουσε την παράκλησή τους και του χάρισε τη ζωή. Τόση δύναμη έχει η ομαδική παράκληση! Γι’ αυτό στην Εκκλησία πάντες συγκεντρωνόμαστε προς προσευχή, για να προσελκύσουμε ευκολότερα το έλεος του Θεού, διότι, επαναλαμβάνω και πάλι, η ατομική προσευχή δεν έχει τη δύναμη της ομαδικής, προσώπων συνδεδεμένων δια της αγάπης, αυτήν δε προ πάντων εισακούει ο Θεός. Δεν λέω τούτο γι’ ατομικό όφελος ή άλλο λόγο, αλλά για να διεγείρω την προθυμία σας προς τακτικό εκκλησιασμό και να μη λέτε «γιατί να πάω στην Εκκλησία; μήπως δε μπορώ στο σπίτι μου να προσευχηθώ;». Βεβαίως μπορείς. Αλλ’ η εκεί προσευχή δεν έχει τη δύναμη εκείνης, που γίνεται στην Εκκλησία, από κοινού με τα άλλα μέλη μας, που αναπέμπεται από το πλήθος των πιστών, από το σώμα της Εκκλησίας, με μία ψυχή, παρουσία των ιερέων, οι οποίοι προσφέρουν στο Θεό τις προσευχές του Εκκλησιάσματος. Η προσευχή του πλήθους έχει μεγάλη δύναμη, όταν συνυπάρχει και η αρετή. Αυτό υπονοεί η αγία Γραφή όταν λέει: «προσευχή εκτενής προς τον Θεόν εγίνετο υπό της Εκκλησίας υπέρ αυτού» (Πραξ. ιβ’, 5). Τόσο ισχυρά ήταν η προσευχή αυτή, ώστε αν και η φυλακή ήταν κλειστή, και ο Πέτρος ήταν σιδηροδέσμιος και κοιμόταν μεταξύ δύο φυλάκων, τον απελευθέρωσε. Όταν όμως δεν υπάρχει αρετή, αλλά κακία, η προσευχή του πλήθους είναι τελείως ανίσχυρη. Απόδειξη τούτου οι Ισραηλίτες, που ήταν πολυάριθμοι ως η άμμος της θάλασσας (Ησ. ι’, 22) και όμως χάθηκαν, καθώς και οι επί της εποχής του Νώε, που ήταν άπειροι και καταστράφηκαν υπό του κατακλυσμού. Διότι τη δύναμη στην προσευχή δεν τη δίνει απλώς ο μεγάλος αριθμός των συμπροσευχομένων, αλλ’ η προσθήκη της αρετής τούτων σε αυτήν. Ας φροντίζουμε λοιπόν ενωμένοι πνευματικώς να προσευχόμαστε ο ένας για τον άλλο, όπως εκείνοι για τον Πέτρο. Ούτως εντολή τηρήσωμεν, πλήθος δωρεών θα λάβουμε και θερμότερα τον Θεό θα ευχαριστούμε. Γιατί εκείνος που έμαθε να ευχαριστεί Αυτόν για τα παρεχόμενα στους άλλους αγαθά, πολύ περισσότερο θα ευχαριστεί για τα εις τον εαυτόν του χορηγούμενα. Τούτο έπραττε και ο Δαυίδ και έλεγε «δοξάσατε τον Κύριον μαζί μου» (ψαλμ. λγ’, 4). Αυτό, το οποίο και ο Παύλος πάντοτε ζητούσε από τους μαθητές του, ας κάνουμε και εμείς. Ας διακηρύξουμε παντού τις προς ημάς ευεργεσίες του Θεού, για να συμμετάσχουν και άλλοι στις προς Αυτόν ευχαριστίες μας, το οποίο θα είναι προς ωφέλειά μας. Γιατί, αν τις ευεργεσίες των ανθρώπων προς εμάς, όταν γνωστοποιούμε, καθιστούμε αυτούς προθυμότερους προς παροχή και άλλων, έτσι και του Θεού τις ευεργεσίες, όταν κοινολογήσωμεν, πλουσιοτέραν τη Χάρη Του θα προσελκύσουμε. Εάν ο Παύλος, που είχε τόση προς το Θεό παρρησία, πράττει αυτό, πολύ περισσότερο εμείς πρέπει να το πράττουμε. Γι’ αυτό οι νόμοι της Εκκλησίας επιβάλλουν να προσευχόμαστε όχι μόνο υπέρ των πιστών, αλλά και των Κατηχουμένων. Όταν ο Διάκονος κατά τη θεία Λειτουργία λέει «υπέρ των Κατηχουμένων εκτενώς δεηθώμεν», προτρέπει το εκκλησίασμα να προσευχηθεί υπέρ εκείνων, οι οποίοι, μάλιστα, ακόμη δεν είναι μέλη του σώματος του Χριστού, και ως εκ τούτου βρίσκονται μακρά της πνευματικής Αυτού ποίμνης. Εάν λοιπόν υπέρ αυτών πρέπει να προσευχώμεθα, πολύ περισσότερο πρέπει για τα μέλη μας, τους πιστούς. Αυτό το «δεηθώμεν» ως και το «στώμεν καλώς» που ακούμε στην Εκκλησία, δεν απευθύνονται μόνο στους Ιερείς, αλλά και στο Εκκλησίασμα, το λαό (ομιλ.β’ εις Β’ Κορ.). Η δύναμη της προσευχής των πιστών φαίνεται και κατά τις χειροτονίες των Κληρικών. Ο αρχιερέας προ της χειροτονίας τινός επικαλείται τις προσευχές των πιστών, αυτοί ανταποκρίνονται σε αυτό. Και στις δημόσιες προσευχές μεγάλη είναι η συμβολή του λαού. Υπ’ αυτού, από κοινού μετά του Ιερέως, αναπέμπονται δεήσεις υπέρ των εν ασθενεία, των εν μετανοία κλπ και όλοι από κοινού (Ιερεύς και λαός) το θείον έλεος επικαλούνται. Και κατά την τέλεση πάλι των φρικτών Μυστηρίων, ο Ιερεύς δέεται υπέρ του λαού και ο λαός υπέρ αυτού, διότι αυτό σημαίνει το «Μετά του πνεύματός σου». Και η ευχαριστία πάλι κοινή είναι. Δεν ευχαριστεί μόνος του ο Ιερέας το Θεό, αλλά μαζί με το λαό. Αρχίζει ο Ιερέας την ευχαριστήριο προσευχή, αφού πρώτα ο λαός εκδηλώσει τη συγκατάθεσή του λέγοντας «άξιον και δίκαιον είναι να ευχαριστήσωμεν τον Κύριον». Δεν είναι δε εκπληκτικό το ότι Κλήρος και λαός από κοινού προσεύχονται, αφού υπάρχει και το εκπληκτικότερο, και τούτο είναι το ότι οι προσευχές και οι ύμνοι Ιερέως και λαού από κοινού με τους ύμνους των Χερουβείμ και των άλλων ουρανίων Δυνάμεων στον Θεόν ανέρχονται. Αυτά έχοντας υπ’ όψιν, ας είμαστε προσεκτικοί και ας μη λησμονούμε, ότι οι πιστοί πάντες μετά του Κλήρου αποτελούμε ένα σώμα, την Εκκλησία, διαφέρουμε δε μεταξύ μας, όσο το ένα μέλος του σώματος από το άλλο. Γι’ αυτό δεν πρέπει σεις οι λαϊκοί να αναθέτετε εις μόνους τους Κληρικούς την υπέρ της Εκκλησίας φροντίδα, αλλά και σεις περί ταύτης να ενδιαφέρεσθε, αφού αυτή είναι κοινό όλων μας σώμα. Ούτω θα επικρατεί ηρεμία και μεγαλυτέρα πρόοδος στην αρετή εις πάντας θα υπάρχει. ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ