Το γνώρισμα της Μεγάλης Σαρακοστής δεν είναι μόνο η νηστεία αλλά και η προσευχή και η συχνότερη συμμετοχή στη Θεία Κοινωνία. Πώς αλλιώς θα γινόταν άλλωστε, αφού είναι το «στάδιο των αρετών»; Όταν κανείς αγωνίζεται για να πετύχει κάτι μεγάλο, χρειάζεται εφόδια, δυνάμεις. Κι όσο πιο σπουδαίος και σημαντικός είναι ο στόχος, τόσο και οι ενισχύσεις θα πρέπει να είναι σημαντικές. Την περίοδο της Μ. Σαρακοστής καλούμαστε να πορευτούμε πιο δυναμικά από το θάνατο της αμαρτίας στη ζωή του Θεού. Αυτή η αλλαγή, η μετάβαση, ονομάζεται, στη γλώσσα της Εκκλησίας, μετάνοια. Άλλο η μεταμέλεια κι άλλο η μετάνοια. Το πρώτο σημαίνει συνειδητοποίηση του λάθους, το δεύτερο αλλαγή νοοτροπίας. Το πρώτο αναγκαίο για το δεύτερο αλλά δεν σημαίνει ότι πάντα οδηγεί στη μετάνοια, που είναι μια συνεχής πορεία προς την ατέλευτη τελειότητα, που είναι το γνώρισμα κάθε χριστιανού για όλη τη ζωή του και κυρίως για την Εκκλησιαστική περίοδο που διανύουμε. Επειδή στην πορεία της Μ. Σαρακοστής είναι απαραίτητη η συμπόρευση του Θεού μας, η συμμετοχή μας στη Θεία Κοινωνία γίνεται πηγή Ζωής. Γιατί η Θεία Κοινωνία δεν είναι βραβείο για την όποια πιθανή αρετή μας, δεν είναι επιβράβευση του αγώνα μας, αλλά είναι «εις άφεσιν αμαρτιών και ζωήν αιώνιον». Γι’ αυτό, όσο πιο συχνά συμμετέχει κανείς τόσο πιο πολλή αίσθηση έχει της αφέσεως των αμαρτιών του και της αιωνίου ζωής, εφόσον η «αιώνια ζωή» είναι, κατά το λόγο του Κυρίου, η εμπειρική γνώση του Θεού (Ιω. 17,3). Την περίοδο της Μ. Σαρακοστής τελούνται τρεις λειτουργίες: Του αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, του Μεγάλου Βασιλείου και των Προηγιασμένων Δώρων. Η πρώτη, που είναι η πιο γνωστή, τελείται κάθε Σάββατο και την Κυριακή των Βαΐων. Η δεύτερη, τις πέντε Κυριακές της Μ. Σαρακοστής, τη Μ. Πέμπτη και το Μ. Σάββατο. Των Προηγιασμένων Δώρων, τελείται συνήθως Τετάρτη και Παρασκευή αλλά μπορεί και να τελεστεί από Δευτέρα μέχρι Παρασκευή μόνο τη Μ. Σαρακοστή. Ο λόγος που τελείται η λειτουργία των Προηγιασμένων, είναι γιατί η περίοδος αυτή έχει πένθιμο χαρακτήρα – γι’ αυτό και η νηστεία. Η κανονική Λειτουργία, όπως του Χρυσοστόμου και του Βασιλείου, έχει χαρούμενο χαρακτήρα, εφόσον επαναλαμβάνεται η ζωή του Χριστού. Ενώ στην Προηγιασμένη, είναι αγιασμένος ο άρτος και ο οίνος από την προηγούμενη κανονική Λειτουργία, γι’ αυτό και λέγεται των Προηγιασμένων Δώρων. Έτσι τη Μ. Σαρακοστή, που ’ναι κατεξοχήν περίοδος μετάνοιας, ο Χριστός, με τη συχνή Θεία Κοινωνία, γίνεται συνοδοιπόρος, «βοηθός και σκεπαστής», οικείος και Κύριός μας, ανάλογα με τη δεκτικότητα και τη μετάνοια του καθενός. Αλήθεια, μέσα στον κυκεώνα που ζούμε, με τις αντιπαλότητες, τα συμφέροντα, τα πάθη και τα μίση του κόσμου, δεν είναι σημαντικό να έχουμε το Χριστό μέσα μας; Δεν είναι ωραίο το Φως Του να γεμίσει την ύπαρξή μας και να γινόμαστε και εμείς για τους γύρω μας ένα κερί που θα δείχνει την εικόνα Του; Το εύχομαι! π. Ανδρέας Αγαθοκλέους

Ἤκουσαν οἱ Ποιμένες, τῶν Ἀγγέλων ὑμνούντων, τὴν ἔνσαρκον Χριστοῦ παρουσίαν· καὶ δραμόντες ὡς πρὸς ποιμένα, θεωροῦσι τοῦτον ὡς ἀμνὸν ἄμωμον, ἐν τῇ γαστρὶ Μαρίας βοσκηθέντα, ἣν ὑμνοῦντες, εἶπον· Μετάφραση: Ἄκουσαν οἱ Ποιμένες τοὺς Ἀγγέλους νὰ ὑμνοῦν τὴν ἔνσαρκη παρουσία τοῦ Χριστοῦ (στὴ γῆ) καὶ σπεύδοντας νὰ Τὸν δοῦν ὡς ποιμένα, τὸν ἀντίκρισαν ὡς πρόβατο ἄκακο ποὺ βοσκήθηκε στὴν κοιλιὰ τῆς Μαρίας, καὶ μὲ ὕμνους εἶπαν πρὸς αὐτήν· Χαῖρε, ἀμνοῦ καὶ ποιμένος Μήτηρ· χαῖρε, αὐλὴ λογικῶν προβάτων. Χαῖρε μητέρα τοῦ προβάτου καὶ ποιμένα, χαῖρε μαντρὶ λογικῶν προβάτων (τῶν πιστῶν). Χαῖρε, ἀοράτων ἐχθρῶν ἀμυντήριον· χαῖρε, Παραδείσου θυρῶν ἀνοικτήριον. Χαῖρε τὸ ἀμυντήριο κατὰ τῶν ἀοράτων ἐχθρῶν· χαῖρε ἐσὺ ποὺ μᾶς ἀνοίγεις τὶς πόρτες τοῦ Παραδείσου. Χαῖρε, ὅτι τὰ οὐράνια συναγάλλεται τῇ γῇ· χαῖρε, ὅτι τὰ ἐπίγεια συγχορεύει οὐρανοῖς. Χαῖρε, ἐσὺ ποὺ γίνεσαι ἀφορμὴ τὰ οὐράνια νὰ ἀγάλλονται μὲ τὴ γῆ· χαῖρε, γιατὶ τὰ ἐπίγεια συγχορεύουν μὲ τὰ οὐράνια. Χαῖρε, τῶν Ἀποστόλων τὸ ἀσίγητον στόμα· χαῖρε, τῶν Ἀθλοφόρων τὸ ἀνίκητον θάρσος. Χαῖρε ἐσὺ ποὺ εἶσαι τὸ ἀσίγητο στόμα τῶν Ἀποστόλων· χαῖρε ἐσὺ ποὺ εἶσαι τὸ ἀκατάβλητο θάρρος τῶν ἀθλοφόρων μαρτύρων. Χαῖρε, στεῤῥὸν τῆς Πίστεως ἔρεισμα· χαῖρε, λαμπρὸν τῆς χάριτος γνώρισμα. Χαῖρε ἰσχυρὸ στήριγμα τῆς πίστεως· χαῖρε φωτεινὸ γνώρισμα τῆς Χάρης (τοῦ Θεοῦ). Χαῖρε, δι᾿ ἧς ἐγυμνώθη ὁ ᾍδης· χαῖρε, δι᾿ ἧς ἐνεδύθημεν δόξαν. Χαῖρε ἐσὺ διὰ τῆς ὁποίας ἀπογυμνώθηκε ὁ Ἅδης, χαῖρε ἐσὺ διὰ τῆς ὁποίας ντυθήκαμε τὴ δόξα. Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε. Θεοδρόμον Ἀστέρα, θεωρήσαντες Μάγοι, τῇ τούτου ἠκολούθησαν αἴγλῃ· καὶ ὡς λύχνον κρατοῦντες αὐτόν, δι᾿ αὐτοῦ ἠρεύνων κραταιὸν Ἄνακτα· καὶ φθάσαντες τὸν ἄφθαστον, ἐχάρησαν, αὐτῷ βοῶντες· Ἀλληλούϊα. Μετάφραση: Οἱ Μάγοι, ἀφοῦ εἶδαν τὸ ἀστέρι ποὺ ὁδηγοῦσε στὸ Θεό, ἀκολούθησαν τὴ φωτεινὴ λάμψη του· καὶ σὰν νὰ κρατοῦσαν αὐτὸ γιὰ λυχνάρι, ἔψαχναν γιὰ τὸν ἰσχυρὸ Βασιλιά· κι ὅταν ἔφθασαν σ᾿ Αὐτὸν ποὺ κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ φθάσει, χάρηκαν καὶ φώναξαν δυνατὰ σ᾿ Αὐτόν· Ἀλληλούϊα (αἰνεῖτε τὸν Θεό). Ἴδον παῖδες Χαλδαίων, ἐν χερσὶ τῆς Παρθένου, τὸν πλάσαντα χειρὶ τοὺς ἀνθρώπους·καὶ Δεσπότην νοοῦντες αὐτόν, εἰ καὶ δούλου ἔλαβε μορφήν, ἔσπευσαν τοῖς δώροις θεραπεῦσαι, καὶ βοῆσαι τῇ Εὐλογημένῃ· Μετάφραση: Εἶδαν τὰ παιδιὰ τῶν Χαλδαίων (οἱ μάγοι) στὰ χέρια τῆς Παρθένου Ἐκεῖνον ποὺ μὲ τὰ χέρια Του ἔπλασε τοὺς ἀνθρώπους. Καὶ κατανοώντας πὼς εἶναι ὁ Κύριος τοῦ κόσμου, ἂν καὶ ἔλαβε τὴν ἀνθρώ-πινη μορφή, ἔσπευσαν νὰ τοῦ προσφέρουν τὰ δῶρα τους καὶ νὰ φωνάξουν δυνατὰ στὴν Εὐλογημένη· Χαῖρε, ἀστέρος ἀδύτου Μήτηρ· χαῖρε, αὐγὴ μυστικῆς ἡμέρας. Χαῖρε, ἐσὺ ποὺ ᾿γινες Μητέρα τοῦ ἀστεριοῦ (τοῦ Χριστοῦ) ποὺ δὲν πρόκειται νὰ δύσει ποτέ· χαῖρε ἡ αὐγὴ τῆς μυστικῆς ἡμέρας (τοῦ Κυρίου). Χαῖρε, τῆς ἀπάτης τὴν κάμινον σβέσασα· χαῖρε, τῆς Τριάδος τοὺς μύστας φωτίζουσα. Χαῖρε, ἐσὺ ποὺ ἔσβησες τὸ καμίνι τῆς πλάνης· χαῖρε ἐσὺ ποὺ φωτίζεις τοὺς λάτρεις τῆς Παναγίας Τριάδος. Χαῖρε, τύραννον ἀπάνθρωπον ἐκβαλοῦσα τῆς ἀρχῆς· χαῖρε, Κύριον φιλάνθρωπον ἐπιδείξασα Χριστόν. Χαῖρε, ἐσὺ ποὺ ἔδιωξες ἀπὸ τὴν ἐξουσία του τὸν ἀπάνθρωπο τύραννο (τὸν διάβολο)· χαῖρε, ἐσὺ ποὺ μᾶς ἔδειξες τὸν φιλάνθρωπο Χριστό. Χαῖρε, ἡ τῆς βαρβάρου λυτρουμένη θρησκείας· χαῖρε, ἡ τοῦ βορβόρου ῥυομένη τῶν ἔργων. Χαῖρε, ἐσὺ ποὺ μᾶς λύτρωσες ἀπ᾿ τὴ βάρβαρη θρησκεία (τὴν εἰδωλολατρία)· χαῖρε ἐσὺ ποὺ μᾶς ἔσωσες ἀπὸ τὸ βόρβορο τῶν ἁμαρτωλῶν ἔργων. Χαῖρε, πυρὸς προσκύνησιν παύσασα· χαῖρε, φλογὸς παθῶν ἀπαλλάττουσα. Χαῖρε, ἐσὺ ποὺ ἔπαυσες τὴν προσκύνηση τῆς φωτιᾶς (τὴν πυρολατρία)· χαῖρε ἐσὺ ποὺ λυτρώνεις ἀπ᾿ τὴ φλόγα τῶν παθῶν. Χαῖρε, πιστῶν ὁδηγὲ σωφροσύνης· χαῖρε, πασῶν γενεῶν εὐφροσύνη. Χαῖρε ἐσὺ ποὺ ὁδηγεῖς τοὺς πιστοὺς στὴ σωφροσύνη, χαῖρε ὅλων τῶν γενεῶν ἡ εὐφροσύνη. Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε. Κήρυκες θεοφόροι, γεγονότες οἱ Μάγοι, ὑπέστρεψαν εἰς τὴν Βαβυλῶνα· ἐκτελέσαντές σου τὸν χρησμόν, καὶ κηρύξαντές σε τὸν Χριστὸν ἅπασιν, ἀφέντες τὸν Ἡρώδην ὡς ληρώδη, μὴ εἰδότα ψάλλειν· Ἀλληλούϊα. Μετάφραση: Ἀφοῦ οἱ Μάγοι ἔγιναν θεοφόροι κήρυκες, γύρισαν πίσω στὴ Βαβυλώνα. Ἐκπλήρωσαν ἔτσι τὸν χρησμό σου καὶ σὲ ὅλους κήρυξαν πὼς εἶσαι ὁ Χριστός. Κι ἄφησαν τὸν Ἡρώδη στὸ παραλήρημά του, βουβὸ καὶ ἀνίκανο νὰ ψέλνει (στὸ Θεό)· Ἀλληλούϊα (αἰνεῖτε τὸν Θεό). Λάμψας ἐν τῇ Αἰγύπτῳ, φωτισμὸν ἀληθείας, ἐδίωξας τοῦ ψεύδους τὸ σκότος· τὰ γὰρ εἴδωλα ταύτης Σωτήρ, μὴ ἐνέγκαντά σου τὴν ἰσχύν, πέπτωκεν· οἱ τούτων δὲ ῥυσθέντες, ἐβόων πρὸς τὴν Θεοτόκον· Μετάφραση: Ἀφοῦ ἔλαμψες στὴν Αἴγυπτο τὸ φωτισμὸ τῆς θείας ἀλήθειας, ἀφάνισες τὸ σκοτάδι τοῦ ψεύδους· γιατὶ τὰ εἴδωλα αὐτῆς, μὴ μπορώντας νὰ ἀντέξουν τὴ δύναμὴ σου, Σωτήρα, γκρεμίστηκαν· κι ἐκεῖνοι ποὺ λυτρώθηκαν ἀπὸ αὐτὰ φώναζαν δυνατὰ στὴ Θεοτόκο· Χαῖρε, ἀνόρθωσις τῶν ἀνθρώπων· χαῖρε, κατάπτωσις τῶν δαιμόνων. Χαῖρε, ἐσὺ ποὺ ἔγινες ἡ ἀνόρθωση τῶν ἀνθρώπων· χαῖρε, ἐσὺ ποὺ ἔγινες ἡ κατάπτωση τῶν δαιμόνων. Χαῖρε, τῆς ἀπάτης τὴν πλάνην πατήσασα· χαῖρε, τῶν εἰδώλων τὸν δόλον ἐλέγξασα. Χαῖρε, ἐσὺ ποὺ διέλυσες τὴν πλάνη τῆς ἀπάτης· χαῖρε, ἐσὺ ποὺ ἤλεγξες τὸ δόλο τῶν εἰδώλων. Χαῖρε, θάλασσα ποντίσασα Φαραὼ τὸν νοητόν· χαῖρε, πέτρα ἡ ποτίσασα τοὺς διψῶντας τὴν ζωήν. Χαῖρε, θάλασσα ποὺ καταπόντισες (στὰ νερά σου) τὸ νοητὸ Φαραὼ (τὸν διάβολο)· χαῖρε, πέτρα ποὺ ξεδίψασες ὅσους διψοῦν τὴν ἀληθινὴ ζωή. Χαῖρε, πύρινε στῦλε, ὁδηγῶν τοὺς ἐν σκότει· χαῖρε, σκέπη τοῦ κόσμου, πλατυτέρα νεφέλης. Χαῖρε, φωτεινὲ στύλε ποὺ ὁδηγεῖς ὅσους πορεύονται στὸ σκοτάδι· χαῖρε, σκέπη τοῦ κόσμου ποὺ ᾿σαι πιὸ πλατιὰ ἀπ᾿ τὴ νεφέλη. Χαῖρε, τροφὴ τοῦ μάννα διάδοχε· χαῖρε, τρυφῆς ἁγίας διάκονε. Χαῖρε, τροφὴ ποὺ διαδέχτηκε τὸ μάννα· χαῖρε, ἐσὺ ποὺ μοιράζεις τὴ θεία ἀπόλαυση (στὸν ἄνθρωπο). Χαῖρε, ἡ γῆ τῆς ἐπαγγελίας· χαῖρε, ἐξ ἧς ῥέει μέλι καὶ γάλα. Χαῖρε, ἡ γῆ τῆς ἐπαγγελίας· χαῖρε, ἐσὺ ἀπ᾿ τὴν ὁποία ρέει μέλι καὶ γάλα. Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε. Μέλλοντος Συμεῶνος, τοῦ παρόντος αἰῶνος, μεθίστασθαι τοῦ ἀπατεῶνος, ἐπεδόθης ὡς βρέφος αὐτῷ, ἀλλ᾿ ἐγνώσθης τούτῳ καὶ Θεὸς τέλειος· διό περ ἐξεπλάγη, σοῦ τὴν ἄῤῥητον σοφίαν, κράζων· Ἀλληλούϊα. Μετάφραση:Ὅταν ἐπρόκειτο ὁ Συμεὼν νὰ φύγει ἀπὸ αὐτὴν ἐδῶ τὴ ζώη, τὴν ψεύτικη κι ἀπατηλή, τοῦ δόθηκες ὡς βρέφος· ἐκεῖνος ὅμως κατάλαβε πὼς εἶσαι τέλειος Θεός. Γι᾿ αὐτὸ ἐκπλησσόμενος ἀπὸ τὴν ἀνέκφραστη σοφία σου, σοῦ φώναζε δυνατά· Ἀλληλούϊα (αἰνεῖτε τὸν Θεό).  

Ἄγγελος πρωτοστάτης, οὐρανόθεν ἐπέμφθη, εἰπεῖν τῇ Θεοτόκῳ τό, Χαῖρε (ἐκ γ´)· καὶ σὺν τῇ ἀσωμάτῳ φωνῇ, σωματούμενόν σε θεωρῶν Κύριε, ἐξίστατο, καὶ ἵστατο κραυγάζων πρὸς αὐτὴν τοιαῦτα. Μετάφραση: Ἄγγελος ποὺ ἦταν πρῶτος μεταξὺ τῶν ἀγγέλων, στάλθηκε ἀπὸ τὸν οὐρανὸ νὰ πεῖ στὴ Θεοτόκο τὸ χαῖρε (3 φορές)· καὶ μὲ τὴν ἀσώματή του φωνή, βλέποντάς σε Κύριε νὰ παίρνεις σῶμα (νὰ γίνεσαι ἄνθρωπος), ἐκπλησσόταν καὶ στεκόταν φωνάζοντας πρὸς αὐτὴν αὐτὰ τὰ λόγια· Χαῖρε, δι᾿ ἧς ἡ χαρὰ ἐκλάμψει· χαῖρε, δι᾿ ἧς ἡ ἀρὰ ἐκλείψει. Χαῖρε ἐσὺ ἀπ᾿ τὴν ὁποία θὰ λάμψει ἡ χαρά· χαῖρε ἐσὺ ποὺ γιὰ χάρη σου θὰ σβήσει ἡ κατάρα. Χαῖρε, τοῦ πεσόντος Ἀδὰμ ἡ ἀνάκλησις· χαῖρε, τῶν δακρύων τῆς Εὔας ἡ λύτρωσις. Χαῖρε ἐσὺ ποὺ ἔκανες νὰ σηκωθεῖ ὁ πεσμένος Ἀδάμ· χαῖρε ἐσὺ ποὺ ἔγινες ἡ λύτρωση τῶν δακρύων τῆς Εὔας. Χαῖρε, ὕψος δυσανάβατον ἀνθρωπίνοις λογισμοῖς· χαῖρε, βάθος δυσθεώρητον, καὶ Ἀγγέλων ὀφθαλμοῖς. Χαῖρε ὕψος στὸ ὁποῖο δύσκολα μποροῦν νὰ φθάσουν οἱ ἀνθρώπινοι λογισμοί· χαῖρε βάθος ποὺ ἀδυνατοῦν νὰ κατοπτεύσουν καὶ ἀγγέλων ὀφθαλμοί. Χαῖρε, ὅτι ὑπάρχεις Βασιλέως καθέδρα· χαῖρε, ὅτι βαστάζεις τὸν βαστάζοντα πάντα. Χαῖρε ἐσὺ ποὺ ἔγινες ὁ θρόνος τοῦ Βασιλιᾶ (Χριστοῦ)· χαῖρε γιατὶ βαστάζεις (στὴν ἀγκάλη σου) Ἐκεῖνον ποὺ βαστάζει τὰ πάντα. Χαῖρε, ἀστήρ ἐμφαίνων τὸν Ἥλιον· χαῖρε, γαστὴρ ἐνθέου σαρκώσεως. Χαῖρε ἀστέρι ποὺ προμηνύεις τὸν Ἥλιο, χαῖρε κοιλία τῆς θεϊκῆς (τοῦ Λόγου) σαρκώσεως. Χαῖρε, δι᾿ ἧς νεουργεῖται ἡ κτίσις· χαῖρε, δι᾿ ἧς βρεφουργεῖται ὁ Κτίστης. Χαῖρε ἐσὺ μὲ τὴν ὁποία γίνεται καινούρια ἡ κτίση· χαῖρε ἐσὺ μὲ τὴν ὁποία γίνεται βρέφος ὁ Κτίστης. Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε. Βλέπουσα ἡ Ἁγία, ἑαυτὴν ἐν ἁγνείᾳ, φησὶ τῷ Γαβριὴλ θαρσαλέως·Τὸ παράδοξόν σου τῆς φωνῆς, δυσπαράδεκτόν μου τῇ ψυχῇ φαίνεται· ἀσπόρου γὰρ συλλήψεως τὴν κύησιν πῶς λέγεις; κράζων· Ἀλληλούϊα. Μετάφραση: Γνωρίζοντας τὴν ἁγνότητά της ἡ Παναγία λέγει στὸν Γαβριὴλ μὲ θάρρος· Ὅσα παράδοξα ἀκούω ἀπὸ τὴ φωνή σου, εἶναι δύσκολο νὰ τὰ δεχτῶ στὴν ψυχὴ μου· πῶς μοῦ ἀναγγέλλεις κύηση, ἀφοῦ δὲν προηγήθηκε σύλληψη ἀπὸ ἀνθρώπινη σπορά; Κι ὅμως ἐσὺ τὸ λέγεις καὶ φωνάζεις δυνατά, Ἀλληλούϊα (αἰνεῖτε τὸν Θεό). Γνῶσιν ἄγνωστον γνῶναι, ἡ Παρθένος ζητοῦσα, ἐβόησε πρὸς τὸν λειτουργοῦντα· Ἐκ λαγόνων ἁγνῶν Υἱόν, πῶς ἐστι τεχθῆναι δυνατόν; λέξον μοι. Πρὸς ἣν ἐκεῖνος ἔφησεν ἐν φόβῳ, πλὴν κραυγάζων οὕτω Μετάφραση: Θέλοντας ἡ Παρθένος νὰ γνωρίσει τὸ ἄγνωστο αὐτὸ μυστήριο, εἶπε δυνατὰ πρὸς τὸν λειτουργὸ Ἄγγελο· πές μου, ἀπὸ σῶμα ἁγνὸ (παρθενικὸ) πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ γεννηθεῖ γιός; Κι ἐκεῖνος τότε εἶπε πρὸς αὐτὴ μὲ φόβο, φωνάζοντας αὐτὰ τὰ λόγια· Χαῖρε, βουλῆς ἀποῤῥήτου μύστις· χαῖρε, σιγῆς δεομένων πίστις. Χαῖρε ἐσὺ ποὺ γνωρίζεις τὴν ἀπόρρητη βουλὴ τοῦ Θεοῦ· χαῖρε ἐσὺ ποὺ εἶσαι ἡ πίστη ἐκείνων ποὺ προσεγγίζονται μὲ τὴ σιγή. Χαῖρε, τῶν θαυμάτων Χριστοῦ τὸ προοίμιον· χαῖρε, τῶν δογμάτων αὐτοῦ τὸ κεφάλαιον. Χαῖρε ἐσύ, ἡ ἀρχὴ τῶν θαυμάτων τοῦ Χριστοῦ. χαῖρε ἐσὺ ποὺ ἀποτελεῖς τὸ κεφάλαιο στὸ ὁποῖο στηρίζονται τὰ δόγματά Του. Χαῖρε, κλῖμαξ ἐπουράνιε, δι᾿ ἧς κατέβη ὁ Θεός· χαῖρε, γέφυρα μετάγουσα τοὺς ἐκ γῆς πρὸς Οὐρανόν. Χαῖρε σκάλα ἐπουράνια μὲ τὴν ὁποία κατέβηκε ὁ Θεός· χαῖρε γέφυρα ποὺ μεταφέρεις αὐτοὺς ποὺ ᾿ναι στὴ γῆ, στὸν οὐρανό. Χαῖρε, τὸ τῶν Ἀγγέλων πολυθρύλητον θαῦμα· χαῖρε, τὸ τῶν δαιμόνων πολυθρήνητον τραῦμα. Χαῖρε, τὸ πολυθρύλητο θαῦμα τῶν Ἀγγέλων, χαῖρε τὸ πολυθρήνητο τραῦμα τῶν δαιμόνων. Χαῖρε, τὸ Φῶς ἀῤῥήτως γεννήσασα· χαῖρε, τὸ πῶς, μηδένα διδάξασα. Χαῖρε ἐσὺ ποὺ γέννησες μὲ τρόπο ἀνέκφραστο τὸ φῶς· χαῖρε ἐσὺ ποὺ σὲ κανέναν δὲν δίδαξες τὸ πῶς Χαῖρε, σοφῶν ὑπερβαίνουσα γνῶσιν· χαῖρε, πιστῶν καταυγάζουσα φρένας. Χαῖρε ἐσὺ ποὺ ξεπερνᾶς τὴ γνώση τῶν σοφῶν· χαῖρε ἐσὺ ποὺ διαφωτίζεις τὴ διάνοια τῶν πιστῶν. Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε. Δύναμις τοῦ Ὑψίστου, ἐπεσκίασε τότε, πρὸς σύλληψιν τῇ Ἀπειρογάμῳ· καὶ τὴν εὔκαρπον ταύτης νηδύν, ὡς ἀγρὸν ὑπέδειξεν ἡδὺν ἅπασι, τοῖς θέλουσι θερίζειν σωτηρίαν, ἐν τῷ ψάλλειν οὕτως· Ἀλληλούϊα. Μετάφραση: Δύναμη τοῦ Ὑψίστου τότε ἐπισκίασε ἐκείνη ποὺ δὲ γνώρισε γάμο, ὥστε νὰ συλλάβει· καὶ τὴν εὔκαρπή της κοιλιὰ τὴν κατέστησε χωράφι εὐχάριστο γιὰ ὅσους θέλουν νὰ θερίσουν (νὰ βροῦν) τὴ σωτηρία τους καὶ οἱ ὁποῖοι ψάλλουν αὐτὰ τὰ λόγια, Ἀλληλούϊα (αἰνεῖτε τὸν Θεό). Ἔχουσα θεοδόχον, ἡ Παρθένος τὴν μήτραν, ἀνέδραμε πρὸς τὴν Ἐλισάβετ· τὸ δὲ βρέφος ἐκείνης εὐθύς, ἐπιγνὸν τὸν ταύτης ἀσπασμόν, ἔχαιρε! καὶ ἅλμασιν ὡς ᾄσμασιν, ἐβόα πρὸς τὴν Θεοτόκον. Μετάφραση: Ἔχουσα ἡ Παρθένος μὲς στὴ μήτρα της τὸν Θεό, ἔτρεξε πρὸς τὴν Ἐλισάβετ. Τὸ βρέφος ἐκείνης (ὁ Ἰωάννης) μόλις κατάλαβε τὸν χαιρετισμό της σκίρτησε ἀπὸ χαρά· καὶ μὲ σκιρτήματα ἀντὶ γιὰ ὕμνους, φώναζε δυνατὰ πρὸς τὴ Θεοτόκο Χαῖρε, βλαστοῦ ἀμαράντου κλῆμα· χαῖρε, καρποῦ ἀκηράτου κτῆμα. Χαῖρε κλῆμα ποὺ πρόβαλες τὸν ἀμάραντο βλαστό· χαῖρε κτῆμα ποὺ πρόσφερες τὸν ἄφθαρτο καρπό. Χαῖρε, γεωργὸν γεωργοῦσα φιλάνθρωπον· χαῖρε, φυτουργὸν τῆς ζωῆς ἡμῶν φύουσα. Χαῖρε κλῆμα ποὺ πρόβαλες τὸν ἀμάραντο βλαστό· χαῖρε κτῆμα ποὺ πρόσφερες τὸν ἄφθαρτο καρπό. Χαῖρε, ἄρουρα βλαστάνουσα εὐφορίαν οἰκτιρμῶν· χαῖρε, τράπεζα βαστάζουσα εὐθηνίαν ἱλασμῶν. Χαῖρε γῆ ποὺ βλαστάνεις ἄφθονη εὐσπλαγχνία· χαῖρε τραπέζι ποὺ βαστάζεις πλούσιο τὸ ἔλεος. Χαῖρε, ὅτι λειμῶνα τῆς τρυφῆς ἀναθάλλεις· χαῖρε, ὅτι λιμένα τῶν ψυχῶν ἑτοιμάζεις. Χαῖρε γιατὶ κάνεις νὰ ἀνθίσει λιβάδι πνευματικῆς ἀπόλαυσης· χαῖρε γιατὶ ἑτοιμάζεις λιμάνι (σωτηρίας) γιὰ τὶς ψυχές. Χαῖρε, δεκτόν πρεσβείας θυμίαμα· χαῖρε, παντὸς τοῦ κόσμου ἐξίλασμα. Χαῖρε, ἐσὺ ποὺ εἶσαι θυμίαμα μεσιτείας δεκτὸ ἀπὸ τὸν Θεό, χαῖρε, ἐσὺ τοῦ κόσμου ὅλου ὁ ἐξιλασμός. Χαῖρε, Θεοῦ πρὸς θνητοὺς εὐδοκία· χαῖρε, θνητῶν πρὸς Θεὸν παῤῥησία. Χαῖρε, ἐσὺ ποὺ εἶσαι ἡ ἀγαθὴ εὐδοκία (εὔνοια) τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους, χαῖρε ἐσὺ ἡ παρρησία τῶν ἀνθρώπων πρὸς τὸν Θεό. Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε. Ζάλην ἔνδοθεν ἔχων, λογισμῶν ἀμφιβόλων, ὁ σώφρων Ἰωσὴφ ἐταράχθη, πρὸς τὴν ἄγαμόν σε θεωρῶν, καὶ κλεψίγαμον ὑπονοῶν Ἄμεμπτε· μαθὼν δέ σου τὴν σύλληψιν ἐκ Πνεύματος ἁγίου, ἔφη· Ἀλληλούϊα. Μετάφραση: Ἔχοντας μέσα του ζάλη ἀπὸ λογισμοὺς ἀμφιβολίας, ὁ δίκαιος Ἰωσὴφ ταράχτηκε, κι ἐνῶ σὲ θεωροῦσε ἄγαμη (Παρθένο), τώρα σὲ ὑποπτευόταν γιὰ παράνομες σχέσεις, Ἄμεμπτε· Σὰν πληροφορήθηκε ὅμως ὅτι ἡ σύλληψη προερχόταν ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, φώναξε Ἀλληλούϊα (αἰνεῖτε τὸν Θεό).  

  «Γρήγορα… πιο γρήγορα…». Η βιαστική προσευχή δεν έχει πνευματικό καρπό. Βάλτε, λοιπόν, κανόνα στον εαυτό σας να μη βιάζεστε. Να προσεύχεστε έτσι, ώστε ούτε μια λέξη να μην προφέρουν τα χείλη σας, που να μην την κατανοεί ο νους σας και να μην τη βιώνει η καρδιά σας. Πρέπει να ριχθείτε σ” αυτόν τον αγώνα με αποφασιστικότητα στρατιωτική. Και όταν ο εχθρός σας ψιθυρίζει, «Κάνε τούτο ή εκείνο», εσείς να του αποκρίνεστε: «Ξέρω τί θα κάνω. Δεν σε χρειάζομαι. Φύγε από δω!». Την ψυχή την τρέφει μόνο η προσευχή. Η δική σας προσευχή, όμως, είναι επιφανειακή, όχι ουσιαστική. Γι’ αυτό η ψυχή σας μένει ανικανοποίητη, πεινασμένη… Του Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου

  Δεν είναι νηστεία απλά μια διατροφική αλλαγή, μα οι μικρές ποσότητες. Το λίγο που γίνεται πολύ στην ψυχή. Να σηκώνεσαι από το τραπέζι και λίγο να πεινάς ακόμη, ώστε να θυμάσαι ότι η τροφή ποτέ δεν χορταίνει εάν η ψυχή δεν γεμίσει Χριστό. Να νηστέψεις τις τροφές αλλά πρόσεξε μην τρως τις σάρκες των συνανθρώπων σου. Λίγο να μιλάς και πολύ να προσεύχεσαι, να μην κατακρίνεις μα να κατανοείς και να σκεπάζεις τα λάθη των ανθρώπων. Δεν είναι νηστεία ο στόχος να χάσω κιλά μα να αλλάξω μυαλά. Νου. Λογισμούς. Καρδιά. Σαν τελειώσει η νηστεία, να είσαι λιγάκι καλύτερος ως άνθρωπος. Να αγαπάς περισσότερο και να κατακρίνεις λιγότερο. Να βλέπεις τον άλλο ως παράδεισο και όχι ως απειλή και κόλαση. Να λαχταράς την παρουσία του και να πονάς στην απουσία του. Δεν είναι νηστεία να διορθώσω την υγεία μου, μα να φωτίσω την ψυχή μου. Να της δώσω νόημα να ζει και να υπάρχει. Και όταν ένας άνθρωπος είναι χαρούμενος που ζει, τότε και η υγεία του σαφώς θα είναι καλύτερη. Να νηστεύεις και να είσαι χαρούμενος, όχι γεμάτος νεύρα και θυμό, για κάτι που κάνεις αλλά δεν το θέλεις με το βάθος της καρδιάς σου. Δεν φτάνει απλά να υπακούς σε ένα κανόνα χρειάζεται να αγαπάς και Εκείνον για τον οποίο το εφαρμόζεις.

Άρχισε η νηστεία των της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Και αρκετοί θα σπεύσουμε να νηστεύσουμε ώστε να είμαστε όσο το δυνατόν περισσότερο έτοιμοι για την μεγάλη εορτή της Αναστάσεως. Παρα ταύτα επειδή όπως έχουμε πει ότι ο άνθρωπος έχει μέσα του πολύ φως αλλά έχει και σκοτάδι, είμαστε ικανοί την πιο ιερή πράξη και να την παραμορφώνουμε σε βέβηλη. Το ίδιο κάνουμε και με την νηστεία. Ας διαβάσουμε τι λέει το Γεροντικό πάνω στο θέμα αυτό, σε ένα κείμενο που μας έρχεται από το 3-5 αιώνα: « Είναι παράδοξο, αλλά ότι έχουμε εμείς οι άνθρωποι, το έχει και ο διάβολος, ή ότι κάνουμε εμείς οι άνθρωποι, το κάνει και εκείνος. Εμείς νηστεύουμε, αυτός δεν τρώει καθόλου. Εμείς αγρυπνούμε, αυτός δεν κοιμάται καθόλου. Στο μόνο που διαφέρουμε και υπερισχύουμε είναι η ταπεινοφροσύνη». Θα προσθέταμε κι η αγάπη. Ο διάβολος δε μπορεί να αγαπήσει και να χαρεί. Πως μπορείς να καταλάβεις έναν κακό άνθρωπο; Από το γεγονός ότι ποτέ δεν χαίρεται. Αυτή είναι και η κόλαση του. Ας έρθουμε όμως στο κειμενάκι μας. Τι μας λέει; Μια απλή αλλά ουσιώδη αλήθεια, ότι μπορεί να νηστεύεις, να τηρείς τον εξωτερικό κανόνα, και μέσα σου να παραμένεις σκοτεινός, κακός και εγωιστής όπως ο διάβολος. Γιατί η νηστεία ή άσκηση δεν είναι αυτοσκοπός αλλά το μέσον για να πάμε στην ουσία. Ποια είναι η ουσία; Η αγάπη, η απλότητα και η ταπείνωση. Να αγαπήσουμε τον Θεό, τον εαυτό μας και τον συνάνθρωπο μας. Αυτός είναι ο στόχος της νηστείας. Δυστυχώς όμως αντί της ουσίας μένουμε στον τύπο και παραμορφώνουμε το νόημα της. Πότε λοιπόν αποτυγχάνει η νηστεία του σκοπού της; 1. Όταν μπερδεύουμε την νηστεία με την δίαιτα. 2. Όταν μένουμε μονάχα σε μια διατροφική αλλαγή δίχως μετάνοια και αγώνα εναντίον των παθών. Όταν δηλαδή δεν αλλάζεις τίποτα. 3. Όταν δεν τρως κρέας αλλά κατασπαράζεις τους άλλους ανθρώπους με την κριτική σου. 4. Όταν δεν έχεις χαρά και φως στα μάτια. 5. Όταν δεν χαίρεσαι που νηστεύεις, αλλά ζηλεύεις τους άλλους που τρώνε, γκρινιάζεις, νευριάζεις και είσαι μίζερος. 6. Όταν αισθάνεσαι πως κάτι κάνεις ή κάποιος είσαι επειδή νήστευσες και τα «κατάφερες». 7. Όταν στο τέλος της νηστείας δεν έχεις αγαπήσει έστω και λίγο παραπάνω τον Χριστό. Νηστεία σημαίνει πεινάω τον Θεό, την αγάπη, το φως, την ομορφιά. Ζητώ να βρω το νόημα της ζωής, το γιατί της ύπαρξης. Να πεινάω για να χορτάσω από κάτι άλλο, πιο μεγάλο, πιο αληθινό. Το μόνο αληθινό, που είναι ο Χριστός. Νηστεύω ηρεμώ το σώμα και ανοίγω το πνεύμα. Βγάζω τις βαριές τροφές, τρώω λιγότερο και μεταπλάθω τα πάθη μου. Στέκομαι γυμνός ενώπιον του Θεού και του φωνάζω δεν έχω τίποτε δικό μου, ντύσε με Εσύ…

Η εβδομάδα μεταξύ της Κυριακής της Απόκρεω και της Κυριακής της Τυρινής είναι η εβδομάδας κατά την οποία τρώμε ψάρι, γάλα, αυγά και τυρί. Αυτή είναι η ονομαζόμενη «λευκή νηστεία» Η εβδομάδα που ξεκινά από αύριο Δευτέρα ονομάζεται «της Τυροφάγου» ή και αλλιώς γνωστή ως «λευκή εβδομάδα» γιατί αυτή την βδομάδα – εκτός Τετάρτης και Παρασκευής που είναι ημέρες νηστείας – οι χριστιανοί δεν τρώνε καθόλου κρέας ώστε να είναι έτοιμοι για τη μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής. Την εβδομάδα αυτή ο Άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης την ονομάζει «προνήστιμον» και η υμνογραφία «προκαθάρσιον», επειδή μας προετοιμάζει για να περάσουμε στην Τεσσαρακοστή. Η Κυριακή λοιπόν αμέσως πριν από την αρχή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι ευρέως γνωστή ως Κυριακή της Τυροφάγου ή Τυρινής και είναι μια μέρα με πολλά λαογραφικά δρώμενα στην Ελλάδα. Την Μ. Τεσσαρακοστή η νηστεία είναι αυστηρή άνευ καταλύσεως «οίνου και ελαίου».  

«Βρωμάτων νηστεύουσα ψυχή μου, καί παθῶν μή καθαρεύουσα, μάτην ἐπαγάλλῃ τῇ ἀτροφίᾳ∙ εἰ μή γάρ ἀφορμή σοι γένηται πρός διόρθωσιν, ὡς ψευδής μισεῖται παρά Θεοῦ, καί τοῖς κακίστοις δαίμοσιν ὁμοιοῦσαι, τοῖς μηδέποτε σιτουμένοις∙ μή οὖν ἁμαρτάνουσα, τήν νηστείαν ἀχρειώσῃς, ἀλλ’ ἀκίνητος, πρός ὁρμάς ἀτόπους μένε, δοκοῦσα παρεστάναι ἐσταυρωμένῳ τῷ Σωτῆρι, μᾶλλον δέ συσταυροῦσθαι, τῷ διά σέ σταυρωθέντι, ἐκβοῶσα πρός αὐτόν∙ Μνήσθητί μου Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» (Ἀπόστιχα τῶν Αἴνων, Ἰδιόμελον, ἦχος α΄). (Ψυχή μου, με το να νηστεύεις από φαγητά, αλλά να μη καθαρίζεσαι από τα πάθη σου, μάταια χαίρεσαι που δεν τρως. Διότι αν η νηστεία δεν σου γίνεται αφορμή για διόρθωσή σου, προκαλεί την αποστροφή του Θεού ως ψεύτικη, κι εσύ γίνεσαι όμοιος με τους δαίμονες, οι οποίοι δεν σιτίζονται καθόλου. Μην εξαχρειώσεις λοιπόν τη νηστεία με τις αμαρτίες σου, αλλά μένε ακίνητος, χωρίς να στρέφεσαι προς τις άτοπες ορμές. (Κι αυτό θα το καταφέρεις) με τη σκέψη ότι βρίσκεσαι μπροστά στον Εσταυρωμένο Σωτήρα Χριστό, ή μάλλον ότι είσαι σταυρωμένος μαζί μ’ Εκείνον που σταυρώθηκε για σένα, φωνάζοντας δυνατά προς Αυτόν: Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθης εν τη Βασιλεία Σου). Το συγκεκριμένο τροπάριο είναι από τα πιο συγκλονιστικά όλου του Τριωδίου. Ο υμνογράφος με κρυστάλλινη διαύγεια και αμεσότητα, με προφητική δύναμη που θυμίζει τους παλαιούς μεγάλους Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, τονίζει τον αληθινό χαρακτήρα της νηστείας, η οποία όχι μόνον δεν εξαντλείται στον περιορισμό των τροφών ή και στην αποχή από αυτές, αλλά γίνεται αποδεκτή ακριβώς στον βαθμό που οδηγεί στη διόρθωση της ζωής του ανθρώπου, ως απομάκρυνση και κάθαρσή του από τα ψεκτά πάθη του εγωισμού και της φιλαυτίας∙ που θα πεί ότι, αφού διορθώνει τον άνθρωπο, γίνεται το μέσον για στροφή του προς τον Θεό, άρα προς απόκτηση περισσότερης αγάπης. Αν δεν κατανοηθεί έτσι η νηστεία του πιστού, τότε αφενός προκαλεί την αποστροφή του Θεού ως ψεύτικη και φαρισαϊκή, αφετέρου εξομοιώνει τον άνθρωπο με τους ίδιους τους δαίμονες, αφού κι εκείνοι απέχουν ολιωσδόλου από φαγητά. Τι προτείνει λοιπόν ο υμνογράφος ως στόμα της Εκκλησίας; Να κρατάει ο πιστός την αληθινή νηστεία, αποφεύγοντας τις αμαρτίες και μένοντας σταθερός σ’ αυτό που έχει κληθεί ως μέλος Χριστού: να είναι πάντα ενώπιον του Εσταυρωμένου, που σημαίνει να βλέπει τον εαυτό του συσταυρωμένο με Εκείνον. Στην πνευματική αυτή κατάσταση το μόνο που απαιτείται είναι να φωνάζει κι αυτός σαν τον ληστή πάνω στον Σταυρό: «Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθεις στη Βασιλεία Σου». Είναι περιττό βεβαίως να σημειώσουμε ότι ο υμνογράφος, μολονότι μας διδάσκει και μας καθοδηγεί, δεν γίνεται καθόλου απόμακρος ή αποκρουστικός, γιατί απευθύνεται πρωτίστως στον εαυτό του και την ψυχή του, οπότε ο λόγος του αποκτά τη δραματική ένταση του πιστού που πάσχει κι αγωνίζεται κατά της αμαρτίας και των διαστροφών της. Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Δορμπαράκης

  Ποτέ να μην προσεύχεσθε βιαστικά. Να προσεύχεσθε με έντονη συμμετοχή του νου και της καρδιάς στα νοήματα της προσευχής. Να προετοιμάζεσθε πριν από την προσευχή μαζεύοντας τις σκέψεις και προσπαθώντας με συγκεντρωμένη προσοχή να σταθήτε ενώπιον του Κυρίου. Βασική προϋπόθεσις μια καλής προσευχής είναι η μετάνοια. Όλοι είμαστε αμαρτωλοί και ο Θεός «πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ουκ εξουδενώσει». Σε κάθε προσευχή θυμηθήτε τις αμαρτίες στις οποίες πέσατε. Αγίου Θεοφάνους του Εγκλείστου Περί νοεράς προσευχής

Σε κάποια δεξίωση της Ρωσικής Ιντελιγκέντσιας του πρώτου μισού του 19ου αιώνα, κάποια Μεγάλη Τεσσαρακοστή, παρευρισκόταν και ο μεγάλος θεολόγος και διανοητής Αλέξιος Χομιακώφ (1804-1860). Παρ᾿ ό,τι Μεγάλη Τεσσαρακοστή, τα παρατιθέμενα στην δεξίωση ήταν αρτύσιμα! Ο Χομιακώφ περιοριζόταν να παίρνει λίγο ψωμί ή ένα δυο τουρσιά. Κάποιοι που “παραφύλαγαν” να δουν τι θα κάνει, τον πλησίασαν και, ούτε λίγο ούτε πολύ, του “επετέθησαν” λέγοντας: – Τι παριστάνεις τώρα εσύ; Εδώ είναι όλη η Ρωσική διανόηση και αφρόκρεμα! Αυτοί όλοι είναι αμαρτωλοί κι εσύ ο άγιος; [Ίσως να ‘ταν μεταξύ τους και κάποιοι κληρικοί που (από τότε), επικαλούμενοι ποιμαντική διάκριση (!!;;) και για να μη… σκανδαλίσουν (ως καλεσμένοι!!), δεν νήστευαν, χωρίς να σκέφτονται ότι σκανδαλισμός υπάρχει απ’ την παράβαση του νόμου του Θεού, όχι από την τήρησή του!!!]. Τι θες να μας παραστήσεις; Δεν είναι το σπουδαιότερο η νηστεία! Ουχί τα εισερχόμενα, αλλά τα εξερχόμενα…! Ο Χομιακώφ, ξέροντας όπως κι εμείς όλες αυτές τις ανόητες “απολογητικές” αυταπάτες, μετέφερε το θέμα στην ουσία του και τους απάντησε με τα όσα δέχεται η Εκκλησία για την νηστεία. – Αυτή την περίοδο, και κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, η Εκκλησία μου νηστεύει! Αν εγώ δεν νηστέψω, αποκόπτομαι εγώ από την Εκκλησία μου. Η νηστεία της Εκκλησίας δεν είναι απλώς γυμναστική της θέλησης, ούτε προσπάθεια να χαθούν κιλά! Η νηστεία της Εκκλησίας είναι απόφαση του Σώματος του Χριστού να κάνει άσκηση και κόπο, προκειμένου να μάθει να αγαπά κάνοντας θυσία. Η θυσία αρχίζει από το μυαλό και υλοποιείται με το σώμα. Αν μείνει μόνον στο μυαλό, κινδυνεύει να… εξαχνωθεί σε άσκοπα και… άστοχα λόγια. Η νηστεία της Εκκλησίας δεν είναι μια ευλαβής συνήθεια ικανοποίησης του λατρευομένου Κυρίου! Είναι θεραπευτική αγωγή ελευθερίας από τον εαυτουλισμό που θέλει τα πάντα γι’ αυτόν. Την νηστεία δεν την χρειάζεται ο Χριστός, αλλά εμείς. Δεν είναι εντολή (όπως βέβαια και κάθε εντολή): “μη απόλαυσης”, αλλά συνταγή φαρμάκου, ίσως πικρού, όμως θεραπευτικού. Κανένας λογικός άρρωστος δεν θεωρεί εξυπνάδα και άνεση την μη λήψη του φαρμάκου. Καθώς επίσης και κανένας λογικός άρρωστος δεν “καμαρώνει” γιατί παίρνει με συνέπεια το φάρμακό του!!! Σήμερα, σε μια εποχή καταναλωτικής υστερίας και εγωισμού, είναι περισσότερο από ποτέ χρήσιμη και αναγκαία η νηστεία. Τώρα που μας μαθαίνουν ότι “οι επιθυμίες σου δεν μπορούν να περιμένουν”, είναι αδήριτη ανάγκη να ελευθερωθούμε από επιθυμίες που μας κλείνουν στον πύργο της εγωιστικής αυταπάτης μιας ασφάλειας, όπως αυτή που προκαλείται από την απόλαυση. Η νηστεία είναι θέμα πολυεδρικό. Η νηστεία είναι δυνάμωμα της θέλησης. Η νηστεία είναι και αγώνας ελευθερίας. Η νηστεία είναι και κόπος αγάπης και θυσία προσφοράς. Πάνω απ’ όλα όμως είναι:Υπακοή στον τρόπο της Εκκλησίας που αποφάσισε ότι η χρήση των υλικών αγαθών πρέπει να είναι ευχαριστιακή. Δηλαδή όχι χρηστική και καταναλωτική, αλλά “ὡς ἐκ χειρός Κυρίου”. Η Εκκλησία μαθαίνει στα μέλη της την σχέση υιότητας με τον Θεό Πατέρα, σε όλες τις εκφράσεις της ζωής τους και πολύ περισσότερο στην λήψη τροφής, κάτι που έχει να κάνει και με άπειρα “ψυχόρμητα” του ανθρώπινου ασυνειδήτου. Η νηστεία είναι μια σωματική θυσία που έχει αντικείμενό της την όλη σωματική έκφραση του ανθρώπου (όχι μόνον την τροφή) και που εκφράζεται και με την συνάρτηση νηστείας τροφικής και εγκράτειας σεξουαλικής. Αν δεν μάθω την θυσία, τότε όλα γίνονται αντικείμενα “εκτεθειμένα” στην δική μου “απαίτηση” χρήσεως! Ακόμα και ένα άλλο πρόσωπο μπορεί να γίνει καταναλωτική “ύλη” προς ικανοποίηση της δικής μου επιθυμίας. Βλέπετε η επιθυμία είναι ψυχικό θέμα και έχει εκφράσεις και εκφάνσεις ψυχοβιολογικές. Η νηστεία λοιπόν είναι φάρμακο θεραπείας της επιθυμίας. Είναι όχι μόνο κατασταλτικό των σωματικών εκδηλωμάτων της αμαρτίας, αλλά προπάντων θεραπευτικό της επιθυμητικής ρίζας της ανθρώπινης ψυχής. “Εξυγιαίνει” την αιτία των συμπτωμάτων, δεν περιφρουρεί απλώς από λάθος ενέργειες. “Καθαρίζει” την καρδιά. Δεν μας κάνει απλώς “καθώς πρέπει” ανθρώπους. Όλα αυτά βεβαίως έχουν μακρά διαδρομή συνειδητοποίησης και ακόμα μακρύτερη υλοποίησης. Χρειάζεται να ελευθερωθεί κανείς από το θράσος της μεγάλης γνώμης για τον εαυτό του, και να δεχθεί κατ’ αρχάς κριτήριο της ζωής του το θέλημα του Θεού και ρυθμιστή των ενεργειών του τον τρόπο ζωής που προτείνει η Εκκλησία. Χωρίς αυτά, η νηστεία γίνεται… ιδιοτροπία και υπόθεση θρησκευτικής μονομανίας. Ατυχώς πολλές φορές, μια τέτοια εικόνα δώσαμε οι χριστιανοί προς τους έξω, γι’ αυτό και πολλές φορές εισπράττουμε την απορία-έκπληξη: Δεν το πιστεύω…!! Νηστεύεις;;; Τώρα λοιπόν βρισκόμαστε στην πορεία προς το Πάσχα. Στην διαδρομή να φτάσουμε στην Ανάσταση, ας ξεκινήσουμε με αγώνα συνειδητοποίησης της απαραίτητης ανάγκης να εξυγιανθεί η επιθυμία, ώστε να προσκυνά μόνον τον Αναστημένο Χριστό (που θα αναστήσει κι εμάς), και όχι κάθε πρόταση και κατάσταση που υπόσχεται ικανοποίηση της εγωιστικής μας απόλαυσης. Ας προσπαθήσουμε να καταλάβουμε ότι ο εγωισμός μάς κλειδώνει σε “πύργο ψευδούς ασφάλειας” και μας γεμίζει αγκάθια ψυχικά. Και έτσι ούτε να επικοινωνήσουμε μπορούμε, κλειδωμένοι μέσα στον πύργο της αυταπάτης μας, αλλά και όταν καταφέρνουμε να επικοινωνούμε, το γεγονός γίνεται οδυνηρό, εξαιτίας των αγκαθιών με τα οποία ατυχώς κι εμείς και οι άλλοι είμαστε… “εξοπλισμένοι”. Ας παρακαλέσουμε τον Χριστό με τα λόγια του αγίου Ρωμανού του Μελωδού στο κοντάκιο της νηστείας: Σωτήρα Κύριε, του κόσμου· Εσένα προσκυνούντες αυτήν την λογική λατρεία Σου προσφέρουμε. Φιλάνθρωπε και Ελεήμον, ελέησον πάντας. Και με την νηστεία και χωρίς αυτήν, όλοι Εσένα δοξάζουμε που λυτρώνεις με την νηστεία, εμάς τα πλάσματά Σου, από το ψέμα.

Τι είναι και τι σημαίνει ότι άνοιξε το τριώδιο; Τι είναι το τριώδιο; Το τριώδιο έχει λάβει την ονομασία του από το ομώνυμο εκκλησιαστικό βιβλίο, το τριώδιο, το οποίο περιλαμβάνει τους ύμνους που ψάλλονται στις εκκλησίες κατά τη συγκεκριμένη περίοδο. Οι ύμνοι αυτοί έχουν τρεις ωδές σε αντίθεση με τους υπόλοιπους ύμνους τις εκκλησίας, οι οποίοι έχουν εννέα ωδές. Αυτός είναι και ο λόγος που το βιβλίο αυτό, και κατ’ επέκταση και η συγκεκριμένη χρονική περίοδος, ονομάστηκαν τριώδιο. Τριώδιο και Καρναβάλι Οι περισσότεροι από εμάς έχουν συνδέσει το τριώδιο με τις αποκριές και τα καρναβαλικά έθιμα, λόγω της σύνδεσης που έχουν κάνει οι άνθρωποι και το ξεφάντωμα πριν από τη μεγάλη Νηστεία της Σαρακοστής. Η άλλη του όμως διάσταση, είναι βαθιά θρησκευτική και σηματοδοτεί την εισαγωγή στη διαδικασία του εξαγνισμού του ανθρώπου μέσω της σαρανταήμερης νηστείας που ξεκινάει αμέσως μετά τις απόκριες. Για την Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση, η περίοδος του Τριωδίου είναι μια κινητή περίοδος, η οποία διαιρείται σε τρεις μικρότερες, δηλαδή Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι Κυριακή της Τυροφάγου, Καθαρά Δευτέρα μέχρι το Σάββατο Του Λαζάρου και Κυριακή των Βαΐων το βράδυ μέχρι το Μεγάλο Σάββατο πριν την Ανάσταση. Οι Κυριακές του Τριωδίου Κάθε Κυριακή των πρώτων τριών εβδομάδων έχει τη δική της σημειολογία. Οι Κυριακές του Τριωδίου είναι οι εξής: Τελώνου και Φαρισαίου Ασώτου Απόκρεω Τυροφάγου Την πρώτη και την δεύτερη εβδομάδα του Τριωδίου γίνεται «κατάλυση στα πάντα» όλες τις ημέρες εκτός της Τετάρτης και Παρασκευής όποτε απέχουμε ακόμα και από τα λαδερά φαγητά όπως και τις ημέρες της Μεγάλης Σαρακοστής. Την Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας στην Ελλάδα υπάρχει το έθιμο της Τσικνοπέμπτης, κατά την οποία καταναλώνονται κρεατικά, δεδομένου ότι μετά από τρεις ημέρες αρχίζει ουσιαστικά η νηστεία της Σαρακοστής. Η τρίτη εβδομάδα του Τριωδίου είναι αυτή της Τυροφάγου ή Τυρινής, οπότε όλες τις ημέρες γίνεται κατάλυση σε όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα του αυγού, των ψαριών και φυσικά του ελαιόλαδου, απαγορεύεται όμως η κρεατοφαγία. Την τρίτη Κυριακή της Αποκριάς, πριν από την Καθαρά Δευτέρα, αρχίζει η περίοδος της Μεγάλης Σαρακοστής, δηλαδή της νηστείας των σαράντα ημερών που προηγείται του χριστιανικού Πάσχα.