Αν ξεφυλλίσουμε τον ημεροδείκτη μας και φθάσουμε στην 1η Σεπτεμβρίου, θα δούμε να σημειώνεται: «Aρχή Ινδίκτου». Πολλοί ίσως, διαβάζοντας τη φράση αυτή, να διερωτώνται: Tι σημαίνουν τα λόγια αυτά και τι είναι η Ίνδικτος; Η λέξη Ίνδικτος είναι λατινική ελληνοποιημένη και σημαίνει ορισμός, διάγγελμα, πού εκδιδόταν από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες, με σκοπό να καθορίζουν το ύψος των φόρων επί της παραγωγής της γης, που θα έπρεπε να πληρώσουν οι υπήκοοι της Ρώμης για τη συντήρηση του στρατού. Το διάγγελμα αυτό ίσχυε για δεκαπέντε χρόνια και τούτο, γιατί κάθε δεκαπέντε χρόνια απολύονταν οι παλαιοί στρατιώτες και κατατάσσονταν οι νέοι. Να σημειωθεί ότι το ύψος των σχετικών φόρων καθοριζόταν από τη νέα δύναμη του στρατού για την επόμενη δεκαπενταετία. Με την πάροδο του χρόνου η λέξη Ίνδικτος έπαψε να σημαίνει μόνο διάγγελμα, αλλά σήμαινε και το διάστημα των δεκαπέντε ετών. Έτσι άρχισαν να μετρούν το χρόνο σε Iνδίκτους (πρώτη Ίνδικτος, δεύτερη Ίνδικτος κ.ο.κ.). Πρώτος ο Μέγας Κωνσταντίνος όρισε ως επίσημη μέτρηση του χρόνου (το 312 ή 313 μ.Χ.) την Ίνδικτο, πού άρχιζε την 1η Σεπτεμβρίου, εποχή που είχε τελειώσει η συγκομιδή των καρπών της γης. Η μέτρηση αυτή του χρόνου ονομάστηκε, από το όνομα του Κωνσταντίνου, Κωνσταντίνειος Iνδικτιών και Ελληνική. Η Εκκλησία υιοθέτησε αυτό το σύστημα μέτρησης του χρόνου και μετρούσε τα έτη με τίς Ινδικτιώνες. Έτσι το Εκκλησιαστικό έτος άρχιζε την 1η Σεπτεμβρίου με Πατριαρχική Θεία Λειτουργία και τον Μικρό Αγιασμό, ώστε να ευλογήσει ο Θεός τον καινούριο χρόνο. Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ιουστινιανός ο Α΄ το 537 εισήγαγε τη μέτρηση κατά Ινδικτιώνες στα κρατικά έγγραφα και στις δικαστικές αποφάσεις. Έλεγαν δηλαδή 1ο έτος της τάδε Ινδικτιώνος, 2ο έτος της τάδε Ινδικτίωνος κ.ο.κ. Με τον καιρό ορίστηκαν δύο είδη Ινδίκτου, η Καισαρική, δηλαδή η παλαιά ρωμαϊκή πού άρχιζε την 1η Σεπτεμβρίου και την οποία συνέχισε το Βυζάντιο, και η Παπική, που άρχιζε στις 25 Δεκεμβρίου και αργότερα την 1η Ιανουαρίου. Στη Δύση σιγά-σιγά επικράτησε ως αρχή του νέου έτους η 1η Ιανουαρίου, ενώ στην Ανατολή είχε παραμείνει η 1η Σεπτεμβρίου. Αυτός είναι και ο λόγος που η πρώτη Σεπτεμβρίου παρέμεινε μέχρι και σήμερα η αρχή του Εκκλησιαστικού έτους, μετά την καθιέρωση για όλους ως αρχής του πολιτικού έτους της 1ης Ιανουαρίου. Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η Εκκλησία μας όρισε την ημέρα αυτή να αναγινώσκεται στους ιερούς Ναούς η περικοπή από το Ευαγγέλιο του Λουκά, που αναφέρει το πρώτο κήρυγμα του Χριστού στη συναγωγή της Ναζαρέτ (Λουκ. 4, 16-18). Οι Ινδικτιώνες μετριούνται από τη Γέννηση του Χριστού. Επειδή, όμως, η χρονολογία από της του Χριστού Γεννήσεως υστερεί κατά τρία έτη, για να βρούμε, παραδείγματος χάριν, την Ίνδικτο του 2004, προσθέτουμε 3 έτη και διαιρούμε δια του 15. Δηλαδή 2004 + 3= 2007 : 15 = 133 και υπόλοιπο 12 που σημαίνει ότι βρισκόμαστε στο 12ο έτος της 133ης Ινδίκτου (από την 1η Σεπτεμβρίου). Tου Kωνσταντίνου Aπ. Σουλιώτη, Θεολόγου

  Άγιος Παίσιος: Παρατήρησα ότι μερικοί, ενώ είναι έξυπνοι και καταλαβαίνουν ποιο είναι το σωστό, υποστηρίζουν το λανθασμένο, επειδή αυτό τους βολεύει, και έτσι δικαιολογούν τα πάθη τους. Άλλοι πάλι δεν δικαιολογούν τον εαυτό τους, αλλά με τον λογισμό ότι υπάρχει κάτι αδιόρθωτο στον χαρακτήρα τους πέφτουν στην απελπισία. Ο διάβολος έτσι κάνει, τον έναν τον εμποδίζει από την πνευματική πρόοδο με την δικαιολογία του εαυτού του, τον άλλον τον πιάνει με την υπερευαισθησία και τον ρίχνει στην απόγνωση. Για να κοπή ένα πάθος, πρέπει να μη δικαιολογεί ο άνθρωπος τον εαυτό του, αλλά να ταπεινώνεται. Αν λ.χ. λέει: «εγώ δεν έχω αγάπη στην φύση μου, ενώ ο άλλος έχει» και δεν αγωνίζεται να αποκτήσει, πώς θα προκόψει; Χωρίς αγώνα δεν γίνεται προκοπή. Δεν έχετε διαβάσει στα Πατερικά βιβλία πόσα ελαττώματα είχαν μερικοί Πατέρες και σε τί πνευματικά μέτρα έφθασαν; Ξεπέρασαν άλλους που είχαν πολλές αρετές. Να, ο Αββάς Μωυσής ο Αιθίοπας, ένας τόσο μεγάλος εγκληματίας, σε τί κατάσταση έφθασε! Τί κάνει η Χάρις του Θεού! Κατά τον λογισμό μου αυτός που έχει κακές κληρονομικές καταβολές και αγωνίζεται να αποκτήσει αρετές, θα έχει πιο πολύ μισθό από εκείνον που κληρονόμησε από τους γονείς του αρετές και δεν χρειάζεται να αγωνισθεί, για να τις αποκτήσει. Γιατί ο ένας τα βρήκε όλα έτοιμα, ενώ ο άλλος αγωνίσθηκε σκληρά, για να τα αποκτήσει. Βλέπεις, και οι άνθρωποι εκτιμούν περισσότερο εκείνα τα παιδιά που βρήκαν χρέη από τους γονείς τους και αγωνίσθηκαν σκληρά όχι μόνον να τα εξοφλήσουν, αλλά και να δημιουργήσουν περιουσία, παρά όσα βρήκαν περιουσία από τους γονείς τους και την διατήρησαν…. – Γέροντα, βλέπω ότι έχω πολλά πάθη. – Ναι, έχεις πολλά πάθη, αλλά και νιάτα έχεις και παλληκαριά έχεις, για να δουλέψεις και να βγάλεις από το περιβόλι σου τα αγκάθια και να βάλεις κρίνα, ζουμπούλια, τριαντάφυλλα και να αγάλλεσαι μετά μέσα στο περιβόλι σου. Τώρα που είσαι νέα, τα πάθη είναι «τρυφερά» και εύκολα ξεριζώνονται. Βλέπεις, και τα αγριόχορτα – και αγκάθια να είναι –, όταν είναι ακόμη τρυφερά, εύκολα ξεριζώνονται· ενώ, όταν μεγαλώσουν, σκληραίνουν και δύσκολα μπορείς να τα πιάσεις, για να τα ξεριζώσεις. Και η τσουκνίδα, όταν βγάζει τα πρώτα φύλλα, δεν διαφέρει στην απαλάδα από τον βασιλικό· μπορείς να την πιάσεις και να την μυρίσεις, γιατί είναι τρυφερή. Γι᾿ αυτό να προσπαθήσεις να ξεριζώσεις τα πάθη σου, όσο είσαι νέα, γιατί, αν τα αφήσεις, θα αιχμαλωτισθεί η ψυχή σου σε διάφορες επιθυμίες και θα είναι δύσκολο να ελευθερωθείς από αυτές. Όσοι από νέοι δεν ξεριζώνουν τα πάθη τους, υποφέρουν πολύ στα γεράματα, διότι γερνάνε με τα πάθη, τα οποία γίνονται «παλιά κακά» δυσκολοθεράπευτα. Όσο μεγαλώνει ο άνθρωπος, αρχίζει να αγαπά τα πάθη του. Έρχεται η ηλικία της αγάπης, της στοργής και γίνεται πιο επιεικής στον εαυτό του. Εξασθενεί και η θέληση, και ο αγώνας κατά των παθών γίνεται πιο δύσκολος. Ο νέος έχει ζωντάνια· εάν αξιοποιήσει αυτήν την ζωντάνια στο ξερίζωμα των παθών, προκόβει. ΛΟΓΟΙ Ε΄ : ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ

  Ο Άγιος Διονύσιος ο αρεοπαγίτης , βαπτίσθηκε Χριστιανός  με την οικογένειά του κατά το έτος 52 μ.Χ. τρία χρόνια αργότερα αφού έμαθε ότι ζει στα Ιεροσόλυμα η Μήτηρ Του Κυρίου λαχτάρισε να τη δεί . Πήγε λοιπόν στα Ιεροσόλυμα και  τον οδήγησαν στο σπίτι του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου όπου ζούσε   η Υπεραγία Θεοτόκος  μετά τη Σταύρωση Του Χριστού . Γράφει σχετικά με την επίσκεψη αυτή σε μίαν επιστολή του προς τον Απόστολο Παύλο: << Δεν πίστευα- το ομολογώ ενώπιον του Κυρίου, ω θαυμαστέ οδηγέ και  ποιμένα μας – ότι εκτός από τον ύψιστο Θεό ήταν δυνατό να υπάρχει οποιοδήποτε πρόσωπο που να είναι γεμάτο από θεία δύναμη και θεία χάρη. Όμως , κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να φανταστεί αυτό που είδα και κατάλαβα όχι μόνο με τα ψυχικά μου μάτια αλλά και με τα σωματικά . Είδα λοιπόν, με τα μάτια μου τη Θεόμορφη και Αγιότερη απ΄όλα τα ουράνια  πνεύματα Μητέρα Του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Ήταν ένα δώρο της χάριτος Του Θεού, της συγκαταβατικότητας του κορυφαίου αποστόλου Ιωάννου, καθώς και της απέραντης καλοσύνης, ευσπλαχνίας και ευμένειας της ίδιας της Παρθένου. Ομολογώ ξανά και ξανά μπροστά στον παντοδύναμο Θεό, μπροστά στον πανάγαθο Σωτήρα και μπροστά στην ένδοξη και πάντιμη Μητέρα Του, πως, όταν με οδήγησε Σ΄εκείνην, τη Θεόμορφη και Παναγία Παρθένο, -ο Ιωάννης , η κεφαλή των ευαγγελιστών και των προφητών, που, ενώ ζει με σάρκα, λάμπει όπως ο ήλιος στον ουρανό-, με τύλιξε μια Θεία λάμψη, λάμψη ζωηρή και αμείωτη, φωτίζοντάς με όχι μόνο εξωτερικά αλλά και εσωτερικά, καθώς και μια υπερκόσμια, μια υπέροχη ευωδία με συνεχείς εναλλαγές. Ούτε το πνεύμα μου ούτε το αδύναμο σώμα μου μπορούσαν να βαστάξουν τόσα και τέτοια σημεία, που συνιστούσαν πρόγευση της αιώνιας μακαριότητας και δόξας. Παρέλυσε η καρδιά μου και σχεδόν έσβησε το πνεύμα μου από τη Θεία Δόξα και Χάρη της. Βεβαιώνω μπροστά στον Θεό πως, αν δεν είχα φυλάξει στην καρδιά μου και στον νεοφώτιστο νου μου τις Θεόπνευστες διδαχές και υποθήκες Του, θα είχα θεωρήσει την Παρθένο Θεό και θα την είχα προσκυνήσει έτσι όπως προσκυνούμε τον μόνο αληθινό Θεό. Γιατί κανένας νους δεν μπορεί να φανταστεί για άνθρωπο δοξασμένο από τον Θεό δόξα ανώτερη από τη δόξα εκείνη που αξιώθηκα να γευθώ. Ευχαριστώ τον ύψιστο και πανάγαθο Θεό μου, την Παναγία Παρθένο,   τον κορυφαίο Απόστολο Ιωάννη, καθώς κι εσένα, την ανώτατη και επισημότατη κεφαλή της Εκκλησίας, που σπλαχνικά μου φανέρωσε μια τέτοια ευεργεσία>>. ΄Αγιος Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ Ασκητικές Ομιλίες – Ι.Μ.Παρακλήτου

  Όλα γίνονται στο φθονερό άνθρωπο. Εγώ τα έζησα. Οι άνθρωποι με είχαν για καλό και ερχόντουσαν πολλοί για να εξομολογηθούν. Και μου τα έλεγαν με ειλικρίνεια. Μακριά από αυτά τα γυναικίστικα παράπονα. Το Χριστό, μωρέ, το Χριστό να αγαπήσουμε με πάθος, με θείο έρωτα. Ευτυχισμένος ο μοναχός που έμαθε να αγαπάει όλους μυστικά. Δεν ζητά από τους άλλους αγάπη, ούτε τον νοιάζει να τον αγαπούν. Εσύ αγάπα όλους, και προσεύχου μυστικά μέσα σου. Ξέχυνε την αγάπη σου προς όλους. Άγιος Πορφύριος

Το πρόγραμμα των Ιερών Ακολουθιών του μηνός Σεπτεμβρίου. Ο Μήνας Σεπτέμβριος ξεχωρίζει για 2 μεγάλες Εορτές. Η πρώτη είναι στις 8 του μηνός όπου εορτάζουμε το Γενέσιο της Παναγίας μας. Η δεύτερη είναι η Εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Η ημέρα του Σταυρού (αν και Πέμπτη) είναι ημέρα αυστηρής αλάδωτης νηστείας, θεωρείται ίδια με την Αγία και Μεγάλη Παρασκευή. Στον Ιερό Ναό μας τελείται καθημερινά το πρωί ο Όρθρος και το απόγευμα ο Εσπερινός. Η Θεία Λειτουργία τελείται κάθε Σάββατο και Κυριακή και σε εορτές Αγίων σύμφωνα με το πρόγραμμα του μηνός.

  Η σημερινή ημέρα, η Κυριακή του Θωμά, ο οποίος κατά γενική ομολογία αδίκως έμεινε στην ιστορία ως «άπιστος», αποτελεί μία ξεχωριστή γιορτή για την Εκκλησία. Είναι η μόνη Κυριακή της Πασχάλιας περιόδου η οποία εμφανίζει μία σχετική λειτουργική και υμνολογική αυτονομία σε σχέση με τις υπόλοιπες, μέχρι την απόδοση της «Εορτής των Εορτών». Περισσότερο ξεχωριστή όμως είναι για το βαθύτερο νόημά της, μιας και η βασική αναφορά της ευαγγελικής περικοπής του Ιωάννη (Ιω. 20, 19-31), η οποία διαβάζεται σήμερα, αναφέρεται στο ζήτημα της Πίστης. Έτσι θα μπορούσαμε να ονομάσουμε την Κυριακή του Θωμά, ή του Αντίπασχα, όπως την αναφέρει εν παρενθέσει το Τριώδιο, ως μία γιορτή της Πίστης. Ο Θωμάς θέλει να δει για να πιστέψει. Και μάλιστα όχι απλά να δει, αλλά να ψηλαφήσει, να ακουμπήσει, να αισθανθεί, να ακούσει. Θέλει να γεμίσουν όλα τα αισθητήρια της ψυχής και του σώματός του με την παρουσία του επί τρεις ημέρες Μεγάλου και Αγαπημένου Απόντος. Ο Χριστός βέβαια σωματικώς ήταν απών, αλλά ως τέλειος Θεός ποτέ δεν εγκατέλειψε το κατ’ εικόνα δημιουργηθέν πλάσμα Του και προ πάντων τους μαθητές Του. Εκείνοι όμως βίωναν πολύ έντονα την απουσία Του ως εγκατάλειψη. Αυτό βίωνε και ο Θωμάς. Η στάση του ωστόσο εκφράζει και την μεγάλη του επιθυμία να ξαναδεί τον Διδάσκαλο, Κύριο και Θεό Του. Θα μπορούσαμε να διακινδυνεύσουμε να πούμε ότι ο Δίδυμος επείγεται προς την ψηλάφηση των τύπων των ήλων και της λόγχης ώστε με περισσή δύναμη και χαρά να αναφωνήσει «ο Κύριός μου και ο Θεός μου!». Η πίστη του Θωμά είναι βιωματική και άμεση. Όμως ο ίδιος ο Χριστός, αν και δεν του στερεί την χαρά της άμεσης και αισθητής γνώσης, ομιλεί τρόπον τινά, εσχατολογικά μακαρίζοντας όσους θα πιστέψουν στο πρόσωπό Του και τον λόγο Του, χωρίς να δουν και να ψηλαφήσουν όπως εκείνος. Η ιστορία της Εκκλησίας έδωσε εκατομμύρια τέτοιων παραδειγμάτων. Άγιοι, μάρτυρες, όσιοι, ευλαβείς, απλοί άνθρωποι της καθημερινότητας, αμαρτωλοί, μορφωμένοι, αγράμματοι πίστεψαν στον λόγο του Ευαγγελίου χωρίς να «δουν», έχοντας αισθητήρια καρδιακά, νοερά και μυστηριακά. Αυτό όμως δεν ελάττωσε την πίστη τους, αντίθετα την ενδυνάμωσε, την στερέωσε, την κατέστησε καρποφόρα, άλλαξε τον ρου της ιστορίας και σήμερα εμείς, τα μέλη της στρατευόμενης Εκκλησίας τους μακαρίζουμε στοιχούμενοι με το κυριακό λόγιο «Μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες». (Ιω. 20,29) Στη νεώτερη εποχή, η οποία κυρίως σηματοδοτήθηκε από το φαινόμενο – κίνημα του Διαφωτισμού στην Δύση, η θρησκευτική πίστη δέχθηκε δριμύτατη κριτική από την διανόηση και την φιλοσοφία. Η κριτική αυτή υπήρξε από σχετικά νηφάλια (π.χ. Καντ, Φρόμμ) έως ριζοσπαστική και ακραία (Ντιντερό, Φόιερμπαχ, Νίτσε). Η πίστη στον Θεό θεωρήθηκε ως πηγή φαλκίδευσης της ελευθερίας του ατόμου, ετερονομίας της ηθικής του και αποπροσανατολισμού του ορθού λόγου, παθητικότητας στις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις. Είναι σχεδόν αμέτρητα αυτά που μπορεί κάποιος να διαβάσει ως κριτική προς την θρησκευτική πίστη. Υπήρξαν ωστόσο στον αιώνα μας σημαντικότατοι διανοητές οι οποίοι διέκριναν μέσα από μία δική τους οπτική, την δυνατότητα του σύγχρονου ανθρώπου να οδηγηθεί στην ελευθερία και την ηθική του αυτονομία μέσα από την θρησκευτική πίστη. Ένας από τους σπουδαιότερους στοχαστές που εκπροσωπούν μία τέτοια τάση είναι ο Καρλ Πόππερ (Sir Karl Raimund Popper ). Αυστροβρεττανός φιλόσοφος ο οποίος γεννήθηκε στις 28 Ιουλίου του 1902 και πέθανε στις 17 Σεπτεμβρίου του 1994. Τις περισσότερες επιρροές στην σκέψη του δέχθηκε από τον Αϊνστάιν, με τον οποίο διατηρούσε προσωπική γνωριμία και από τον Καντ, τον οποίο είχε μελετήσει σε βάθος και πλάτος. Αν και η μεγάλη του αγάπη ήταν οι θεωρητικές φυσικές επιστήμες, μέσα από την μελέτη των οποίων έκανε τομές στην επιστημολογία, περισσότερο έγινε γνωστός με το βιβλίο του «Η ανοικτή κοινωνία και οι εχθροί της», ένα μνημειώδες και ογκώδες έργο πολιτικής φιλοσοφίας. Στο έργο του αυτό ο Πόππερ αναδεικνύει τούς αρχαίους Έλληνες Σοφιστές ως τους θεμελιωτές του παγκόσμιου ανθρωπιστικού κινήματος. Τους αποκαλεί «κίνημα τής Μεγάλης Γενιάς», το οποίο κάνει λόγο όχι μόνο για ηθική αυτονομία, αλλά και για την ισότητα των ανθρώπων μεταξύ τους σέ μία εποχή, πού ἡ ανισότητα θεμελιωνόταν θεωρητικά από τούς μεγαλύτερους νόες, εννοώντας τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Κατά τον Πόππερ, ο πρώτος πού αμφισβητεί την φυσικότητα των ιδιομορφιών του κοινωνικού περιβάλλοντος είναι ο Πρωταγόρας. Με τον Πρωταγόρα αναδεικνύεται ο ανθρώπινος παράγοντας ως ο μοναδικός καθοριστικός κριτής των θετών νόμων και της ηθικής. Ωστόσο, παρά το ότι θεωρούσε τον άνθρωπο κριτή και δημιουργό των ηθικών κανόνων, έκρινε ως άκρως απαραίτητη τη θεϊκή βοήθεια για την ορθή και πλήρη εκτέλεσή τους. Αναγνώριζε έτσι το πεπερασμένο και αδύναμο της ανθρώπινης φύσης.

Ναι! Έχει ραντεβού ο Θεός με τους ανθρώπους κάθε Μ.Σάββατο μεσημέρι, όπως έχει κάθε Κυριακή πρωί στις 9.30′  , όταν κατεβαίνει και μεταβαλει τα Δώρα, όπως έχει στις 4.13′  απόγευμα κάποιας Τετάρτης όταν κάνω αγιασμό σε μια ταπεινή λεκανίτσα με νερό της βρύσης. Αυτή είναι η συγκατάβαση του Ταπεινού Θεού, του Αγίου Πνεύματος! Ο Θεός λυγίζει στην ταπεινή μου επίκληση και προσευχή! Ο καιρός του απρόσιτου , ακατάδεχτου και ξένου με τον άνθρωπο  Θεού έχει περάσει προ καιρού για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Όποιος δηλώνει χριστιανός Ορθόδοξος οφείλει να το γνωρίζει!

Είναι φορές που τα δάκρυα μας γίνονται οι κρυψώνες μας….. Σαν εκείνους τους καταρράκτες που κρύβουν ολάκερες σπηλιές στις οποίες μάλιστα κρύβονται  πάθη τόσο επικίνδυνα….. Και είναι και κάποια  πάθη χαμαιλέοντες …. Καμουφλάρονται δήθεν  στο ‘’έχεις δίκιο, έκανα λάθος’’ με αποτέλεσμα  να αναβάλλονται αγώνες, να κρύβονται κάτω από το χαλί της συγνώμης συζητήσεις ειλικρινείς που πρέπει να γίνουν με τον εαυτό μας  μα και με τους άλλους…… Αξίζει λοιπόν να δούμε τι γεύση  έχουν τα δάκρυα μας…. Γιατί όταν κλαίει ο εγωισμός μας είναι σκέτη χολή…. Βλέπεις τα δάκρυα του είναι τα σάλια του θυμού του….. Γι’ αυτό εύκολα μας  μαγκώνει και στην απόγνωση….. Που καταλήγουμε; Στην ανάγκη της ύπαρξης του πνευματικού στην ζωή μας…. Να μας καθοδηγεί, να ρίχνει με την Χάρη του Θεού λίγο Φως στον δρόμο μας…. Δεν είναι μόνο για τον προορισμό αλλά είναι και που έχουν καταματωθεί τα ”ποδάρια της ψυχής” μας στα κοτρόνια και στα τριβόλια του κοσμοκράτορα του κόσμου τούτου……   Πατήρ Ιωάννης Παπαδημητρίου 

  Γέροντα, γιατί ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων λέει ότι οι Μάρτυρες των εσχάτων χρόνων θα είναι «υπέρ πάντας Μάρτυρας»; – Γιατί παλιά είχαμε μεγάλα αναστήματα. Στην εποχή μας λείπουν τα παραδείγματα – μιλώ γενικά για την Εκκλησία και τον Μοναχισμό. Τώρα πλήθυναν τα λόγια και τα βιβλία και λιγόστεψαν τα βιώματα. Θαυμάζουμε μόνον τους Αγίους Αθλητές της Εκκλησίας μας, χωρίς να καταλαβαίνουμε το πόσο κοπίασαν, γιατί δεν κοπιάσαμε, για να μπορέσουμε να καταλάβουμε τον κόπο τους, για να τους αγαπήσουμε και να αγωνισθούμε από φιλότιμο να τους μιμηθούμε. Ο Καλός Θεός βέβαια θα λάβει υπ’ όψιν Του την εποχή και τις συνθήκες στις οποίες ζούμε και ανάλογα θα ζητήσει. Αν λίγο αγωνισθούμε, θα στεφανωθούμε περισσότερα από τους παλαιούς. Παλιά που υπήρχε το αγωνιστικό πνεύμα και ο καθένας προσπαθούσε να μιμηθεί τον άλλο, δεν μπορούσε να σταθεί ούτε το κακό ούτε η αμέλεια. Ήταν και το καλό πολύ και αγωνιστικό πνεύμα υπήρχε, γι’ αυτό ένας αμελής δεν μπορούσε να σταθεί. Τον έπαιρναν σβάρνα οι άλλοι. Θυμάμαι, μία φορά στην Θεσσαλονίκη περιμέναμε τα φανάρια, για να περάσουμε από το ένα πεζοδρόμιο στο άλλο. Σε μία στιγμή αισθάνθηκα ένα κύμα να με σπρώχνει προς τα εμπρός, γιατί όλοι πήγαιναν προς τα εκεί. Μόλις που σήκωνα το πόδι και προχωρούσα. Θέλω να πω δηλαδή ότι, όταν όλοι πάνε προς ένα μέρος, ένας, και να μη θέλει να πάει, δυσκολεύεται να μην πάει, γιατί τον πάνε οι άλλοι. Σήμερα, αν κάποιος θέλει να ζήσει τίμια και πνευματικά, δεν χωράει στον κόσμο, δυσκολεύεται. Και αν δεν προσέξει, θα τον πάρει ο κατήφορος, το κοσμικό κανάλι. Παλιότερα, ήταν πολύ το καλό, πολλή η αρετή, πολύ το καλό παράδειγμα, και το κακό πνιγόταν στο πολύ καλό και η λίγη αταξία που υπήρχε στον κόσμο ή στα Μοναστήρια δεν φαινόταν και ούτε έβλαπτε. Τώρα τί γίνεται; Το κακό παράδειγμα είναι πολύ, και το λίγο καλό που υπάρχει, περιφρονείται. Γίνεται δηλαδή το αντίθετο, πνίγεται το λίγο καλό στο πολύ κακό, και έτσι κυβερνάει το κακό. Όταν ένας άνθρωπος ή ένα σύνολο ανθρώπων έχει αγωνιστικό πνεύμα, αυτό πολύ βοηθάει. Γιατί, όταν ένας προχωράει πνευματικά, δεν ωφελεί μόνον τον εαυτό του, αλλά βοηθάει και τον άλλον που τον βλέπει. Και ένας που είναι χαλαρός, πάλι το ίδιο, επιδρά και στους άλλους. Όταν ο ένας χαλαρώνει, ο άλλος χαλαρώνει, τελικά, χωρίς να το καταλαβαίνουν, δεν μένει τίποτε. Γι’ αυτό το αγωνιστικό πνεύμα πολύ θα βοηθήσει μέσα σ’ αυτήν την χαλάρωση που υπάρχει. Αυτό θα πρέπει να το προσέξουμε πολύ, γιατί έφθασαν δυστυχώς σε τέτοιο σημείο οι σημερινοί άνθρωποι, που κάνουν και νόμους ακόμη χαλαρούς και τους επιβάλλουν και στους αγωνιζομένους να τους εφαρμόσουν. Γι’ αυτό οι αγωνιζόμενοι όχι μόνο δεν πρέπει να επηρεάζονται από το κοσμικό πνεύμα, αλλά και να μη συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους κοσμικούς και νομίζουν ότι είναι άγιοι και μετά χαλαρώνουν και γίνονται χειρότεροι και από τους πιο κοσμικούς. Στην πνευματική ζωή δεν θα βάλει κανείς για πρότυπό τους κοσμικούς αλλά τους Αγίους. Καλά είναι να παίρνει κάθε αρετή και να βρίσκει τον Άγιο που την είχε, να μελετά τον βίο του, και τότε θα βλέπει ότι δεν έχει κάνει τίποτε και να προχωράει με ταπείνωση. Στο στάδιο αυτοί που τρέχουν, δεν κοιτάζουν πίσω να δουν που βρίσκονται οι τελευταίοι, γιατί, αν το κάνουν, θα μείνουν αυτοί τελευταίοι. Όταν προσπαθώ να μιμηθώ τους προχωρημένους, η συνείδηση λεπτύνεται. Όταν όμως βλέπω τους πίσω, δικαιολογώ τον εαυτό μου και λέω ότι δεν είναι σπουδαία τα σφάλματά μου εν συγκρίσει με τα δικά τους. Επαναπαύομαι στον λογισμό μου ότι υπάρχει και ο κατώτερός μου. Έτσι πνίγω την συνείδησή μου ή καλύτερα, καταλήγω να έχω μία καρδιά σοβαντισμένη, αναίσθητη. Αγίου Παϊσίου του Αγιορείτου

  Περί του Ταξιάρχη που θα πάρει την ψυχή όλων και της ευσεβείας! -Είχα μία μητέρα πού έκανε καλογερικά καθήκοντα. Είχαμε πνευματικό τον Γέροντα Εφραίμ Αριζόνας καί τήν καθοδηγούσε. Έκανε 30 κομποσκοινια 300σάρια την ημέρα. Παρακλήσεις, Χαιρετισμούς πρωί καί βράδυ. Ψαλτήρι.. τα πάντα με πολύ νηστεία . Δεν έτρωγε λάδι Δευτέρα, Τετάρτη Παρασκευή. Την Μεγάλη Σαρακοστή αλάδωτη . Μόνο Σαββατοκύριακα λάδι . Το Πάσχα μόνο ψάρι . Αγαπούσε πολύ τον Αρχάγγελο Μιχαήλ! Γι’αυτό δεν έτρωγε λάδι τις Δευτέρες. Παράκληση στον Αρχάγγελο και 300σάρι κομποσχοίνι . Αυτό γινόταν πάνω από 50 χρόνια . Κοιμήθηκε το 2002 . Πέντε μήνες πριν φύγει είδε τον Αρχάγγελο Μιχαήλ μεταξύ ύπνου και ξύπνιου.. Πήγε με την πανοπλία του και την ρομφαία του…! Ακούμπησε την ρομφαία του στον θώρακά της και είπε : -” Σέ πόνεσα;; ” -“Όχι ” του απάντησε .. -“Έτσι θα σε πάρω ” της είπε . Έτσι ακριβώς την πήρε . Πάντα όταν προσευχόταν του έλεγε : -” Άγιε Αρχάγγελε μην με πάρεις με το άγριο . “.. Και της έκανε την Χάρη . Ή αδελφή μου έστειλε τότε ΦΑΞ στον Γέροντα Εφραίμ στην Αριζόνα και τον ενημέρωσε ότι η μητέρα μας κοιμήθηκε . Μετά τρεις μήνες πήρε τηλέφωνο ο Γέροντας από την Αριζόνα και μας είπε : -“Η μάνα σας είναι στον Παράδεισο , δίπλα στην Παναγία .! Ότι θέλετε να της το λέτε να το λέγει στην Παναγία, να σας βοηθάει η Παναγία .! Θυμάμαι.. Τούς Χαιρετισμούς τους ήξερε απ’έξω . Τους έλεγε πολλές φορές την ημέρα Περπατούσε και προσευχόταν. . μέχρι πού τά μάθαμε καί εμείς τά παιδιά της απ’ έξω .! + Αρχάγγελε Μιχαήλ σκέπε φυλάτε ημάς, πάντοτε νυν και αεί, και εις τούς αιώνας των αιώνων. ΒΡΑΔΥΝΉ ΠΡΟΣΕΥΧΉ ΣΤΟΝ ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΟΥ: “Άγιε Άγγελε, εσύ που βρίσκεσαι πολύ κοντά και βλέπεις την άθλια ψυχή και την ταλαίπωρη ζωή μου, σε παρακαλώ να μη με εγκαταλείπεις, επειδή είμαι αμαρτωλός, ούτε ν’ απομακρυνθείς από μένα, επειδή δεν συγκρατώ τον εαυτό μου. Σε παρακαλώ μην επιτρέψεις στον πονηρό δαίμονα να κυριαρχήσει σε μένα και να τυραννήσει το θνητό μου σώμα. Kράτησε με απ’ το κουρασμένο μου χέρι και οδήγησε με στην οδό της σωτηρίας. Nαι, Άγιε Άγγελε του θεού, εσύ που φυλάς και σκεπάζεις την άθλια ψυχή και το σώμα μου, συγχώρεσε με για όλα όσα σε λύπησα όλες τις ημέρες της ζωής μου και αν κάποια αμαρτία έκανα σήμερα. Σκέπασε με κατά τη νύχτα αυτή και προστάτεψε με από κάθε προσβολή του εχθρού, για να μη στενοχωρήσω τον Θεό με κάποιο αμάρτημα. Kαι πρέσβευε για μένα στον Kύριο να με στηρίζει, ώστε να Tον σέβομαι πάντοτε και να με αναδείξει άξιο δούλο της αγάπης Tου. Aμήν.”

  Ε: Πριν κοινωνήσουμε πλένουμε τα δόντια μας; Α: Ναι, μπορούμε, εφ’ όσον δεν καταπίνουμε νερό. Είναι πράξη καθαριότητας – σεβασμού προς τη Θ. Κοινωνία.   Ε: Πώς πρέπει να πιάνουμε το μάκτρο (το κόκκινο πανί), όταν κοινωνούμε; Α: Το κρατάμε με τα δυό μας χέρια, τεντωμένο κάτω από το πηγούνι μας, ώστε, αν τυχόν πέσει η Θεία Κοινωνία, να πέσει πάνω σ’ αυτό.   Ε: Τι πρέπει να κάνουμε μόλις κοινωνήσουμε; Α: Δε φιλάμε το Άγιο Ποτήριο, δε μιλάμε, για να μην τυχόν πεταχτεί από το στόμα μας Μαργαρίτης (ψίχουλο από τη Θ.Κ.), τρώμε αμέσως Αντίδωρο και ξεπλένουμε το στόμα μας με αγιασμό (εάν έχει στον Ναό). Δε χρειάζεται να προσκυνάμε εικόνες ή και άγιοα λείψανα. Εάν μας έλθει βήχας, βήχουμε με κλειστό το στόμα ή σε χαρτομάντηλο, το οποίο καίμε. Δε φτύνουμε.   Ε: Τι κάνουμε, όταν η Θεία Κοινωνία πέσει στα ρούχα μας; Α: Ό,τι έχει έλθει σε επαφή με τη Θεία Κοινωνία πρώτα το γλείφουμε, μετά το κόβουμε και το καίμε. Τη στάχτη τη ρίχνουμε σε ποτάμι, στη θάλασσα, σε χωνευτήρι Ι. Ναού η και σε μέρος που δεν πατιέται.   Ε: Το πρωί τρώμε πριν πάμε στην Εκκλησία; Α: Δεν τρώμε, δεν πίνουμε νερό, ιδίως πριν κοινωνήσουμε, αλλά και όταν θελήσουμε να φάμε αντίδωρο.   Ε: Τι κάνουμε, όταν ο Ιερέας μας θυμιάζει; Α: Μετά το θυμιάτισμα των Αγίων εικόνων θυμιάζει ο Ιερέας και εμάς τιμητικά ως εικόνες του Θεού. Γι’ αυτό κάνουμε υπόκλιση ευχαριστώντας. Μετά παρακολουθούμε τα ψαλλόμενα και όχι τον θυμιάζοντα Ιερέα.   Ε: Πότε κάνουμε τον σταυρό μας; Α: Εκτός του Ναού υπάρχουν πάρα πολλές περιπτώσεις. Όταν περνάμε έξω από Ι. Ναούς, όταν τρώμε, όταν ξεκινάμε ένα ταξίδι ή φθάνουμε στον προορισμό μας, όταν κινδυνεύουμε κλπ. Εντός του Ναού σε κάθε Τριαδική εκφώνηση, στις εκφωνήσεις της Παναγίας, όταν ακούγεται στα τροπάρια το όνομα του τιμωμένου αγίου, στον Τρισάγιο ύμνο, στην «Τιμιωτέραν…» (όταν φθάνουμε στο «την όντως Θεοτόκον…» για να τονίζεται ότι γέννησε Θεό), στην αρχή και στο τέλος των Ακολουθιών κ.λπ.   Ε: Τι κάνουμε, όταν ο ιερέας μας ευλογεί, π.χ. «Ειρήνη πάσι»; Α: Έγκαιρα σηκωνόμαστε (εάν καθόμαστε) και υποκλινόμαστε, ευχαριστώντας για την ευλογία που μας προσφέρει.   Ε: Πώς χαιρετούμε έναν ιερωμένο; Α: Ανάλογα προς τον βαθμό του λέμε: Την ευχή σας, Σεβασμιώτατε, Γέροντα, Πάτερ ή Ευλογείτε …   Ε: Τι κάνουμε το μουχλιασμένο αντίδωρο, τα κόλλυβα που δεν τρώγονται, τον παλιό αγιασμό που δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, τα βαΐα, τα καρυδόφυλλα που παίρνουμε από τους ναούς (Βαΐων και Αγίου Πνεύματος) όταν ξεραθούν; Α: Τα παραχώνουμε ή τα ρίχνουμε σε χώρο που δεν πατιέται ή τα καίμε.

Χρησιμοποιείται το αρσενικό γένος, γιατί κυρίως και συνήθως ο λόγος απευθύνεται στους ανθρώπους γενικά, και όχι μόνο σε άνδρες η γυναίκες. Έτσι, επειδή άνδρες, γυναίκες και παιδιά,  είναι άνθρωποι, περιλαμβάνονται όλοι  στο αρσενικό γένος, το οποίο  αναφέρεται στον άνθρωπο και όχι μόνο  στον άνδρα. Αναφέρεται στο γένος των ανθρώπων. Χαρακτηριστικό  είναι το Ιδιόμελο της Πρωτοχρονιάς, «Συγκαταβαίνων ὁ Σωτήρ, τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων,…»  (ήχος  πλ. δ’).   Δεν υπάρχει λόγος  να γίνεται διαφοροποίηση των γυναικών από τους άνδρες. Όταν, για παράδειγμα, στους Μακαρισμούς χρησιμοποίησε ο Κύριος αρσενικό γένος με τη λέξη  μακάριοι,  απευθυνόταν στο γένος των ανθρώπων  και όχι στο αρσενικό γένος της Γραμματικής. Δεν υπήρχε λόγος να πει, μακάριοι και μακάριες.  Πάντως, αν μία γυναίκα ανήκει στους μακάριους ενός Μακαρισμού, αυτή λέγεται   μακάρια  και όχι μακάριος. Εδώ το γένος είναι της Γραμματικής και όχι   το γένος των ανθρώπων. Τα γένη της Γραμματικής είναι μακάριος, μακάρια, μακάριο. Το γένος των ανθρώπων, για να αναφέρουμε και έναν από του Μακαρισμούς, είναι, « μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται »( Ματ. ε’, 8). Εδώ αυτό το μακάριοι, τους πιάνει όλους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά γιατί, όλοι τους  έχουνε καρδιά.   Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών.

  Πόσο εύκολα μερικές φορές ξεχνά ο άνθρωπος τις ευεργεσίες που του έχουν κάνει!  Λένε πως η αχαριστία δεν έχει ούτε μάτια για να δει, ούτε μνήμη για να θυμηθεί. Ούτε καρδιά για να ευγνωμονήσει, ούτε σπλάχνα για να συμπονέσει και να λυπηθεί. Πράγματι, πόσο γρήγορα ξεχνά ο άνθρωπος τα καλά που του έχουν κάνει! Και με τι νόμισμα ξεπληρώνει αυτά τα καλά που κάποτε αυτός δέχτηκε; Αντί να ευχαριστήσει για την καλοσύνη και τη βοήθεια που του πρόσφεραν κάποτε, φέρεται τώρα σκληρά και αχάριστα. Με μίσος ξεπληρώνει την αγάπη. Με κατατρεγμό τη βοήθεια. Με ζημία την ωφέλεια που κάποτε του πρόσφεραν. Δεν υπάρχει χειρότερος εχθρός στον κόσμο από τον άνθρωπο που κάποτε ευεργετήθηκε και τώρα βγαίνει σκληρός και αχάριστος, χωρίς μνήμη, χωρίς τύψεις, χωρίς ντροπή. Και σκέπτομαι, στο σημείο αυτό, το μεγάλο και δίκαιο παράπονο του Σωτήρα Χριστού, που ανεβασμένος στο Σταυρό του Γολγοθά, ατενίζει με απογοήτευση την αχαριστία σ’ όλη της την αποθέωση. Λαός μου, τι εποίησά σοι και τι μοι ανταπέδωκας; αντί του μάννα χολήν, αντί του ύδατος όξος… Μήπως Αυτός δεν ήταν, που κάποτε καθάρισε τα σώματα από τις πληγές της λέπρας; Μήπως Αυτός δεν ήταν κάποτε, που τους άνοιξε τα μάτια από τις τσίμπλες της τύφλας; Μήπως Αυτός δεν ήταν, που τους σήκωσε από το κρεββάτι της τσίκνας, που χρόνια έμειναν πάνω ξαπλωμένοι παράλυτοι; Και τώρα να η πληρωμή. – Διψώ, δώστε μου λιγάκι νερό, λέγει με παράπονο πάνω απ’ το Σταυρό. Η απάντηση πικρή, φαρμάκι. Ένα σφουγγαρόπανο βουτηγμένο από ξύδι. Η αποκορύφωση της αναίδειας, η αποθέωση της αχαριστίας. Αυτή είναι δυστυχώς η ψυχή του επιπόλαιου ανθρώπου, που αναδεικνύεται αχάριστος και ελαφρόμυαλος. Χίλια καλά να του κάνεις, ένα αν τύχει και ξεχάσεις αμέσως σβήνουνε όλα τα προηγούμενα. Και το πιο απαίσιο απ’ όλα, γι’ αυτή την παράλειψη γίνεται αμέσως ο φοβερότερος εχθρός σου και ο πιο αμείλικτος διώκτης σου. Αλήθεια, λέει κάπου, κι όμως τα ανόητα βόδια αναγνωρίζουν τον αφέντη τους και τα άμυαλα γαϊδούρια θυμούνται τη φάτνη τους. Κι όμως ο αχάριστος άνθρωπος, παρά την τόση μνήμη που διαθέτει, δε θυμάται τίποτα. Τα ξεχνάει όλα. Να λοιπόν, η διαφορά. Το ζώο που είναι ζώο, παραμένει κοντά στον κύριο του πιστό, γεμάτο ευγνωμοσύνη! Και ο άνθρωπος που ευεργετήθηκε παραμένει ανόητος και αναίσθητος. Και στο σημείο αυτό προβάλλει ένα πραγματικά δύσκολο ερώτημα. Άραγε τι απ’ τα δύο να συμβαίνει; Είναι δηλαδή ο ανόητος αχάριστος, ή ο αχάριστος είναι ανόητος; Οι Πατέρες συμφωνούν ότι μάλλον το δεύτερο είναι το σωστό. Γιατί επιτέλους ένας ανόητος δεν είναι σε θέση να διακρίνει τα καλά που του έκανες. Και αφού δεν είναι σε θέση να κρίνει, φυσικό είναι να μην είναι αχάριστος. Στη δεύτερη όμως περίπτωση ο αχάριστος αποδεικνύεται πιο ανόητος κι από τα ανόητα γαϊδούρια, αφού δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσει το καλό με το οποίο ευεργετήθηκε. Γιατί εδώ βλέπουμε καθαρά, ότι και τα ζώα με κάποια έμφυτη διάκριση που διαθέτουν, μπορούνε να ξεχωρίσουν τον ευεργέτη τους και δείχνουν απέναντί του κάποια ευαισθησία. Αντίθετα ο αχάριστος άνθρωπος δε συγκρίνεται με τίποτα και έτσι αποδεικνύεται πιο βόδι κι απ’ τα βόδια και χειρότερος ακόμη κι αυτά τα συμπαθητικά ανόητα γαϊδούρια. Γιατί εκείνα, αν και είναι άλογα ζώα, μπορούν να ξέρουν να ανταποδίδουν κάποια μορφή ευγνωμοσύνης, ενώ ο επιπόλαιος και φαντασμένος άνθρωπος θεωρεί φυσιολογικό να μην αισθάνεται ουδέ ίχνος ευγνωμοσύνης προς τον Ευεργέτη και Δημιουργό του. Τι άλλο θα μπορούσε άραγε να προσθέσει κανείς; Από το βιβλίο: Πιστοί στην παράδοση, Ιωάννης Στόγιας

  Μεγάλο Σάββατο βράδυ. Ὁ Γέροντας, λαμπροφορεμένος, ὑποδεχόταν τὸν κόσμο καὶ ἔ­παιρνε τὶς λειτουργίες. Εἶχε ἑτοιμάσει τὰ καντή­λια ἀπὸ νωρίς. Ἕτοιμα ὅλα, σβηστά. Ἄρχισε τὸ «Εὐλογητός», πῆρε καιρὸ μέσα στὰ μαῦρα του τὰ ράσα, μὲ τοὺς βοστρύχους τῶν μαλλιῶν καὶ τῶν γενειῶν του νὰ λάμπουν. Σοβαρός-σοβαρός. Ἀνοι­γόκλεινε τὴν πόρτα, παραπατοῦσε ἀλλὰ ἔτρεχε κιόλας, προσκυνοῦσε τὶς Δεσποτικὲς εἰκόνες, τὸν θρόνο, ἔμπαινε στὸ Ἱερό, ἔπαιρνε τὶς λειτουργί­ες, ψέλναμε τὸν Κανόνα «Κύματι θαλάσσης». Δὲν εἶχε ὁ Γέροντας χρόνο κοσμικό, εἶχε χρόνο λει­τουργικό. Μαζευόταν ὁ κόσμος, πολὺς κόσμος. Χριστιανοί, ποὺ τὸν ἀγαποῦσαν, ἀλλὰ καὶ ἄλλοι ἀπὸ τὴν γειτονιὰ δρασκέλιζαν τὴν μάντρα, σκύβον­τας ἀπὸ τὸ μικρὸ πορτάκι, ἄρρωστοι, νοσοκόμες, γιατροί. Καθυστεροῦσε ὁ Γέροντας. Σβηστὰ τὰ φῶτα. Ψέλναμε, ξαναψέλναμε, δὲν ἔβγαινε νὰ πῆ τὸ «Δεῦτε, λάβετε φῶς». Ἔφευγα ἀπὸ τὸ ψαλτήρι, νὰ πάω στὸ Ἱερό, μοῦ ἔλεγε: «Ξέρω, ξέρω». Ἀδημο­νία. Οἱ ἄλλες ἐκκλησίες σήμαναν ἤδη Ἀνάσταση, βαρελότα πέφτανε, κι αὐτὸς δὲν ἔβγαινε. «Ξέρω, ξέ­ρω», μοῦ λέει. «Ὅποιος θέλει νὰ φύγῃ, δὲν μπορεῖ. Ἂς τοὺς βάλουμε στὴν ἐκκλησία, τὰ προβατάκια τοῦ Χριστοῦ μας, Βαγγέλη. Μέσα στὴν κιβωτὸ εἶναι μιὰ φορᾶ τὸν χρόνο. Ἂς καθυστερήσουν. Ψάλλε ἐσύ, ψάλλε». «Τὰ εἶπα, Γέροντα, πάλι καὶ πάλι».

Η Πέμπτη εβδομάδα των Νηστειών είναι το λειτουργικό αποκορύφωμα της Τεσσαρακοστής. Οι ακολουθίες είναι μακρότερες και εκλεκτότερες. Στη συνήθη ακολουθία των λοιπών εβδομάδων προστίθενται δυο νέες μεγάλες ακολουθίες: Την Πέμπτη ο Μεγάλος Κανόνας και το Σάββατο ο Ακάθιστος Ύμνος. Πότε ψάλλεται ο Μεγάλος Κανόνας; Ο Μεγάλος Κανόνας ψάλλεται τμηματικά στα απόδειπνα των τεσσάρων πρώτων ημερών της Α’ Εβδομάδας των Νηστειών και ολόκληρος στην ακολουθία του Όρθρου της Πέμπτης της Ε’ εβδομάδας. Στις ενορίες , ωστόσο, ψάλλεται και ανεξάρτητα από τον όρθρο, ως μικρή αγρυπνία, το βράδυ της Τετάρτης μαζί με την ακολουθία του αποδείπνου. Γιατί ονομάζεται «Μεγάλος»; Ο Μεγάλος Κανόνας στην μορφή του έχει μια χαρακτηριστική ιδιορρυθμία. Η ιδιορρυθμία του συνίσταται στο ότι συγκρινόμενος προς τους άλλους ομοίους του κανόνες, είναι «μέγας». Μέγας στην απόλυτη του έννοια. Μεγαλύτερος δεν μπορούσε να υπάρξει· και τούτο γιατί ο ποιητής θέλησε να συνθέσει όχι τρία ή τέσσερα τροπάρια για την κάθε ωδή, όπως συνήθως έχουν οι άλλοι κανόνες, αλλά πολύ περισσότερα: τόσα, όσα είναι και όλοι οι στίχοι των ωδών, έτσι ώστε στον καθένα στίχο να αντιστοιχεί και να παρεμβάλλεται κατά την ψαλμωδία από ένα τροπάριο. 250 είναι οι στίχοι των ωδών, 250 και τα τροπάρια του Μ. Κανόνα, ενώ οι συνήθης κανόνες έχουν γύρω στα 30. Σήμερα τα τροπάρια του Μ. Κανόνα είναι κατά 30 περίπου περισσότερα από τα αρχικά. Μεταγενέστεροι υμνογράφοι πρόσθεσαν τροπάρια για την οσία Μαρία την Αιγυπτία και για τον ίδιο τον Ανδρέα. Ποιός είναι  ο ποιητής – δημιουργός του Μεγάλου Κανόνα; Τον Μεγάλο Κανόνα συνέθεσε ο άγιος Ανδρέας ο Ιεροσολυμίτης. Γεννήθηκε στη Δαμασκό το 660 μ. Χ. από ευσεβείς γονείς. Σε ηλικία δεκαπέντε ετών η αγάπη του τον φέρνει στα Ιεροσόλυμα όπου οι γονείς του τον αφιερώνουν στον Ναό της Αναστάσεως. Στα Ιεροσόλυμα απόκτησε μεγάλη παιδεία, την «θύραθεν» και τη θεολογική. Αν και το έργο του έγινε στην Κωνσταντινούπολη και την Κρήτη φέρει τον τίτλο του «Ιεροσολυμίτη» επειδή πέρασε από την αγία πόλη. Μοναχός της Μονής του Αγίου Σάββα στα Ιεροσόλυμα έγινε γραμματέας του Πατριάρχη Θεόδωρου. Το 685 ήλθε στην Κωνσταντινούπολη για εκκλησιαστική αποστολή. Εκεί παρέμεινε για είκοσι χρόνια και ανέλαβε διάφορες εκκλησιαστικές θέσεις και τέλος γύρω στο 711 ή 712 εκλέγεται αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Στη Κρήτη συμμετέχει στις ταλαιπωρίες του ποιμνίου του που οφείλονταν στις Αραβικές επιδρομές. Εμψυχώνει το λαό στις θλίψεις και προσεύχεται για τη σωτηρία του. Με τις προσευχές του σταματά τη μεγάλη ανομβρία και σταματά τη μάστιγα της πείνας. Ιδρύει μεγάλο «Ξενώνα» στον οποίο περιθάλπονται οι γέροντες και οι άρρωστοι, φιλοξενούνται οι ξένοι και οι φτωχοί διακονώντας ο ίδιος. «Με τα χέρια του υπηρετούσε τους ασθενείς και τους έπλενε τα πόδια και το κεφάλι, καθάριζε τις πληγές τους και τα τραύματα τους. Σ’ αυτό το σημείο τον οδηγούσε η αγάπη του πρός τον Θεό και τον πλησίον» σημειώνει ο βιογράφος του. Ο άγιος Ανδρέα ο Κρήτης είχε μεγάλη ευλάβεια και ιδιαίτερη αγάπη του πρός την Παναγία. Αφιέρωσε πλήθος ύμνων και εγκωμιαστικών λόγων στις εορτές της. Έκτισε δε μεγαλοπρεπή ναό προς τιμήν της Θεοτόκου που τον ονόμασε «Βλαχέρνες». Φρόντισε δε για την επισκευή των παλαιών και παραμελημένων ναών τους οποίους «ευπρεπώς κατεκόσμησε». Πέθανε στις 4 Ιουλίου 740 στην Ερεσό της Λέσβου, είτε επιστρέφοντας στην Κρήτη μετά από ένα ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη, είτε και εξόριστος εκεί – ήταν υποστηρικτής των αγίων εικόνων. Στην παραλία της Ερεσού τιμάται μέχρι σήμερα ο τάφος του, μια μεγάλη σαρκοφάγο, που βρίσκεται πίσω από το άγιο βήμα της ερειπωμένης βασιλικής της Αγίας μάρτυρος Αναστασίας, όπου κατά τους βιογράφους του είχε ταφεί. Η καθιέρωση του ως Αγίου έγινε πολύ νωρίς. Ο Ανδρέας ήταν λόγιος κληρικός, εκκλησιαστικός ρήτορας και υμνογράφος. Η φιλολογική και υμνογραφική του παραγωγή είναι αξιόλογη Οι λόγοι του είναι κυρίως εγκωμιαστικοί. Σώζονται ομιλίες στις Θεομητορικές και Δεσποτικές εορτές και σε διαφόρους αγίους. Στις ομιλίες του φαίνεται η ρητορική του τέχνη, η άριστη γνώση της αττικής γλώσσας, η βαθιά γνώση της βίβλου, ιδιαίτερα της Π.Δ που ερμηνεύει αλληγορικά. Χαρακτηρίζεται ως ο καλύτερος εκκλησιαστικός ρήτορας της Βυζαντινής εποχής. Τα χαρακτηριστικά των λόγων του είναι η «έντεχνος ρητορική επεξεργασία και τα υψηλά θεολογικά νοήματα». Το υμνογραφικό του έργο είναι πλουσιότερο των ρητορικών του λόγων. Εφεύρε το είδος των Κανόνων που ψάλλονται μέχρι σήμερα και διακρίνονται για την σαφήνεια και το διδακτικό τους χαρακτήρα. Το σπουδαιότερο όμως υμνογραφικό του έργο είναι ο Μ. Κανόνας. Τον έγραψε, όπως φαίνεται από διάφορες ενδείξεις, περί το τέλος της ζωής του, κατά δε την μαρτυρία ενός συναξαρίου, στην Ερεσό, λίγο πριν πεθάνει. Αν η πληροφορία αυτή είναι αληθινή, ο Μ. Κανόνας είναι το κύκνειο άσμα του υμνογράφου μας. Για να καταλάβουμε την ποιητική του δομή πρέπει να κάνουμε μια μικρή παρέκβαση. Το έργο αυτό ανήκει στο ποιητικό είδος των κανόνων, που κατά πολλούς έχει την αρχή του σ’ αυτόν τον ίδιο τον Ανδρέα. Είναι δε οι κανόνες ένα σύστημα τροπαρίων, που γράφονταν για ένα ορισμένο λειτουργικό σκοπό: να διακοσμήσουν τη ψαλμωδία των 9 ωδών του Ψαλτηρίου, που στιχολογούνταν στον όρθρο. Όλος ο κανόνας ψάλλεται σε ένα ήχο. Κάθε όμως ωδή παρουσιάζει μια μικρή παραλλαγή στη ψαλμωδία κατά τρόπο, που να διατηρείται μεν η μουσική ενότητα στον όλο κανόνα, αφού όλος ψάλλεται στον ίδιο ήχο, αλλά και να σπάει και η μονοτονία με τις παραλλαγές στην ψαλμωδία που παρουσιάζει κάθε μια ωδή. Ποιο είναι το περιεχόμενο του Μεγάλου Κανόνα; Ο Μεγάλος Κανόνας παρουσιάζει το τραγικό γεγονός της πτώσεως του ανθρωπίνου γένους που κατάστρεψε τη δυνατότητα της κοινωνίας του με τον Θεό. Στον Μεγάλο Κανόνα ο ποιητής θεωρεί και βιώνει το γεγονός της πτώσεως προσωπικά. Με την καθημερινή αμαρτία του ταυτίζεται με τον πρωτόπλαστο Αδάμ του οποίου γίνεται μιμητής. Η ψυχή του ακολουθεί τη πορεία της Εύας. «Αλίμονο, ταλαίπωρη ψυχή! Γιατί μιμήθηκες την πρώτη Εύα; Κοίταξες πονηρά και πληγώθηκες πικρά». Ο άγιος αναφέρεται στην ύπαρξη που κληρονομήσαμε μετά τη πτώση που συνδέεται με τη φθορά και το θάνατο. Με τους πρωτόπλαστους έχουμε οντολογική αλληλεγύη. Η συναίσθηση της αμαρτωλότητας και η ομολογία της σφραγίζει ολόκληρο τον Μ. Κανόνα. Είναι ένα κύκνειο άσμα, ένας θρήνος προθανάτιος, ένας μακρύς θρηνητικός μονόλογος, είναι ο Αδαμιαίος θρήνος. Ο ποιητής βρίσκεται στο τέλος της ζωής του. Αισθάνεται ότι οι ημέρες του είναι πια λίγες, ο βίος