Η προσευχή της Μεγάλης Τεσσαροκοστής.

Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργίας, φιλαρχίας, και αργολογίας μη μοι δώς. Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης χάρισαί μοι τώ σώ δούλω. Ναι, Κύριε Βασιλεύ,δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα,καί μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου, ότι ευλογητός εί εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.»

Ερμηνευτική απόδοση

“Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, μην επιτρέψεις να με κυριεύσει το πνεύμα της αργίας, τής περιέργειας, της φιλαρχίας, και της αργολογίας. Χάρισε Εσύ σε μένα, τον τιποτένιο δούλο Σου, πνεύμα σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης. Ναι, Κύριε, και Βασιλιά μου, δός μου το χάρισμα να βλέπω μόνο τις δικές μου αμαρτίες και τα λάθη και να μη κατακρίνω τον αδελφό μου. Για Σένα που είσαι άξιος κάθε τιμής και δοξολογίας στους ατελεύτητους αιώνες. Αμήν.”

Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥ

Ανάμεσα σ’ όλες τις προσευχές και τους ύμνους της Μεγάλης Σαρακοστής μία σύντομη προσευχή μπορεί να ονομαστεί η προσευχή της Μεγάλης Σαρακοστής. Η Παράδοση την αποδίδει σ’ έναν από τους μεγάλους δασκάλους της πνευματικής ζωής, τον άγιο Εφραίμ το Σύρο…

Τούτη η προσευχή λέγεται δύο φορές στο τέλος κάθε ακολουθίας της Μεγάλης Σαρακοστής από τη Δευτέρα ως την Παρασκευή (δεν τη λέμε το Σάββατο και την Κυριακή, όπως θα δούμε και ποιο κάτω, γιατί οι ακολουθίες αυτές τις δύο μέρες δεν έχουν το τυπικό της Σαρακοστής). Την πρώτη φορά λέγοντας την προσευχή κάνουμε μία μετάνοια σε κάθε αίτηση. Έπειτα κάνουμε δώδεκα μετάνοιες λέγοντας: «ελέησόν με τον αμαρτωλόν». Ολόκληρη η προσευχή επαναλαμβάνεται με μία τελική μετάνοια στο τέλος της προσευχής.

Γιατί αυτή η σύντομη και απλή προσευχή κατέχει μία τόσο σημαντική θέση στην όλη λατρεία της Μεγάλης Σαρακοστής; Διότι απαριθμεί, μ’ ένα μοναδικό τρόπο, όλα τα αρνητικά και τα θετικά στοιχεία της μετανοίας και αποτελεί, θα λέγαμε, ένα «κανόνα ελέγχου» του προσωπικού μας αγώνα στην περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής. Αυτός ο αγώνας σκοπεύει πρώτα απ’ όλα στην απελευθέρωσή μας από μερικές βασικές πνευματικές ασθένειες που διαμορφώνουν τη ζωή μας και μας κάνουν πραγματικά ανίσχυρους ακόμα και για να κάνουμε αρχή στροφής στον Θεό.

Η βασική ασθένεια είναι η αργία. Είναι η παράξενη εκείνη τεμπελιά και η παθητικότητα ολόκληρης της ύπαρξής μας που πάντα μας σπρώχνει προς τα «κάτω» μάλλον, παρά προς τα «πάνω» και που διαρκώς μας πείθει ότι δεν είναι δυνατό ν’ αλλάξουμε και επομένως δεν χρειάζεται να επιθυμούμε την αλλαγή. Είναι ένας βαθιά ριζωμένος κυνισμός που σε κάθε πνευματική πρόκληση απαντάει με το «γιατί;» και καταντάει τη ζωή μας μία απέραντη πνευματική φθορά. Αυτή είναι η ρίζα όλης της αμαρτίας γιατί δηλητηριάζει κάθε πνευματική ενεργητικότητα στην ποιο βαθιά της πηγή.

Το αποτέλεσμα της «αργίας», είναι η λιποψυχία. Είναι μία κατάσταση δειλίας που όλοι οι Πατέρες της Εκκλησίας τη θεώρησαν ως τον μεγαλύτερο κίνδυνο της ψυχής. Η λιποψυχία, η αποθάρρυνση, είναι η ανικανότητα του ανθρώπου να βλέπει καθετί καλό η θετικό! Είναι η αναγωγή των πάντων στον αρνητισμό και στην απαισιοδοξία. Είναι στ’ αλήθεια μία δαιμονική δύναμη μέσα μας, γιατί ο Σατανάς είναι βασικά ένας ψεύτης. Ψιθυρίζει ψευτιές στον άνθρωπο για τον Θεό και για τον κόσμο· γεμίζει τη ζωή με σκοτάδι και αρνητισμό. Η λιποψυχία είναι η αυτοκτονία της ψυχής, γιατί όταν ο άνθρωπος κατέχεται απ’ αυτή είναι εντελώς ανίκανος να δει το φως και να τα επιθυμήσει.

Πνεύμα φιλαρχίας! φαίνεται παράξενο πως η αργία και η λιποψυχία είναι ακριβώς εκείνα που γεμίζουν τη ζωή μας με τον πόθο της φιλαρχίας. Μολύνοντας όλη μας την τοποθέτηση απέναντι στη ζωή, κάνοντάς την άδεια και χωρίς νόημα, μας σπρώχνουν ν’ αναζητήσουμε αντιστάθμισμα σε μία ριζικά λανθασμένη στάση απέναντι στα άλλα πρόσωπα. Αν η ζωή μου δεν είναι προσανατολισμένη προς τον Θεό, αν δεν σκοπεύει σε αιώνιες αξίες, αναπόφευκτα θα γίνει εγωιστική και εγωκεντρική, πράγμα που σημαίνει ότι όλοι οι άλλοι γίνονται τα μέσα για τη δική μου ικανοποίηση.

Αν ο Θεός δεν είναι ο «Κύριος και Δεσπότης της ζωής μου», τότε το εγώ μου γίνεται ο κύριος και δεσπότης μου, γίνεται το απόλυτο κέντρο του κόσμου μου και αρχίζω να εκτιμώ καθετί με βάση τις δικές μου ανάγκες, τις δικές μου ιδέες, τις δικές μου επιθυμίες και τις δικές μου κρίσεις. Έτσι η επιθυμία της φιλαρχίας γίνεται η βασική μου αμαρτία στις σχέσεις με τις άλλες υπάρξεις, γίνεται μία αναζήτηση υποταγής τους σε μένα. Δεν είναι πάντοτε απαραίτητο να εκφράζεται η φιλαρχία μου σαν έντονη ανάγκη να διατάζω και να κηδεμονεύω τους «άλλους». Μπορεί επίσης να εκφράζεται και σαν αδιαφορία, περιφρόνηση, έλλειψη ενδιαφέροντος, φροντίδας και σεβασμού. Και είναι ακριβώς η «αργία», μαζί με τη «λιποψυχία» που απευθύνονται αυτή τη φορά προς τους άλλους. Έτσι συμπληρώνεται η πνευματική αυτοκτονία με την πνευματική δολοφονία.

Τέλος είναι η αργολογία. Απ’ όλα γενικά τα δημιουργήματα μόνον ο άνθρωπος προικίστηκε με το χάρισμα του λόγου. Όλοι οι Πατέρες βλέπουν σ’ αυτό το χάρισμα την ακριβή «σφραγίδα» της Θείας εικόνας στον άνθρωπο, γιατί ο ίδιος ο Θεός αποκαλύφτηκε σαν Λόγος (Ιωάν. 1,1). Αλλά όντας ο λόγος το ύψιστο δώρο, είναι και ο ισχυρότερος κίνδυνος. Όπως είναι η κυρίαρχη έκφραση του ανθρώπου, το μέσο για την προσωπική του πλήρωση, για τον ίδιο λόγο, είναι και το μέσο για την πτώση του, για την αυτοκαταστροφή του, για την προδοσία και την αμαρτία.

Ο λόγος σώζει και ο λόγος σκοτώνει, ο λόγος εμπνέει και ο λόγος δηλητηριάζει. Ο λόγος είναι το μέσο της Αλήθειας αλλά είναι και μέσο για το δαιμονικό ψέμα. Έχοντας μία βασικά θετική δύναμη ο λόγος, έχει ταυτόχρονα και μία τρομακτικά αρνητική. Ο λόγος, δηλαδή, δημιουργεί θετικά η αρνητικά. Όταν αποσπάται από τη Θεία καταγωγή και το Θείο σκοπό του γίνεται αργολογία. Ενισχύει την αργία, τη λιποψυχία και τη φιλαρχία και μετατρέπει τη ζωή σε κόλαση. Γίνεται η κυρίαρχη δύναμη της αμαρτίας.

Αυτά τα τέσσερα σημεία είναι οι αρνητικοί «στόχοι» της μετανοίας. Είναι τα εμπόδια που πρέπει να μετακινηθούν. Αλλά μόνον ο Θεός μπορεί να τα μετακινήσει. Ακριβώς γι’ αυτό και το πρώτο μέρος της προσευχής αυτής είναι μία κραυγή από τα βάθη της καρδίας του αβοήθητου ανθρώπου. Στη συνέχεια η προσευχή κινείται στους θετικούς σκοπούς της μετανοίας που πάλι είναι τέσσερις.

Σωφροσύνη! Αν δεν περιορίσουμε – πράγμα που συχνά και πολύ λαθεμένα γίνεται – την έννοια της λέξης «σωφροσύνη» μόνο στη σαρκική σημασία της, θα μπορούσε να γίνει κατανοητή σαν το θετικό αντίστοιχο της λέξης «αργία». «Αργία» πρώτα απ’ όλα, είναι η αδράνεια, το σπάσιμο της διορατικότητας και της ενεργητικότητάς μας, η ανικανότητα να βλέπουμε καθολικά, σφαιρικά. Επομένως αυτή η ολότητα είναι το εντελώς αντίθετο από την αδράνεια. Αν συνηθίζουμε με τη λέξη σωφροσύνη να εννοούμε την αρετή την αντίθετη από τη σαρκική διαφθορά είναι γιατί ο διχασμένος χαρακτήρας μας, πουθενά αλλού δεν φαίνεται καλύτερα παρά στη σαρκική επιθυμία, που είναι αλλοτρίωση του σώματος από τη ζωή και τον έλεγχο του πνεύματος. Ο Χριστός επαναφέρει την «ολότητα» (τή σωφροσύνη) μέσα μας και το κάνει αυτό αποκαθιστώντας την αληθινή κλίμακα των αξιών, με το να μας οδηγεί πίσω στον Θεό.

Ο πρώτος και υπέροχος καρπός της σωφροσύνης είναι η ταπεινοφροσύνη. Ήδη έχουμε μιλήσει γι’ αυτή. Πάνω απ’ όλα είναι η νίκη της αλήθειας μέσα μας, η απομάκρυνση του ψεύδους μέσα στο οποίο συνήθως ζούμε. Μόνη η ταπεινοφροσύνη είναι άξια της αλήθειας! μόνο μ’ αυτή, δηλαδή, μπορεί κανείς να δεί και να δεχτεί τα πράγματα όπως είναι και έτσι να δεί τον Θεό, το μεγαλείο Του, την καλοσύνη Του και την αγάπη Του στο καθετί. Να γιατί, όπως ξέρουμε, ο Θεός «υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν».

Μετά τη σωφροσύνη και την ταπεινοφροσύνη, κατά φυσικό τρόπο, ακολουθεί η υπομονή. Ο «φυσικός» η «πεπτωκώς» άνθρωπος είναι ανυπόμονος, γιατί είναι τυφλός για τον εαυτό του, και βιαστικός στο να κρίνει και να καταδικάσει τους άλλους. Με διασπασμένη, ατελή και διαστρεβλωμένη γνώση των πραγμάτων που έχει, μετράει τα πάντα με βάση τις δικές του προτιμήσεις και τις δικές του ιδέες. Αδιαφορεί για τον καθένα γύρω του εκτός από τον εαυτό του, θέλει η ζωή του να είναι πετυχημένη τώρα, αυτή τη στιγμή. Υπομονή, βέβαια, είναι μία αληθινά θεϊκή αρετή. Ο Θεός είναι υπομονετικός όχι γιατί είναι «συγκαταβατικός», αλλά γιατί βλέπει το βάθος όλων των πραγμάτων, γιατί η εσωτερική πραγματικότητά τους, την οποία εμείς με την τυφλότητά μας δεν μπορούμε να δούμε, είναι ανοιχτή σ’ Αυτόν. Όσο πιό κοντά ερχόμαστε στον Θεό τόσο περισσότερο υπομονετικοί γινόμαστε και τόσο πιό πολύ αντανακλούμε αυτή την απέραντη εκτίμηση για όλα τα όντα, πράγμα που είναι η κύρια ιδιότητα του Θεού.

Τέλος, το αποκορύφωμα και ο καρπός όλων των αρετών, κάθε καλλιέργειας και κάθε προσπάθειας, είναι η αγάπη. Αυτή η αγάπη που, όπως έχουμε πει, μπορεί να δοθεί μόνο από τον Θεό, είναι το δώρο που αποτελεί σκοπό για κάθε πνευματική προετοιμασία και άσκηση.

Όλα αυτά συγκεφαλαιώνονται στην τελική αίτηση της προσευχής του Αγίου Εφραίμ με την οποία ζητάμε: «…δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου…». Εδώ τελικά δεν υπάρχει παρά μόνο ένας κίνδυνος: η υπερηφάνεια. Υπερηφάνεια είναι η πηγή του κακού και όλο το κακό είναι η υπερηφάνεια. Παρ’ όλα αυτά δεν είναι αρκετό για μένα να βλέπω τα «εμά πταίσματα» γιατί ακόμα και αυτή η φαινομενική αρετή μπορεί να μετατραπεί σε υπερηφάνεια.

Τα πατερικά κείμενα είναι γεμάτα από προειδοποιήσεις για την ύπουλη μορφή ψευτοευσεβείας, η οποία, στην πραγματικότητα με το κάλυμμα της ταπεινοφροσύνης και της αυτομεμψίας, μπορεί να οδηγήσει σε μία πραγματικά δαιμονική υπερηφάνεια. Αλλά, όταν βλέπουμε τα δικά μας σφάλματα και δεν κατακρίνουμε τους αδελφούς μας, όταν με άλλα λόγια, η σωφροσύνη, η ταπεινοφροσύνη, η υπομονή και η αγάπη γίνονται ένα σε μας, τότε και μόνο τότε ο αιώνιος εχθρός – η υπερηφάνεια – θ’ αφανιστεί μέσα μας.

Μετά από κάθε αίτηση στην προσευχή τούτη κάνουμε μία μετάνοια (γονυκλισία). Οι μετάνοιες δεν περιορίζονται στην προσευχή του Αγίου Εφραίμ, αλλά αποτελούν ένα από τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά ολόκληρης της λατρείας της Μεγάλης Σαρακοστής. Εδώ, πάντως, το νόημά τους αποκαλύπτεται περισσότερο απ’ οπουδήποτε αλλού.

Στη συνεχή και δύσκολη προσπάθεια της πνευματικής ανάρρωσης, η Εκκλησία δεν ξεχωρίζει την ψυχή από το σώμα. Ο όλος άνθρωπος απομακρύνθηκε από τον Θεό· ο όλος άνθρωπος πρέπει να ανορθωθεί, ο όλος άνθρωπος πρέπει να γυρίσει. Η καταστροφή της αμαρτίας υπάρχει όταν νικάει η σάρκα – το ζωώδες, το παράλογο, η σαρκική επιθυμία μέσα μας – το πνευματικό και το θείο. Αλλά το σώμα είναι δοξασμένο, το σώμα είναι άγιο, τόσο άγιο που ο ίδιος ο Θεός «σάρξ εγένετο». Η σωτηρία και η μετάνοια, επομένως, δεν είναι η περιφρόνηση του σώματος ούτε η παραμέλησή του, αλλά είναι αποκατάσταση του σώματος στην πραγματική του λειτουργικότητα που είναι η έκφραση και η ζωή του πνεύματος, ο ναός της ανεκτίμητης ανθρώπινης ψυχής. Η χριστιανική ασκητική είναι αγώνας όχι κατά, αλλά υπέρ του σώματος. Γι’ αυτό το λόγο ο όλος άνθρωπος – ψυχή και σώμα – μετανοεί. Το σώμα παίρνει μέρος στην προσευχή της ψυχής καθώς αυτή προσεύχεται μέσα στο σώμα και διά του σώματος. Έτσι οι γονυκλισίες, τα «ψυχοσωματικά» δείγματα της μετάνοιας, της ταπεινοφροσύνης, της λατρείας και της υπακοής, είναι μία ιεροτελεστία κατ’ εξοχήν της Μεγάλης Σαρακοστής.

π. Αλέξανδρος Σμέμαν ΜΕΓΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ, Πορεία προς το Πάσχα ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΚΡΙΤΑΣ

αν σας άρεσε το άρθρό κοινοποιήστε το:

Πρόσφατα άρθρα

Η Νηστεία των Χριστουγέννων και το Σαρανταλείτουργο.

Η Νηστεία των Χριστουγέννων και το Σαρανταλείτουργο. (15 Νοεμβρίου έως 24 Δεκεμβρίου). Στὶς 15 Νοεμβρίου ἀρχίζει ἡ νηστεία τῶν Χριστουγέννων. Πρόκειται γιὰ μιὰ περίοδο ἔντονης πνευματικῆς ἐργασίας καὶ ψυχοσωματικῆς προετοιμασίας γιὰ τὸν ἑορτασμό τῆς μεγάλης ἑορτῆς τῆς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου. Ἀπὸ τὶς 15 Νοεμβρίου ἕως τὶς 12 Δεκεμβρίου νηστεύουμε τὸ κρέας, τὰ γαλακτομικά καὶ τὰ αὐγά καὶ τρῶμε ψάρι (ἐκτὸς βεβαίως Τετάρτης καὶ Παρασκευῆς, ποὺ νηστεύουμε αὐστηρά). Μετὰ τὶς 12 Δεκεμβρίου νηστεύουμε καὶ τὸ ψάρι. Ἡ νηστεία ὅμως κατὰ τὴν ὑπόδειξη τοῦ Κυρίου μας ἔχει νόημα, ὅταν συνδυάζεται μὲ προσευχὴ καὶ ἐλεημοσύνη. Γιὰ τὸ λόγο αὐτό, ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν ἔναρξη τῆς νηστείας μᾶς προσκαλεῖ σὲ ἐντονότερη λειτουργικὴ ζωή καὶ ἀγαθοεργία. Ἔτσι, ἡ ἐκκλησιαστικὴ παράδοση προβλέπει γιὰ τὴν περίοδο αὐτὴ τὴν καθημερινὴ τέλεση τῆς θείας λειτουργίας, τὴν τέλεση δηλαδὴ σαρανταλείτουργου. Ἡ τέλεση τοῦ σαρανταλείτουργου ἀποτελεῖ πολὺ μεγάλη εὐλογία. Εἶναι μιὰ θαυμάσια εὐκαιρία γιὰ βίωση τὴς μυστηριακῆς καὶ λατρευτικῆς ζωῆς, γιὰ ἐπαφὴ μὲ τὸν πλοῦτο τῆς ὑμνολογίας καὶ τῆς ἀκροάσεως τῶν θείων Γραφῶν, γιὰ συχνότερη θεία κοινωνία, γιὰ συχνότερη συγκρότηση τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινότητας. Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος μᾶς λέει: «Προσπαθεῖστε μὲ σπουδὴ νὰ ἔρχεσθε ὅλοι μαζί στὴ Σύναξη τῆς Θείας Εὐχαριστίας (Θεία Λειτουργία), γιὰ νὰ εὐχαριστεῖτε τὸν Θεὸ καὶ νὰ Τὸν δοξολογεῖτε. Διότι ὅταν συχνά ἔρχεσθε στὴ Σύναξη τῆς Θείας Εὐχαριστίας, συντρίβονται οι δυνάμεις του σατανᾶ καί λύεται κάθε ὀλέθρια ἐνέργεια του». Ἡ δύναμη τῆς Θείας Λειτουργίας δὲν εἶναι μαγική. Εἶναι ἡ δύναμη τῆς ἀγάπης καὶ τῆς ἑνότητας ἐν Χριστῷ. Ἡ Θεία Λειτουργία μᾶς μαθαίνει νὰ συγχωροῦμε, νὰ ἀγαποῦμε καὶ νὰ εἴμαστε ἑνωμένοι μὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους Γι’ αὐτὸ ἄλλωστε προσφέρουμε τὰ Δῶρα μας στὸ Θεό, τὸν Ἄρτο καὶ τὸν Οἶνο, προσευχόμενοι γιὰ ζῶντες καὶ κεκοιμημένους ἀδελφούς μας. Ἡ μνημόνευση τῶν ὀνομάτων τῶν ζώντων καὶ κεκοιμημένων προσώπων εἶναι ἔργο πολὺ σημαντικὸ καὶ ἱερό, ποὺ θεσμοθετήθηκε ἀπὸ τοὺς ἁγίους Ἀποστόλους καὶ ἐπιτελεῖται ἀδιάλειπτα μέσα στοὺς αἰῶνες. Το Ιερό Σαρανταλείτουργο Το Ιερό Σαρανταλείτουργο, κατά την διάρκεια της νηστείας των Χριστουγέννων, υπέρ υγείας ζώντων και υπέρ αναπαύσεως των κεκοιμημένων αδελφών μας. Και ό μακαριστός π. Παΐσιος, σχετικά με την ανάγκη προσευχής για τούς κεκοιμημένους, έλεγε: «…να αφήνετε μέρος τής προσευχής σας για τούς κεκοιμημένους. Οι πεθαμένοι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για τούς εαυτούς τους. Οι ζωντανοί μπορούν… Να πηγαίνετε στην εκκλησία λειτουργία, δηλαδή πρόσφορο, και να δίνετε το όνομα τού κεκοιμημένου, να μνημονευθή από τον ιερέα στην προσκομιδή. Επίσης, να κάνετε μνημόσυνα και τρισάγια. Σκέτο το τρισάγιο, χωρίς Θεία Λειτουργία, είναι ελάχιστο. Το μέγιστο, πού μπορούμε να κάνουμε για κάποιον, είναι το Σαράντα Λείτουργο. Καλό θα είναι να συνοδευθεί και με ελεημοσύνη. Αν έχεις ένα νεκρό, ό όποιος έχει παρρησία στον Θεό, και τού ανάψεις ένα κερί, αυτός έχει υποχρέωση να προσευχηθεί για σένα στον Θεό. Αν πάλι, έχεις ένα νεκρό, ό όποιος νομίζεις ότι δεν έχει παρρησία στον Θεό, τότε, όταν τού ανάβεις ένα αγνό κερί, είναι σαν να δίνεις ένα αναψυκτικό σε κάποιον πού καίγεται από δίψα. 15 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΑΠΟ ΣΗΜΕΡΟΝ ΑΡΧΕΤΑΙ Η ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΝΘΗΜΕΡΟΣ ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ.

διαβάστε περισσότερα »

Τι ακριβώς γιορτάζουμε με τη σύναξη των Αρχαγγέλων;

  Στις 8 Νοεμβρίου η Εκκλησία μας γιορτάζει τη Σύναξη των Αρχαγγέλων, μια ιδιαίτερη ημέρα για τη Χριστιανική ζωή. Πριν δούμε τι σημαίνει αυτή τη «Σύναξη των Αρχαγγέλων» είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η έννοια «Αρχάγγελος» παραπέμπει σε ανώτατης εξελικτικής βαθμίδας, νοήμονα και ενσυνείδητα πνευματικά όντα, τα οποία αντιστοιχούν σε Κοσμικούς Νόμους και Ποιότητες, ενσαρκώνουν Κοσμικές Λειτουργίες και αποτελούν άμεσους «συνεργάτες» του Θεού, διαχειριστές του Θείου Σχεδίου, Πολεμιστές του Καλού, Προστάτες, Καθοδηγητές, Θεραπευτές και Ευεργέτες των ανθρώπων και όλων των όντων. Οι Αρχαγγελικές Υπάρξεις ενσαρκώνουν συγκεκριμένους τύπους κοσμικών ενεργειών και ποιοτήτων. Γιατί ονομάζεται Ταξιάρχης; Ο κάθε Αρχάγγελος είναι επιφορτισμένος με συγκεκριμένο Έργο και για την υλοποίησή του διοικεί –έχοντας ως βοηθούς του–ολόκληρη «ταξιαρχία» αγγέλων (επίσης ενσυνείδητων υπάρξεων, συγκεκριμένων ιδιοτήτων και ποιοτήτων, ταγμένων στην υπηρεσία του Θεού), γι’ αυτό και ονομάζεται και Ταξιάρχης. Η Αγία Γραφή δίνει σαφή και ακράδαντη μαρτυρία ότι οι άγγελοι ακαταπαύστως επικοινωνούν με τον κόσμο. Η σύναξη των Αρχαγγέλων Ο Mιχαήλ είναι ο πιο ένδοξος και λαμπρός ταξιάρχης των ασωμάτων Δυνάμεων. Πολλές είναι οι επεμβάσεις και οι ευεργεσίες του τόσο στην Παλαιά Διαθήκη, όσο και στη Καινή Διαθήκη. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ εμφανίστηκε στον Πατριάρχη Αβραάμ κατά τη θυσία του Ισαάκ. Έπειτα στον Λωτ, όταν τον λύτρωσε μαζί με την οικογένειά του από την καταστροφή των Σοδόμων. Μετά παρουσιάστηκε στον Πατριάρχη Ιακώβ, όταν τον λύτρωσε από τα φονικά χέρια του αδερφού του Hσαύ. Αυτός προπορεύονταν μπροστά από τους Ισραηλίτες όταν ελευθερώθηκαν από τη σκλαβιά των Αιγυπτίων, με τη μορφή νεφέλης την ημέρα και φωτιάς τη νύχτα, τους έδειχνε το δρόμο προς τη γη της Επαγγελίας. Αυτός παρουσιάστηκε στον μάντη Bαλαάμ, όταν εκείνος ήθελε να καταραστεί τον Ισραηλιτικό λαό για να μη συνεχίσει το δρόμο προς τη Χαναάν. Αυτός παρουσιάστηκε και στον Ιησού του Nαυή απαντώντας του «Eγώ αρχιστράτηγος Kυρίου νυνί παραγέγονα». Είναι γνωστό και το θαύμα του Αρχάγγελου Μιχαήλ στους Κολοσσούς της Φρυγίας. Στην περιοχή των Κολοσσών είχε αναβλύσει πηγή με αγιασμένο νερό που θεράπευε κάθε αρρώστια. Εκεί χτίστηκε ναός στο όνομα του Αρχάγγελου Μιχαήλ.  Οι ειδωλολάτρες στράφηκαν εναντίον του ιερέα του ναού, τον οποίο όμως προστάτευσε ο Αρχάγγελος και σώθηκε. Οι ειδωλολάτρες δοκίμασαν τότε να εκτρέψουν το ρου ενός ποταμού για να πνίξουν τον ιερέα και να καταστρέψουν το ναό. Τότε ο Αρχάγγελος Μιχαήλ επενέβη και με τη ρομφαία του έσκισε στα δυο τη γη και τα νερά χωνεύθηκαν μέσα. Έως σήμερα τα νερά των ποταμών χωνεύονται, γι’ αυτό και το μέρος ονομάστηκε Χώναι. Όταν ο Εωσφόρος λόγω της υπερηφάνειας του εξεγέρθηκε κατά του Θεού, θέλησε να βάλει τον θρόνο του στον ουρανό και να γίνει όμοιος με το Θεό. Τον ακολούθησε ένα τάγμα Αγγέλων, το οποίο και αυτό αποσκίρτησε από το Θεό εξαιτίας της υπερηφάνειας του. Τότε εξέπεσαν και διώχτηκαν από τον ουρανό μαζί με τον αρχηγό τους τον Διάβολο. Και έγιναν όλοι τους σκοτεινοί αντί φωτεινοί. Δαίμονες αντί Άγγελοι. Τότε ο μέγας αυτός αρχάγγελος Μιχαήλ, βλέποντας την ελεεινή έκπτωση των Αγγέλων , κατάλαβε την αιτία της πτώσης τους, και για αυτό με την υποταγή και την ταπείνωση την οποία έδειξε στο Δεσπότη Θεό, διεφύλαξε τόσον τη δική του δόξα και λαμπρότητα, όσο και την δόξα των άλλων Αγγελικών ταγμάτων. Για την υποταγή του και την ταπείνωση αυτή, διορίστηκε από το Θεό Παντοκράτορα να είναι ο πρώτος των Αγγελικών τάξεων. Κατά την περίοδο εκείνη ο αρχάγγελος Μιχαήλ συγκέντρωσε και ένωσε τις τάξεις των Αγγέλων, και φώναξε σ’ αυτούς το “Πρόσχωμεν. Ήτοι ας προσέξωμεν και ας εννοήσωμεν, τι έπαθον ούτοι οι εκπεσόντες δαίμονες διά την υπερηφανίαν τους, οίτινες προ ολίγου ήτον μαζί με ημάς Άγγελοι. Kαι ας στοχασθώμεν τι μεν είναι ο Θεός, τι δε είναι ο Άγγελος. O μεν γαρ Θεός, είναι Δεσπότης και Δημιουργός ημών των Aγγέλων. Hμείς δε οι Άγγελοι, είμεθα δούλοι και κτίσματα του Θεού”. Και έτσι ύμνησε και δόξασε τον Θεό Παντοκράτορα, αναφωνώντας εκείνον τον θείο και αγγελικό ύμνο με όλους τους Αγγέλους, «Άγιος, Άγιος, Άγιος Kύριος Σαβαώθ, πλήρης ο ουρανός και η γη της δόξης αυτού». Αυτή λοιπόν τη σύναξη των αγγέλων εορτάζουμε στις 8 Νοεμβρίου. Η Ιερά Παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας μάς διδάσκει τα ονόματα των επτά αρχηγών των αγγελικών δυνάμεων: Μιχαήλ, Γαβριήλ, Ραφαήλ, Ουριήλ, Σαλαθιήλ, Ιεγουδιήλ και Βαραχιήλ (ενίοτε συμπληρώνεται και ένας όγδοος, ο Ιερεμιήλ). «Μιχαήλ» στην Εβραϊκή γλώσσα σημαίνει «ποιος είναι όμοιος με τον Θεό;» (τις ως ο Θεός ημών;). Ο άγιος Αρχάγγελος Μιχαήλ απεικονίστηκε ήδη από τους πρώτους χριστιανούς ως στρατηγός, ο οποίος κρατάει στο δεξί χέρι του δόρυ, με το οποίο επιτίθεται στον Εωσφόρο, τον Σατανά, και στο αριστερό του χέρι κρατά ένα πράσινο κλαδί φοίνικα. Στην κορυφή του δόρατος υπάρχει μια λινή κορδέλα με κόκκινο σταυρό. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ θεωρείται ως ο φρουρός της Ορθοδόξου πίστεως, ο οποίος μάχεται κατά των αιρέσεων. Μιχαήλ – Το όνομά του σημαίνει «Που Μοιάζει του Θεού». Αρχάγγελος του Ελέους και της Μετάνοιας, Ηγέτης του Τάγματος των Αρχαγγέλων και Αγγέλων, συχνά εμφανίζεται ως Στρατηγός των Αγγελικών στρατιών ενάντια στο κακό. Ένας πολυαγαπημένος Αρχάγγελος, όχι μόνο από τους Εβραίους και Χριστιανούς, μα και από τους Μουσουλμάνους. Συχνά στις Γραφές αναφέρεται ότι είναι ένα Χερουβείμ, αλλού πάλι ότι είναι Ηγέτης των Μαλακείμ & Ταρσισείμ ή των Εξουσιαστών. Γαβριήλ, ο άνθρωπος του Θεού «Γαβριήλ» σημαίνει «Άνθρωπος του Θεού», η «ισχύς του Θεού». Είναι ο αγγελιαφόρος των μυστηρίων του Θεού, ιδιαιτέρως δε της Ενσάρκωσης του Θεού και όλων των σχετικών με αυτήν μυστηρίων. Απεικονίζεται συνήθως κρατώντας στο δεξί χέρι του φανάρι με φωτισμένη λαμπάδα και στο αριστερό του χέρι έναν καθρέφτη από πράσινο ίασπη. Ο καθρέφτης σηματοδοτεί τη σοφία του Θεού ως ένα κρυμμένο μυστήριο. Θεός ο Θεραπευτής «Ραφαήλ» σημαίνει «Θεία θεραπεία» ή «Θεός ο θεραπευτής». Ο Ραφαήλ απεικονίζεται να οδηγεί με το δεξί χέρι του τον Τωβίτ (ο οποίος κρατάει ένα ψάρι αλιευμένο στον Τίγρη ποταμό) και με το αριστερό μια αλαβάστρινη ιατρική θήκη. «Ουριήλ» σημαίνει «Πυρ του Θεού», ή «Φως του Θεού». Απεικονίζεται να κρατάει ένα σπαθί κατά των Περσών στο δεξί χέρι του και μια πύρινη φλόγα στο αριστερό. «Σαλαθιήλ» σημαίνει «πρεσβευτής προς τον Θεό». Απεικονίζεται με χαμηλωμένο το πρόσωπο και τα μάτια του, κρατώντας τα χέρια του στο στήθος σε στάση προσευχής. «Ιεγουδιήλ» σημαίνει «αυτός που δοξάζει τον Θεό». Απεικονίζεται με χρυσό στεφάνι στο δεξί του χέρι και τριπλό μαστίγιο

διαβάστε περισσότερα »

Οι Άγιοι Άγγελοι στη ζωή του χριστιανού.

  Πολλοί από τους ανθρώπους έχουν συνδέσει τους Αγγέλους με τα παραμύθια. Άλλοι νομίζουν ότι είναι διακοσμητικά στοιχεία της γιορτής των Χριστουγέννων. Υπάρχουν και κάποιοι που γνωρίζουν τους αγγέλους από τα έργα τέχνης καλλιτεχνών, κυρίως, της βικτωριανής σχολής. Οι χριστιανοί όμως γνωρίζουμε πως οι Άγγελοι αποτελούν ζωντανή πραγματικότητα και δεν ανήκουν στην μυθολογία ή στην έμπνευση. Είναι ενεργητικές και δραστήριες παρουσίες μέσα στον κόσμο και μάλιστα αποτελούν δυναμικό μέρος του. Όποιος αγνοεί τους Αγγέλους, στην ουσία στερεί την ζωή του από την προστασία τους, την φροντίδα, την βοήθεια και την παρηγοριά τους, την οποία χαρίζει σε μας  ο Θεός όταν το ζητάμε με την προσευχής μας. Ζούμε σε μια εποχή όπου η ζωή των άλλων δεν έχει αξία. Ο θάνατος έγινε το πιο συνηθισμένο φαινόμενο, τόσο οικείο σε μας, που το βλέπουμε καθημερινά στα Μέσα Ενημέρωσης και δεν μας προκαλεί κάποια ανησυχία ή εντύπωση. Οι ασθένειες κυριαρχούν ακόμη και με την μορφή παγκόσμιων επιδημιών, όπως ο Έμπολα. Οι ισχυροί της γης  εκλιπαρούν για ειρήνη στις διεθνείς συσκέψεις και όταν επιστρέφουν στους… οίκους τους, πωλούν όπλα. Τα φυσικά φαινόμενα δημιουργούν αλλεπάλληλες πλημμύρες, σεισμούς, ξηρασίες  που είναι συνέπεια της ανθρώπινης κακοποίησης της φύσης. Σε ένα τέτοιο κόσμο, λοιπόν, είναι πολύ ελπιδοφόρο για μας να ξέρουμε ότι υπάρχουν άγγελοι που υπηρετούν τους ανθρώπους και είναι οι φύλακές τους. Οι άνθρωποι έχουμε πολλούς λόγους για να νιώθουμε την ανάγκη της παρουσίας των Αγγέλων δίπλα μας. Έχουμε ανάγκη την ανακούφιση, την ανάπαυση, την χαρά και την ελπίδα που προσφέρουν. Τί είναι όμως οι Άγγελοι και πώς υπάρχουν; Την ύπαρξη των Αγγέλων την πληροφορούμαστε από την Αγία Γραφή, η οποία τους  αναφέρει ως βέβαιο γεγονός πριν την δημιουργία του κόσμου. Στο βιβλίο του Ιώβ (38,6-7) λέει: «Ποιός έβαλε τον ακρογωνιαίο λίθο της γης;  Όταν έγιναν τα άστρα με ύμνησαν με μεγάλη φωνή όλοι οι Άγγελοι μου». Οι στίχου αυτού του βιβλίου μας αποδεικνύουν ότι προϋπήρχαν.  Είναι δημιουργήματα του Θεού πριν την ορατή δημιουργία. Στο πρώτο άρθρο του Συμβόλου της Πίστεως, αναφέρεται: «Πιστεύω (…) ορατών τε πάντων και αοράτων». Στην αόρατη δημιουργία του Θεού, την οποία αναφέρει το πρώτο άρθρο ανήκουν οι Άγιοι Άγγελοι. Είναι όντα ασώματα που έχουν νου, θέληση, αυτεξούσιο, δύναμη. Είναι ουράνια όντα, πνεύματα μεν συγκρινόμενα με τον άνθρωπο, δημιουργήματα κτιστά δε συγκρινόμενα με τον Θεό που είναι ο μόνος άκτιστος. (Ιωάννης ο  Δαμασκηνός). Οι Άγγελοι είναι μέρος του σύμπαντος κόσμου όπως εμείς οι άνθρωποι, λέει ο Απόστολος Παύλος, «δημιουργήματα του Θεού, επουράνια, και επίγεια, ορατά και αόρατα».(Κολ. 1,16). Ο Μ. Βασίλειος λέει ότι «η  ουσία των αγγέλων είναι μια πνοή του ανέμου ή μια αθάνατη φλόγα. Είναι καθαρά και τέλεια πνεύματα. Δεν τους περιορίζει ούτε ο χρόνος, ούτε ο χώρος. Δεν έχουν ηλικία ούτε γένος, δεν γνωρίζουν πόνο ούτε φόβο. Είναι τέλεια όντα αγάπης, ζωής και ενεργητικότητας». Τί σημαίνει Άγγελος και ποιό το έργο του; Άγγελος σημαίνει αγγελιοφόρος και ονομάστηκαν έτσι γιατί αποστέλλονται από τον Θεό στους ανθρώπους, για να αναγγείλουν το θέλημά Του. Λειτουργικά πνεύματα εις διακονίαν αποστελλόμενα, γράφει ο Απ. Παύλος στους Εβραίους (1,14). Αυτό είναι το έργο τους όπως το γνωρίζουμε από την συνάντηση (φιλοξενία) των τριών Αγγέλων με τον Αβραάμ (Γεν. 18) έως τον Άγγελο που μετακίνησε τον βράχο από τον τάφο του Ιησού (Ματθ. 28: 2-4). Ο αριθμός των αγγέλων είναι αναρίθμητος. Όμως κατά τον Άγιο Διονύσιο Αρεοπαγίτη χωρίζονται σε εννέα τάγματα ανάλογα με τις υπηρεσίες που προσφέρουν. Τα τάγματα αυτά τα ονομάζει «χορούς αγγέλων». Αυτή είναι και οι πιο ταιριαστή ονομασία αφού ολόκληρη η ζωή των αγγέλων είναι ένας ατελείωτος ύμνος δοξολογίας και ευχαριστίας στον Τριαδικό Θεό. Τα τάγματα χωρίζονται σε τρεις ομάδες ως εξής:  1 Σεραφείμ (Ησαΐας 6,2) Χερουβείμ (Εζεκίας 10,1) Θρόνοι (Κολλασαείς 1,16)  2 Κυριότητες (Κολλασαείς 1,16) Εξουσίες (Α’ Πέτρου 3,22) Δυνάμεις (Κολλασαείς 1,16)  3 Αρχές (Εφεσίους 3,10) Αρχάγγελοι (Α’ Θεσσαλονικείς 4,15) Άγγελοι (230 φορές αναφέρονται στην Αγία Γραφή) Η πρώτη τριάδα δεν έχει σχέση με τους ανθρώπους. Λατρεύει μόνο τον Θεό. Η δεύτερη τριάδα είναι οι κυρίαρχοι του κόσμου (των πλανητών και του σύμπαντος). Η τρίτη τριάδα υπηρετεί τους ανθρώπους, τους φροντίζει αι τους προστατεύει. Εκτελούν το θέλημα του Θεού και είναι οι φύλακες των ανθρώπων (Ματθαίου 18,10). Πιο οικείοι στους ανθρώπους είναι οι Αρχάγγελοι, οι οποίοι απεικονίζονται συχνά στους Ναούς και  γνωρίζουμε τα ονόματά τους από την Αγία Γραφή. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, είναι ο κορυφαίος, είναι αυτός που νίκησε τον Εωσφόρο και τον έθεσε εκτός Παραδείσου (Δανιήλ 10, 13-21). Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ γνωστός σε όλους μας από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου (Λουκά 1, 19). Ο Αρχάγγελος Ραφαήλ είναι αυτός που μεταφέρει τις προσευχές μας στον Κύριο (Τωβίδ 3,16). Ο Άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης αναφέρει και τον Αρχάγγελο Ουριήλ. Όσο πιο πολύ γνωρίζουμε τους Αγίους Αγγέλους, τόσο περισσότερο γεμίζει η ζωή μας από την αγάπη και το μυαλό και η καρδιά μας από την δυνατότητα να ενεργούμε ευεργετικά στην ζωή των άλλων, αφού κατά τον ορισμό του Αγίου Διονυσίου για τους Αγγέλους «ένας άγγελος είναι μια εικόνα του Θεού, ένας λαμπρός ολοκάθαρος καθρέπτης, ο οποίος αντανακλά την απέραντη αγάπη και καλοσύνη του Θεού». Η Εκκλησία μας τιμά τους Αγγέλους με απόφαση της 7ης Οικουμενικής Συνόδου, με δύο τρόπους: εβδομαδιαία αφιερώνοντας την Δευτέρα στις αγγελικές δυνάμεις και ετησίως με έξι εορτές αφιερωμένες στον αγγελικό κόσμο, με κεντρικό εορτασμό την 8η Νοεμβρίου που είναι η Σύναξη όλων των αγγελικών δυνάμεων με πρωτοστάτη τον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Ας τιμήσουμε λοιπόν και μείς τους Αγίους Αγγέλους την ημέρα της γιορτής τους, έτσι ώστε να κατασταθούν στη ζωή μας βοηθοί και συνοδοιπόροι μας και να τους παρακαλέσουμε να γίνουν στη ζωή μας,  χρησιμοποιώντας τα λόγια του Αγίου Ιππολύτου, «οι δυνατοί ναύτες στο τρικυμισμένο καράβι της ζωή μας». + Αρχιμ. Ειρηναίου Λαφτσή, Πρωτοσυγκέλλου της Ι.Μ. Αλεξανδρουπόλεως

διαβάστε περισσότερα »
Χρονολογικό αρχείο

Φόρμα επικοινωνίας

Εορτολόγιο