Ο Θεός είναι ζηλωτής και επιθυμεί ολόκληρη την καρδιά του ανθρώπου. Ο Θεός επιθυμεί να επισκεφθεί τη βαθειά καρδιά του ανθρώπου με τη ζωηφόρο, νοερή και θεία αίσθηση της παρουσίας Του. Όταν ο άνθρωπος αποκτήσει συναίσθηση του θησαυρού αυτού στην καρδιά του, τον επισκιάζει ο φόβος του Θεού… Όπως κατά την ημέρα της Πεντηκοστής έπνευσε πρώτα η βίαιη πνοή και ύστερα ξεχύθηκε το Άγιο Πνεύμα «επί πάσαν σάρκα», έτσι και τώρα ο πνευματικός συσσεισμός κάνει να αναφανεί η καινή καρδιά• όχι η λίθινη, αλλά η ευαίσθητη που είναι ικανή να προσλάβει το χάρισμα της Πεντηκοστής. Η καρδιά αυτή είναι τόσο πολύτιμη ενώπιον του Κυρίου, ώστε κάθε κραυγή ή επίκληση της συγκεντρώνει όλη την προσοχή Του και ελκύει τη χάρη Του…Κρίνοντας αυστηρά τον εαυτό του ο άνθρωπος συντρίβεται και συνάγει όλο τον νου στην καρδιά. Τότε μπορεί να βοά «εν όλη καρδία» προς τον Θεό και να δέχεται από Αυτόν τη δικαίωση. Ο Κύριος επετέλεσε μία παγκόσμια νίκη κατά του εχθρού και κατά του θανάτου – αυτούς τους δύο εχθρούς της ανθρωπότητας. Επετέλεσε αυτήν την νίκη με έναν παράδοξο τρόπο: οι επιθέσεις (προσβολές) και η οργή του εχθρού, όπως λέει ο Προφήτης Ησαΐας, συνέτριψαν τον Κύριο. Εάν ήταν δυνατόν, ο εχθρός θα συνέτριβε ακόμη και τα οστά του. Για χάρη μας ο Κύριος έγινε όλος μιά πληγή, από την κορυφή ως τα άκρα των ποδών Του, έτσι που να μην υπάρχει τόπος για να μπει επίδεσμος πάνω Του, λέει ο Ησαΐας ( Βλ. Ησαΐα 1, 6). Διέκρινε ο Προφήτης με έναν τόσο ρεαλιστικό τρόπο το τραγικό γεγονός της θυσίας του Θεού για την σωτηρία μας. Όλη η σκαιότητα του κακού που είχε συσσωρευθεί από την αρχή της πτώσεως του εωσφόρου μέχρι την πτώση του ανθρώπου, έπεσε πάνω στον Κύριο. Και ο Κύριος έσκυψε κάτω από αυτό το κύμα χωρίς να αντισταθεί. Τα αποδέχτηκε όλα γιά χάρη μας, επειδή «Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν» (Ιω. γ’ 16). Αναδύθηκε πίσω από αυτό το κύμα, εγηγερμένος εκ νεκρών, και βασιλεύει εις τους αιώνας. Έτσι και εμείς, όταν ένας πειρασμός ξεσηκώνεται εναντίον μας, είτε από έναν αδελφό, είτε από μία ασθένεια ή από κάτι άλλο, και εμείς ταπεινώνουμε τους εαυτούς μας στερεώνοντας το βλέμμα μας σε Εκείνον που πορεύθηκε αυτήν την οδό πριν από εμάς και μπορεί να μας ελεήσει, και πηγαίνουμε κάτω από το κύμα, τότε θα αναδυθούμε αβλαβείς από την άλλη πλευρά του κύματος, δηλαδή θα γίνουμε μέτοχοι της νίκης του Κυρίου. Αληθινά μεγάλος, λοιπόν, δεν είναι εκείνος που δείχνει την δύναμή του, βάζει τον «αντίπαλό» του στη θέση του και αφήνει τον εγωϊσμό του να κυριαρχεί. Αυτό δεν είναι νίκη γιατί το κακό γίνεται διπλό, τριπλό και πολλαπλασιάζεται. Η αληθινή νίκη είναι να μπορούμε να σκύψουμε κάτω και να αναδυθούμε από πίσω, μέτοχοι της νίκης του Χριστού. Η ταπείνωση είναι η νίκη. Ερώτηση: Πάτερ, σε περίπτωση ασθένειας πώς πηγαίνει κάποιος κάτω από το κύμα; Απάντηση: Με το να λέμε στον Κύριο: «Κύριε, γνωρίζω πώς είσαι αγαθός και η πηγή κάθε αγαθού και αν Εσύ επέτρεψες να με βρει αυτή η ασθένεια, αυτό σημαίνει πώς είναι για το καλό μου. Αλλά όμως, επειδή είμαι τυφλός, βοήθησέ με να δω πώς θα βρω αυτό που είναι καλό για εμένα βοήθησέ με να μάθω ταπείνωση, ώστε να αποκτήσω την χάρη Σου, και η δική Σου χάρη θα σκεπάσει την ασθένειά μου και ακόμη θα αναπληρώσει τα υστερήματά μου». Πολλές φορές, εάν ταπεινωθούμε, μπορεί να μην γίνουμε καλά, αλλά όμως η παρηγοριά που θα λάβουμε θα μας ανεβάσει πάνω από την ασθένειά μας, και αυτή είναι η αληθινή νίκη. Ο μέγας προφήτης Ησαΐας επισημαίνει ότι ο πόνος προηγείται της ελεύσεως του Πνεύματος της σωτηρίας· ότι το Πνεύμα συλλαμβάνεται πρώτα μέσα στο φόβο και στην οδύνη της καρδιάς (Ησ. 13,8). Η αλήθεια είναι ότι μας χρειάζεται συντριβή, μας χρειάζεται φόβος, έχουμε ανάγκη από πόνο. Όλα αυτά μας προετοιμάζουν για τη νέα ζωή, ωσότου μια έκρηξη, μια βαθειά τομή διανοίξει την καρδιά. Τότε πραγματοποιείται νέα γέννηση, και ο άνθρωπος, που μεταρσιώνεται πνευματικά, παραδίδεται στα χέρια του ζώντος Θεού. Όπως ισχυριζόταν ο Γέροντας Σωφρόνιος, αν εγκαρτερήσουμε στον πόνο και τη συντριβή, η καρδιά μας θα μεταμορφωθεί κάποια ημέρα σε φωτεινό κέντρο πνευματικής ευαισθησίας. Μόνον όταν ενεργούμε κατ’ αυτόν τον τρόπο ανοίγουμε χώρο για την Χάρη του Θεού να εργαστεί μέσα μας. Αρχιμανδρίτου π. Ζαχαρία Ζαχάρου

Προσευχή τη νύχτα.
Πολύ ωφελεί να σηκώνεστε τη νύχτα για προσευχή. Καλύτερη είναι η προσευχή της νύχτας. Είναι μια συνήθεια, μόλις ξυπνήσεις, να πεταχτείς αμέσως όρθιος. Η νύχτα δεν δόθηκε για να κοιμόμαστε (να ξεκουραζόμαστε) και να τεμπελιάζουμε πάντοτε. Δόθηκε και για προσευχή… (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος) Γιατί ο ίδιος ο Χριστός, διανυκτέρευσε στο όρος; Ασφαλώς, για να είναι το πρότυπό μας. Τη νύχτα κυρίως αναπνέουν τα φυτά. Τότε κυρίως και η ψυχή, περισσότερο από τα δέντρα δροσίζεται (με την προσευχή). (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος) Πίστεψέ με, ότι δεν καθαρίζει συνήθως τόσο πολύ η φωτιά τη σκουριά, όσο η νυχτερινή προσευχή το δηλητήριο των αμαρτημάτων μας. (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος) Όταν την νύχτα, που άλλοι αναπαύονται, εσύ με δάκρυα επιτελείς νυχτερική προσευχή (αγρυπνία), πιο πολύ σε σπλαχνίζεται ο Κύριος. (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος) Πάντοτε βέβαια, αλλά κυρίως τότε πρέπει να θυμόμαστε το Θεό, όταν η σκέψη μας ησυχάζει. Κατά την διάρκεια της ημέρας, έρχονται στο νου και άλλες φροντίδες και θόρυβοι και απομακρύνουν τον Θεό από την σκέψη μας. Στη διάρκεια όμως της νύχτας, μπορούμε να Τον θυμόμαστε διαρκώς, τότε που η ψυχή γαληνεύει και αναπαύεται σαν σε ήρεμο λιμάνι. (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος) Τα πάντα οι μιαροί και πονηροί άνθρωποι τα τελούν μέσα στην νύχτα, διαφεύγοντας την προσοχή όλων, τυλιγμένοι στο σκοτάδι. Πες μου, την νύχτα δεν παραφυλάει ο μοιχός; Δεν επιδιώκει την νύχτα ο κλέφτης; Δεν κάνει την δουλειά του την νύχτα ο τυμβωρύχος; (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος) Η νυχτερινή ήσυχη προσευχή πολύ βοηθάει με την ηρεμία της και είναι πιο αποτελεσματική και για την δική μας πνευματική ανάπτυξη, όπως και η νυχτερινή σιωπηλή βροχή πολύ ωφελεί στην ανάπτυξη των φυτών. (Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης) Όλη η προσευχή που θα κάνεις την νύχτα, να την θεωρείς ανώτερη από οποιαδήποτε εργασία που θα κάνεις την ημέρα. Διότι η γλυκύτητα που δοκιμάζουν οι ερημίτες κατά την ημέρα, προέρχεται από το πνευματικό φως της νυχτός. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος) Πολύ ωφελεί να σηκώνεστε τη νύχτα για προσευχή. Καλύτερη είναι η προσευχή της νύχτας. Είναι μια συνήθεια, μόλις ξυπνήσεις, να πεταχτείς αμέσως όρθιος. Μπορεί βέβαια, να γυρίσεις απ’ την άλλη μεριά και να σε πάρει ο ύπνος μέχρι το μεσημέρι. Πολύ κακό! Γι’ αυτό μόλις ξυπνήσεις, αμέσως να σηκωθείς. Να διαλέγεις τις ώρες της νύχτας. Μπαίνεις ευκολότερα στην προσευχή. Αυτός που αγρυπνεί τη νύχτα στην προσευχή, την άλλη μέρα μπορεί να εργαστεί πιο καλά. Διότι τον χαριτώνει ο Θεός και ανανεώνεται ψυχικά. Αντίθετα, όποιος δεν έχει διάθεση να κάνει θυσίες για την αγάπη του Χριστού, ο ίδιος αποκλείει τον εαυτό του απ’ την Χάρη. Ακόμη και τυχαία να ξυπνήσεις τη νύχτα, μην ξανακοιμηθείς αμέσως. Είναι μια ευκαιρία που σου δίνει ο Θεός να προσευχηθείς όσο μπορείς μες στην ησυχία. (Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης) Όλη τη νύχτα προσεύχομαι και φωνάζω: Ή σώσε τους δούλους σου Κύριε ή και εμένα σβήσε! Δεν θέλω παράδεισο…! (Όσιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής) Την βραδινή προσευχή να μην την αμελής. Να προσεύχεσαι με διάθεση, όπως εκείνοι που πηγαίνουν σε συμπόσιο. Αυτοί είναι ξύπνιοι και αισθάνονται όλο χαρά. Έτσι και εσύ, αφού πρόκειται να ομιλήσεις με τον Νυμφίο σου να μην ακούς, όταν σου λέει ο πειρασμός διάφορα για να σε εμποδίσει, γιατί ξέρεις έχουμε ένα που ενδιαφέρεται πολύ για εμάς. (Γέροντας Αμφιλόχιος Μακρής)
Ο Θεός είναι ζηλωτής και επιθυμεί ολόκληρη την καρδιά του ανθρώπου. Ο Θεός επιθυμεί να επισκεφθεί τη βαθειά καρδιά του ανθρώπου με τη ζωηφόρο, νοερή και θεία αίσθηση της παρουσίας Του. Όταν ο άνθρωπος αποκτήσει συναίσθηση του θησαυρού αυτού στην καρδιά του, τον επισκιάζει ο φόβος του Θεού…
Όπως κατά την ημέρα της Πεντηκοστής έπνευσε πρώτα η βίαιη πνοή και ύστερα ξεχύθηκε το Άγιο Πνεύμα «επί πάσαν σάρκα», έτσι και τώρα ο πνευματικός συσσεισμός κάνει να αναφανεί η καινή καρδιά• όχι η λίθινη, αλλά η ευαίσθητη που είναι ικανή να προσλάβει το χάρισμα της Πεντηκοστής. Η καρδιά αυτή είναι τόσο πολύτιμη ενώπιον του Κυρίου, ώστε κάθε κραυγή ή επίκληση της συγκεντρώνει όλη την προσοχή Του και ελκύει τη χάρη Του…Κρίνοντας αυστηρά τον εαυτό του ο άνθρωπος συντρίβεται και συνάγει όλο τον νου στην καρδιά. Τότε μπορεί να βοά «εν όλη καρδία» προς τον Θεό και να δέχεται από Αυτόν τη δικαίωση.
Ο Κύριος επετέλεσε μία παγκόσμια νίκη κατά του εχθρού και κατά του θανάτου – αυτούς τους δύο εχθρούς της ανθρωπότητας. Επετέλεσε αυτήν την νίκη με έναν παράδοξο τρόπο: οι επιθέσεις (προσβολές) και η οργή του εχθρού, όπως λέει ο Προφήτης Ησαΐας, συνέτριψαν τον Κύριο. Εάν ήταν δυνατόν, ο εχθρός θα συνέτριβε ακόμη και τα οστά του. Για χάρη μας ο Κύριος έγινε όλος μιά πληγή, από την κορυφή ως τα άκρα των ποδών Του, έτσι που να μην υπάρχει τόπος για να μπει επίδεσμος πάνω Του, λέει ο Ησαΐας ( Βλ. Ησαΐα 1, 6). Διέκρινε ο Προφήτης με έναν τόσο ρεαλιστικό τρόπο το τραγικό γεγονός της θυσίας του Θεού για την σωτηρία μας. Όλη η σκαιότητα του κακού που είχε συσσωρευθεί από την αρχή της πτώσεως του εωσφόρου μέχρι την πτώση του ανθρώπου, έπεσε πάνω στον Κύριο. Και ο Κύριος έσκυψε κάτω από αυτό το κύμα χωρίς να αντισταθεί. Τα αποδέχτηκε όλα γιά χάρη μας, επειδή «Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν» (Ιω. γ’ 16). Αναδύθηκε πίσω από αυτό το κύμα, εγηγερμένος εκ νεκρών, και βασιλεύει εις τους αιώνας. Έτσι και εμείς, όταν ένας πειρασμός ξεσηκώνεται εναντίον μας, είτε από έναν αδελφό, είτε από μία ασθένεια ή από κάτι άλλο, και εμείς ταπεινώνουμε τους εαυτούς μας στερεώνοντας το βλέμμα μας σε Εκείνον που πορεύθηκε αυτήν την οδό πριν από εμάς και μπορεί να μας ελεήσει, και πηγαίνουμε κάτω από το κύμα, τότε θα αναδυθούμε αβλαβείς από την άλλη πλευρά του κύματος, δηλαδή θα γίνουμε μέτοχοι της νίκης του Κυρίου.
Αληθινά μεγάλος, λοιπόν, δεν είναι εκείνος που δείχνει την δύναμή του, βάζει τον «αντίπαλό» του στη θέση του και αφήνει τον εγωϊσμό του να κυριαρχεί. Αυτό δεν είναι νίκη γιατί το κακό γίνεται διπλό, τριπλό και πολλαπλασιάζεται. Η αληθινή νίκη είναι να μπορούμε να σκύψουμε κάτω και να αναδυθούμε από πίσω, μέτοχοι της νίκης του Χριστού. Η ταπείνωση είναι η νίκη.
Ερώτηση: Πάτερ, σε περίπτωση ασθένειας πώς πηγαίνει κάποιος κάτω από το κύμα;
Απάντηση: Με το να λέμε στον Κύριο: «Κύριε, γνωρίζω πώς είσαι αγαθός και η πηγή κάθε αγαθού και αν Εσύ επέτρεψες να με βρει αυτή η ασθένεια, αυτό σημαίνει πώς είναι για το καλό μου. Αλλά όμως, επειδή είμαι τυφλός, βοήθησέ με να δω πώς θα βρω αυτό που είναι καλό για εμένα βοήθησέ με να μάθω ταπείνωση, ώστε να αποκτήσω την χάρη Σου, και η δική Σου χάρη θα σκεπάσει την ασθένειά μου και ακόμη θα αναπληρώσει τα υστερήματά μου».
Πολλές φορές, εάν ταπεινωθούμε, μπορεί να μην γίνουμε καλά, αλλά όμως η παρηγοριά που θα λάβουμε θα μας ανεβάσει πάνω από την ασθένειά μας, και αυτή είναι η αληθινή νίκη.
Ο μέγας προφήτης Ησαΐας επισημαίνει ότι ο πόνος προηγείται της ελεύσεως του Πνεύματος της σωτηρίας· ότι το Πνεύμα συλλαμβάνεται πρώτα μέσα στο φόβο και στην οδύνη της καρδιάς (Ησ. 13,8). Η αλήθεια είναι ότι μας χρειάζεται συντριβή, μας χρειάζεται φόβος, έχουμε ανάγκη από πόνο. Όλα αυτά μας προετοιμάζουν για τη νέα ζωή, ωσότου μια έκρηξη, μια βαθειά τομή διανοίξει την καρδιά. Τότε πραγματοποιείται νέα γέννηση, και ο άνθρωπος, που μεταρσιώνεται πνευματικά, παραδίδεται στα χέρια του ζώντος Θεού. Όπως ισχυριζόταν ο Γέροντας Σωφρόνιος, αν εγκαρτερήσουμε στον πόνο και τη συντριβή, η καρδιά μας θα μεταμορφωθεί κάποια ημέρα σε φωτεινό κέντρο πνευματικής ευαισθησίας.
Μόνον όταν ενεργούμε κατ’ αυτόν τον τρόπο ανοίγουμε χώρο για την Χάρη του Θεού να εργαστεί μέσα μας.
Αρχιμανδρίτου π. Ζαχαρία Ζαχάρου

