Όλα γίνονται στο φθονερό άνθρωπο. Εγώ τα έζησα. Οι άνθρωποι με είχαν για καλό και ερχόντουσαν πολλοί για να εξομολογηθούν. Και μου τα έλεγαν με ειλικρίνεια. Μακριά από αυτά τα γυναικίστικα παράπονα. Το Χριστό, μωρέ, το Χριστό να αγαπήσουμε με πάθος, με θείο έρωτα. Ευτυχισμένος ο μοναχός που έμαθε να αγαπάει όλους μυστικά. Δεν ζητά από τους άλλους αγάπη, ούτε τον νοιάζει να τον αγαπούν. Εσύ αγάπα όλους, και προσεύχου μυστικά μέσα σου. Ξέχυνε την αγάπη σου προς όλους. Άγιος Πορφύριος

Το πρόγραμμα των Ιερών Ακολουθιών του μηνός Σεπτεμβρίου. Ο Μήνας Σεπτέμβριος ξεχωρίζει για 2 μεγάλες Εορτές. Η πρώτη είναι στις 8 του μηνός όπου εορτάζουμε το Γενέσιο της Παναγίας μας. Η δεύτερη είναι η Εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Η ημέρα του Σταυρού (αν και Πέμπτη) είναι ημέρα αυστηρής αλάδωτης νηστείας, θεωρείται ίδια με την Αγία και Μεγάλη Παρασκευή. Στον Ιερό Ναό μας τελείται καθημερινά το πρωί ο Όρθρος και το απόγευμα ο Εσπερινός. Η Θεία Λειτουργία τελείται κάθε Σάββατο και Κυριακή και σε εορτές Αγίων σύμφωνα με το πρόγραμμα του μηνός.

  Η σημερινή ημέρα, η Κυριακή του Θωμά, ο οποίος κατά γενική ομολογία αδίκως έμεινε στην ιστορία ως «άπιστος», αποτελεί μία ξεχωριστή γιορτή για την Εκκλησία. Είναι η μόνη Κυριακή της Πασχάλιας περιόδου η οποία εμφανίζει μία σχετική λειτουργική και υμνολογική αυτονομία σε σχέση με τις υπόλοιπες, μέχρι την απόδοση της «Εορτής των Εορτών». Περισσότερο ξεχωριστή όμως είναι για το βαθύτερο νόημά της, μιας και η βασική αναφορά της ευαγγελικής περικοπής του Ιωάννη (Ιω. 20, 19-31), η οποία διαβάζεται σήμερα, αναφέρεται στο ζήτημα της Πίστης. Έτσι θα μπορούσαμε να ονομάσουμε την Κυριακή του Θωμά, ή του Αντίπασχα, όπως την αναφέρει εν παρενθέσει το Τριώδιο, ως μία γιορτή της Πίστης. Ο Θωμάς θέλει να δει για να πιστέψει. Και μάλιστα όχι απλά να δει, αλλά να ψηλαφήσει, να ακουμπήσει, να αισθανθεί, να ακούσει. Θέλει να γεμίσουν όλα τα αισθητήρια της ψυχής και του σώματός του με την παρουσία του επί τρεις ημέρες Μεγάλου και Αγαπημένου Απόντος. Ο Χριστός βέβαια σωματικώς ήταν απών, αλλά ως τέλειος Θεός ποτέ δεν εγκατέλειψε το κατ’ εικόνα δημιουργηθέν πλάσμα Του και προ πάντων τους μαθητές Του. Εκείνοι όμως βίωναν πολύ έντονα την απουσία Του ως εγκατάλειψη. Αυτό βίωνε και ο Θωμάς. Η στάση του ωστόσο εκφράζει και την μεγάλη του επιθυμία να ξαναδεί τον Διδάσκαλο, Κύριο και Θεό Του. Θα μπορούσαμε να διακινδυνεύσουμε να πούμε ότι ο Δίδυμος επείγεται προς την ψηλάφηση των τύπων των ήλων και της λόγχης ώστε με περισσή δύναμη και χαρά να αναφωνήσει «ο Κύριός μου και ο Θεός μου!». Η πίστη του Θωμά είναι βιωματική και άμεση. Όμως ο ίδιος ο Χριστός, αν και δεν του στερεί την χαρά της άμεσης και αισθητής γνώσης, ομιλεί τρόπον τινά, εσχατολογικά μακαρίζοντας όσους θα πιστέψουν στο πρόσωπό Του και τον λόγο Του, χωρίς να δουν και να ψηλαφήσουν όπως εκείνος. Η ιστορία της Εκκλησίας έδωσε εκατομμύρια τέτοιων παραδειγμάτων. Άγιοι, μάρτυρες, όσιοι, ευλαβείς, απλοί άνθρωποι της καθημερινότητας, αμαρτωλοί, μορφωμένοι, αγράμματοι πίστεψαν στον λόγο του Ευαγγελίου χωρίς να «δουν», έχοντας αισθητήρια καρδιακά, νοερά και μυστηριακά. Αυτό όμως δεν ελάττωσε την πίστη τους, αντίθετα την ενδυνάμωσε, την στερέωσε, την κατέστησε καρποφόρα, άλλαξε τον ρου της ιστορίας και σήμερα εμείς, τα μέλη της στρατευόμενης Εκκλησίας τους μακαρίζουμε στοιχούμενοι με το κυριακό λόγιο «Μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες». (Ιω. 20,29) Στη νεώτερη εποχή, η οποία κυρίως σηματοδοτήθηκε από το φαινόμενο – κίνημα του Διαφωτισμού στην Δύση, η θρησκευτική πίστη δέχθηκε δριμύτατη κριτική από την διανόηση και την φιλοσοφία. Η κριτική αυτή υπήρξε από σχετικά νηφάλια (π.χ. Καντ, Φρόμμ) έως ριζοσπαστική και ακραία (Ντιντερό, Φόιερμπαχ, Νίτσε). Η πίστη στον Θεό θεωρήθηκε ως πηγή φαλκίδευσης της ελευθερίας του ατόμου, ετερονομίας της ηθικής του και αποπροσανατολισμού του ορθού λόγου, παθητικότητας στις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις. Είναι σχεδόν αμέτρητα αυτά που μπορεί κάποιος να διαβάσει ως κριτική προς την θρησκευτική πίστη. Υπήρξαν ωστόσο στον αιώνα μας σημαντικότατοι διανοητές οι οποίοι διέκριναν μέσα από μία δική τους οπτική, την δυνατότητα του σύγχρονου ανθρώπου να οδηγηθεί στην ελευθερία και την ηθική του αυτονομία μέσα από την θρησκευτική πίστη. Ένας από τους σπουδαιότερους στοχαστές που εκπροσωπούν μία τέτοια τάση είναι ο Καρλ Πόππερ (Sir Karl Raimund Popper ). Αυστροβρεττανός φιλόσοφος ο οποίος γεννήθηκε στις 28 Ιουλίου του 1902 και πέθανε στις 17 Σεπτεμβρίου του 1994. Τις περισσότερες επιρροές στην σκέψη του δέχθηκε από τον Αϊνστάιν, με τον οποίο διατηρούσε προσωπική γνωριμία και από τον Καντ, τον οποίο είχε μελετήσει σε βάθος και πλάτος. Αν και η μεγάλη του αγάπη ήταν οι θεωρητικές φυσικές επιστήμες, μέσα από την μελέτη των οποίων έκανε τομές στην επιστημολογία, περισσότερο έγινε γνωστός με το βιβλίο του «Η ανοικτή κοινωνία και οι εχθροί της», ένα μνημειώδες και ογκώδες έργο πολιτικής φιλοσοφίας. Στο έργο του αυτό ο Πόππερ αναδεικνύει τούς αρχαίους Έλληνες Σοφιστές ως τους θεμελιωτές του παγκόσμιου ανθρωπιστικού κινήματος. Τους αποκαλεί «κίνημα τής Μεγάλης Γενιάς», το οποίο κάνει λόγο όχι μόνο για ηθική αυτονομία, αλλά και για την ισότητα των ανθρώπων μεταξύ τους σέ μία εποχή, πού ἡ ανισότητα θεμελιωνόταν θεωρητικά από τούς μεγαλύτερους νόες, εννοώντας τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Κατά τον Πόππερ, ο πρώτος πού αμφισβητεί την φυσικότητα των ιδιομορφιών του κοινωνικού περιβάλλοντος είναι ο Πρωταγόρας. Με τον Πρωταγόρα αναδεικνύεται ο ανθρώπινος παράγοντας ως ο μοναδικός καθοριστικός κριτής των θετών νόμων και της ηθικής. Ωστόσο, παρά το ότι θεωρούσε τον άνθρωπο κριτή και δημιουργό των ηθικών κανόνων, έκρινε ως άκρως απαραίτητη τη θεϊκή βοήθεια για την ορθή και πλήρη εκτέλεσή τους. Αναγνώριζε έτσι το πεπερασμένο και αδύναμο της ανθρώπινης φύσης.

Ναι! Έχει ραντεβού ο Θεός με τους ανθρώπους κάθε Μ.Σάββατο μεσημέρι, όπως έχει κάθε Κυριακή πρωί στις 9.30′  , όταν κατεβαίνει και μεταβαλει τα Δώρα, όπως έχει στις 4.13′  απόγευμα κάποιας Τετάρτης όταν κάνω αγιασμό σε μια ταπεινή λεκανίτσα με νερό της βρύσης. Αυτή είναι η συγκατάβαση του Ταπεινού Θεού, του Αγίου Πνεύματος! Ο Θεός λυγίζει στην ταπεινή μου επίκληση και προσευχή! Ο καιρός του απρόσιτου , ακατάδεχτου και ξένου με τον άνθρωπο  Θεού έχει περάσει προ καιρού για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Όποιος δηλώνει χριστιανός Ορθόδοξος οφείλει να το γνωρίζει!

Είναι φορές που τα δάκρυα μας γίνονται οι κρυψώνες μας….. Σαν εκείνους τους καταρράκτες που κρύβουν ολάκερες σπηλιές στις οποίες μάλιστα κρύβονται  πάθη τόσο επικίνδυνα….. Και είναι και κάποια  πάθη χαμαιλέοντες …. Καμουφλάρονται δήθεν  στο ‘’έχεις δίκιο, έκανα λάθος’’ με αποτέλεσμα  να αναβάλλονται αγώνες, να κρύβονται κάτω από το χαλί της συγνώμης συζητήσεις ειλικρινείς που πρέπει να γίνουν με τον εαυτό μας  μα και με τους άλλους…… Αξίζει λοιπόν να δούμε τι γεύση  έχουν τα δάκρυα μας…. Γιατί όταν κλαίει ο εγωισμός μας είναι σκέτη χολή…. Βλέπεις τα δάκρυα του είναι τα σάλια του θυμού του….. Γι’ αυτό εύκολα μας  μαγκώνει και στην απόγνωση….. Που καταλήγουμε; Στην ανάγκη της ύπαρξης του πνευματικού στην ζωή μας…. Να μας καθοδηγεί, να ρίχνει με την Χάρη του Θεού λίγο Φως στον δρόμο μας…. Δεν είναι μόνο για τον προορισμό αλλά είναι και που έχουν καταματωθεί τα ”ποδάρια της ψυχής” μας στα κοτρόνια και στα τριβόλια του κοσμοκράτορα του κόσμου τούτου……   Πατήρ Ιωάννης Παπαδημητρίου 

  Γέροντα, γιατί ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων λέει ότι οι Μάρτυρες των εσχάτων χρόνων θα είναι «υπέρ πάντας Μάρτυρας»; – Γιατί παλιά είχαμε μεγάλα αναστήματα. Στην εποχή μας λείπουν τα παραδείγματα – μιλώ γενικά για την Εκκλησία και τον Μοναχισμό. Τώρα πλήθυναν τα λόγια και τα βιβλία και λιγόστεψαν τα βιώματα. Θαυμάζουμε μόνον τους Αγίους Αθλητές της Εκκλησίας μας, χωρίς να καταλαβαίνουμε το πόσο κοπίασαν, γιατί δεν κοπιάσαμε, για να μπορέσουμε να καταλάβουμε τον κόπο τους, για να τους αγαπήσουμε και να αγωνισθούμε από φιλότιμο να τους μιμηθούμε. Ο Καλός Θεός βέβαια θα λάβει υπ’ όψιν Του την εποχή και τις συνθήκες στις οποίες ζούμε και ανάλογα θα ζητήσει. Αν λίγο αγωνισθούμε, θα στεφανωθούμε περισσότερα από τους παλαιούς. Παλιά που υπήρχε το αγωνιστικό πνεύμα και ο καθένας προσπαθούσε να μιμηθεί τον άλλο, δεν μπορούσε να σταθεί ούτε το κακό ούτε η αμέλεια. Ήταν και το καλό πολύ και αγωνιστικό πνεύμα υπήρχε, γι’ αυτό ένας αμελής δεν μπορούσε να σταθεί. Τον έπαιρναν σβάρνα οι άλλοι. Θυμάμαι, μία φορά στην Θεσσαλονίκη περιμέναμε τα φανάρια, για να περάσουμε από το ένα πεζοδρόμιο στο άλλο. Σε μία στιγμή αισθάνθηκα ένα κύμα να με σπρώχνει προς τα εμπρός, γιατί όλοι πήγαιναν προς τα εκεί. Μόλις που σήκωνα το πόδι και προχωρούσα. Θέλω να πω δηλαδή ότι, όταν όλοι πάνε προς ένα μέρος, ένας, και να μη θέλει να πάει, δυσκολεύεται να μην πάει, γιατί τον πάνε οι άλλοι. Σήμερα, αν κάποιος θέλει να ζήσει τίμια και πνευματικά, δεν χωράει στον κόσμο, δυσκολεύεται. Και αν δεν προσέξει, θα τον πάρει ο κατήφορος, το κοσμικό κανάλι. Παλιότερα, ήταν πολύ το καλό, πολλή η αρετή, πολύ το καλό παράδειγμα, και το κακό πνιγόταν στο πολύ καλό και η λίγη αταξία που υπήρχε στον κόσμο ή στα Μοναστήρια δεν φαινόταν και ούτε έβλαπτε. Τώρα τί γίνεται; Το κακό παράδειγμα είναι πολύ, και το λίγο καλό που υπάρχει, περιφρονείται. Γίνεται δηλαδή το αντίθετο, πνίγεται το λίγο καλό στο πολύ κακό, και έτσι κυβερνάει το κακό. Όταν ένας άνθρωπος ή ένα σύνολο ανθρώπων έχει αγωνιστικό πνεύμα, αυτό πολύ βοηθάει. Γιατί, όταν ένας προχωράει πνευματικά, δεν ωφελεί μόνον τον εαυτό του, αλλά βοηθάει και τον άλλον που τον βλέπει. Και ένας που είναι χαλαρός, πάλι το ίδιο, επιδρά και στους άλλους. Όταν ο ένας χαλαρώνει, ο άλλος χαλαρώνει, τελικά, χωρίς να το καταλαβαίνουν, δεν μένει τίποτε. Γι’ αυτό το αγωνιστικό πνεύμα πολύ θα βοηθήσει μέσα σ’ αυτήν την χαλάρωση που υπάρχει. Αυτό θα πρέπει να το προσέξουμε πολύ, γιατί έφθασαν δυστυχώς σε τέτοιο σημείο οι σημερινοί άνθρωποι, που κάνουν και νόμους ακόμη χαλαρούς και τους επιβάλλουν και στους αγωνιζομένους να τους εφαρμόσουν. Γι’ αυτό οι αγωνιζόμενοι όχι μόνο δεν πρέπει να επηρεάζονται από το κοσμικό πνεύμα, αλλά και να μη συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους κοσμικούς και νομίζουν ότι είναι άγιοι και μετά χαλαρώνουν και γίνονται χειρότεροι και από τους πιο κοσμικούς. Στην πνευματική ζωή δεν θα βάλει κανείς για πρότυπό τους κοσμικούς αλλά τους Αγίους. Καλά είναι να παίρνει κάθε αρετή και να βρίσκει τον Άγιο που την είχε, να μελετά τον βίο του, και τότε θα βλέπει ότι δεν έχει κάνει τίποτε και να προχωράει με ταπείνωση. Στο στάδιο αυτοί που τρέχουν, δεν κοιτάζουν πίσω να δουν που βρίσκονται οι τελευταίοι, γιατί, αν το κάνουν, θα μείνουν αυτοί τελευταίοι. Όταν προσπαθώ να μιμηθώ τους προχωρημένους, η συνείδηση λεπτύνεται. Όταν όμως βλέπω τους πίσω, δικαιολογώ τον εαυτό μου και λέω ότι δεν είναι σπουδαία τα σφάλματά μου εν συγκρίσει με τα δικά τους. Επαναπαύομαι στον λογισμό μου ότι υπάρχει και ο κατώτερός μου. Έτσι πνίγω την συνείδησή μου ή καλύτερα, καταλήγω να έχω μία καρδιά σοβαντισμένη, αναίσθητη. Αγίου Παϊσίου του Αγιορείτου

  Περί του Ταξιάρχη που θα πάρει την ψυχή όλων και της ευσεβείας! -Είχα μία μητέρα πού έκανε καλογερικά καθήκοντα. Είχαμε πνευματικό τον Γέροντα Εφραίμ Αριζόνας καί τήν καθοδηγούσε. Έκανε 30 κομποσκοινια 300σάρια την ημέρα. Παρακλήσεις, Χαιρετισμούς πρωί καί βράδυ. Ψαλτήρι.. τα πάντα με πολύ νηστεία . Δεν έτρωγε λάδι Δευτέρα, Τετάρτη Παρασκευή. Την Μεγάλη Σαρακοστή αλάδωτη . Μόνο Σαββατοκύριακα λάδι . Το Πάσχα μόνο ψάρι . Αγαπούσε πολύ τον Αρχάγγελο Μιχαήλ! Γι’αυτό δεν έτρωγε λάδι τις Δευτέρες. Παράκληση στον Αρχάγγελο και 300σάρι κομποσχοίνι . Αυτό γινόταν πάνω από 50 χρόνια . Κοιμήθηκε το 2002 . Πέντε μήνες πριν φύγει είδε τον Αρχάγγελο Μιχαήλ μεταξύ ύπνου και ξύπνιου.. Πήγε με την πανοπλία του και την ρομφαία του…! Ακούμπησε την ρομφαία του στον θώρακά της και είπε : -” Σέ πόνεσα;; ” -“Όχι ” του απάντησε .. -“Έτσι θα σε πάρω ” της είπε . Έτσι ακριβώς την πήρε . Πάντα όταν προσευχόταν του έλεγε : -” Άγιε Αρχάγγελε μην με πάρεις με το άγριο . “.. Και της έκανε την Χάρη . Ή αδελφή μου έστειλε τότε ΦΑΞ στον Γέροντα Εφραίμ στην Αριζόνα και τον ενημέρωσε ότι η μητέρα μας κοιμήθηκε . Μετά τρεις μήνες πήρε τηλέφωνο ο Γέροντας από την Αριζόνα και μας είπε : -“Η μάνα σας είναι στον Παράδεισο , δίπλα στην Παναγία .! Ότι θέλετε να της το λέτε να το λέγει στην Παναγία, να σας βοηθάει η Παναγία .! Θυμάμαι.. Τούς Χαιρετισμούς τους ήξερε απ’έξω . Τους έλεγε πολλές φορές την ημέρα Περπατούσε και προσευχόταν. . μέχρι πού τά μάθαμε καί εμείς τά παιδιά της απ’ έξω .! + Αρχάγγελε Μιχαήλ σκέπε φυλάτε ημάς, πάντοτε νυν και αεί, και εις τούς αιώνας των αιώνων. ΒΡΑΔΥΝΉ ΠΡΟΣΕΥΧΉ ΣΤΟΝ ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΟΥ: “Άγιε Άγγελε, εσύ που βρίσκεσαι πολύ κοντά και βλέπεις την άθλια ψυχή και την ταλαίπωρη ζωή μου, σε παρακαλώ να μη με εγκαταλείπεις, επειδή είμαι αμαρτωλός, ούτε ν’ απομακρυνθείς από μένα, επειδή δεν συγκρατώ τον εαυτό μου. Σε παρακαλώ μην επιτρέψεις στον πονηρό δαίμονα να κυριαρχήσει σε μένα και να τυραννήσει το θνητό μου σώμα. Kράτησε με απ’ το κουρασμένο μου χέρι και οδήγησε με στην οδό της σωτηρίας. Nαι, Άγιε Άγγελε του θεού, εσύ που φυλάς και σκεπάζεις την άθλια ψυχή και το σώμα μου, συγχώρεσε με για όλα όσα σε λύπησα όλες τις ημέρες της ζωής μου και αν κάποια αμαρτία έκανα σήμερα. Σκέπασε με κατά τη νύχτα αυτή και προστάτεψε με από κάθε προσβολή του εχθρού, για να μη στενοχωρήσω τον Θεό με κάποιο αμάρτημα. Kαι πρέσβευε για μένα στον Kύριο να με στηρίζει, ώστε να Tον σέβομαι πάντοτε και να με αναδείξει άξιο δούλο της αγάπης Tου. Aμήν.”

  Ε: Πριν κοινωνήσουμε πλένουμε τα δόντια μας; Α: Ναι, μπορούμε, εφ’ όσον δεν καταπίνουμε νερό. Είναι πράξη καθαριότητας – σεβασμού προς τη Θ. Κοινωνία.   Ε: Πώς πρέπει να πιάνουμε το μάκτρο (το κόκκινο πανί), όταν κοινωνούμε; Α: Το κρατάμε με τα δυό μας χέρια, τεντωμένο κάτω από το πηγούνι μας, ώστε, αν τυχόν πέσει η Θεία Κοινωνία, να πέσει πάνω σ’ αυτό.   Ε: Τι πρέπει να κάνουμε μόλις κοινωνήσουμε; Α: Δε φιλάμε το Άγιο Ποτήριο, δε μιλάμε, για να μην τυχόν πεταχτεί από το στόμα μας Μαργαρίτης (ψίχουλο από τη Θ.Κ.), τρώμε αμέσως Αντίδωρο και ξεπλένουμε το στόμα μας με αγιασμό (εάν έχει στον Ναό). Δε χρειάζεται να προσκυνάμε εικόνες ή και άγιοα λείψανα. Εάν μας έλθει βήχας, βήχουμε με κλειστό το στόμα ή σε χαρτομάντηλο, το οποίο καίμε. Δε φτύνουμε.   Ε: Τι κάνουμε, όταν η Θεία Κοινωνία πέσει στα ρούχα μας; Α: Ό,τι έχει έλθει σε επαφή με τη Θεία Κοινωνία πρώτα το γλείφουμε, μετά το κόβουμε και το καίμε. Τη στάχτη τη ρίχνουμε σε ποτάμι, στη θάλασσα, σε χωνευτήρι Ι. Ναού η και σε μέρος που δεν πατιέται.   Ε: Το πρωί τρώμε πριν πάμε στην Εκκλησία; Α: Δεν τρώμε, δεν πίνουμε νερό, ιδίως πριν κοινωνήσουμε, αλλά και όταν θελήσουμε να φάμε αντίδωρο.   Ε: Τι κάνουμε, όταν ο Ιερέας μας θυμιάζει; Α: Μετά το θυμιάτισμα των Αγίων εικόνων θυμιάζει ο Ιερέας και εμάς τιμητικά ως εικόνες του Θεού. Γι’ αυτό κάνουμε υπόκλιση ευχαριστώντας. Μετά παρακολουθούμε τα ψαλλόμενα και όχι τον θυμιάζοντα Ιερέα.   Ε: Πότε κάνουμε τον σταυρό μας; Α: Εκτός του Ναού υπάρχουν πάρα πολλές περιπτώσεις. Όταν περνάμε έξω από Ι. Ναούς, όταν τρώμε, όταν ξεκινάμε ένα ταξίδι ή φθάνουμε στον προορισμό μας, όταν κινδυνεύουμε κλπ. Εντός του Ναού σε κάθε Τριαδική εκφώνηση, στις εκφωνήσεις της Παναγίας, όταν ακούγεται στα τροπάρια το όνομα του τιμωμένου αγίου, στον Τρισάγιο ύμνο, στην «Τιμιωτέραν…» (όταν φθάνουμε στο «την όντως Θεοτόκον…» για να τονίζεται ότι γέννησε Θεό), στην αρχή και στο τέλος των Ακολουθιών κ.λπ.   Ε: Τι κάνουμε, όταν ο ιερέας μας ευλογεί, π.χ. «Ειρήνη πάσι»; Α: Έγκαιρα σηκωνόμαστε (εάν καθόμαστε) και υποκλινόμαστε, ευχαριστώντας για την ευλογία που μας προσφέρει.   Ε: Πώς χαιρετούμε έναν ιερωμένο; Α: Ανάλογα προς τον βαθμό του λέμε: Την ευχή σας, Σεβασμιώτατε, Γέροντα, Πάτερ ή Ευλογείτε …   Ε: Τι κάνουμε το μουχλιασμένο αντίδωρο, τα κόλλυβα που δεν τρώγονται, τον παλιό αγιασμό που δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, τα βαΐα, τα καρυδόφυλλα που παίρνουμε από τους ναούς (Βαΐων και Αγίου Πνεύματος) όταν ξεραθούν; Α: Τα παραχώνουμε ή τα ρίχνουμε σε χώρο που δεν πατιέται ή τα καίμε.

Χρησιμοποιείται το αρσενικό γένος, γιατί κυρίως και συνήθως ο λόγος απευθύνεται στους ανθρώπους γενικά, και όχι μόνο σε άνδρες η γυναίκες. Έτσι, επειδή άνδρες, γυναίκες και παιδιά,  είναι άνθρωποι, περιλαμβάνονται όλοι  στο αρσενικό γένος, το οποίο  αναφέρεται στον άνθρωπο και όχι μόνο  στον άνδρα. Αναφέρεται στο γένος των ανθρώπων. Χαρακτηριστικό  είναι το Ιδιόμελο της Πρωτοχρονιάς, «Συγκαταβαίνων ὁ Σωτήρ, τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων,…»  (ήχος  πλ. δ’).   Δεν υπάρχει λόγος  να γίνεται διαφοροποίηση των γυναικών από τους άνδρες. Όταν, για παράδειγμα, στους Μακαρισμούς χρησιμοποίησε ο Κύριος αρσενικό γένος με τη λέξη  μακάριοι,  απευθυνόταν στο γένος των ανθρώπων  και όχι στο αρσενικό γένος της Γραμματικής. Δεν υπήρχε λόγος να πει, μακάριοι και μακάριες.  Πάντως, αν μία γυναίκα ανήκει στους μακάριους ενός Μακαρισμού, αυτή λέγεται   μακάρια  και όχι μακάριος. Εδώ το γένος είναι της Γραμματικής και όχι   το γένος των ανθρώπων. Τα γένη της Γραμματικής είναι μακάριος, μακάρια, μακάριο. Το γένος των ανθρώπων, για να αναφέρουμε και έναν από του Μακαρισμούς, είναι, « μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται »( Ματ. ε’, 8). Εδώ αυτό το μακάριοι, τους πιάνει όλους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά γιατί, όλοι τους  έχουνε καρδιά.   Ιωάννης Χ. Δήμος  πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών.

  Πόσο εύκολα μερικές φορές ξεχνά ο άνθρωπος τις ευεργεσίες που του έχουν κάνει!  Λένε πως η αχαριστία δεν έχει ούτε μάτια για να δει, ούτε μνήμη για να θυμηθεί. Ούτε καρδιά για να ευγνωμονήσει, ούτε σπλάχνα για να συμπονέσει και να λυπηθεί. Πράγματι, πόσο γρήγορα ξεχνά ο άνθρωπος τα καλά που του έχουν κάνει! Και με τι νόμισμα ξεπληρώνει αυτά τα καλά που κάποτε αυτός δέχτηκε; Αντί να ευχαριστήσει για την καλοσύνη και τη βοήθεια που του πρόσφεραν κάποτε, φέρεται τώρα σκληρά και αχάριστα. Με μίσος ξεπληρώνει την αγάπη. Με κατατρεγμό τη βοήθεια. Με ζημία την ωφέλεια που κάποτε του πρόσφεραν. Δεν υπάρχει χειρότερος εχθρός στον κόσμο από τον άνθρωπο που κάποτε ευεργετήθηκε και τώρα βγαίνει σκληρός και αχάριστος, χωρίς μνήμη, χωρίς τύψεις, χωρίς ντροπή. Και σκέπτομαι, στο σημείο αυτό, το μεγάλο και δίκαιο παράπονο του Σωτήρα Χριστού, που ανεβασμένος στο Σταυρό του Γολγοθά, ατενίζει με απογοήτευση την αχαριστία σ’ όλη της την αποθέωση. Λαός μου, τι εποίησά σοι και τι μοι ανταπέδωκας; αντί του μάννα χολήν, αντί του ύδατος όξος… Μήπως Αυτός δεν ήταν, που κάποτε καθάρισε τα σώματα από τις πληγές της λέπρας; Μήπως Αυτός δεν ήταν κάποτε, που τους άνοιξε τα μάτια από τις τσίμπλες της τύφλας; Μήπως Αυτός δεν ήταν, που τους σήκωσε από το κρεββάτι της τσίκνας, που χρόνια έμειναν πάνω ξαπλωμένοι παράλυτοι; Και τώρα να η πληρωμή. – Διψώ, δώστε μου λιγάκι νερό, λέγει με παράπονο πάνω απ’ το Σταυρό. Η απάντηση πικρή, φαρμάκι. Ένα σφουγγαρόπανο βουτηγμένο από ξύδι. Η αποκορύφωση της αναίδειας, η αποθέωση της αχαριστίας. Αυτή είναι δυστυχώς η ψυχή του επιπόλαιου ανθρώπου, που αναδεικνύεται αχάριστος και ελαφρόμυαλος. Χίλια καλά να του κάνεις, ένα αν τύχει και ξεχάσεις αμέσως σβήνουνε όλα τα προηγούμενα. Και το πιο απαίσιο απ’ όλα, γι’ αυτή την παράλειψη γίνεται αμέσως ο φοβερότερος εχθρός σου και ο πιο αμείλικτος διώκτης σου. Αλήθεια, λέει κάπου, κι όμως τα ανόητα βόδια αναγνωρίζουν τον αφέντη τους και τα άμυαλα γαϊδούρια θυμούνται τη φάτνη τους. Κι όμως ο αχάριστος άνθρωπος, παρά την τόση μνήμη που διαθέτει, δε θυμάται τίποτα. Τα ξεχνάει όλα. Να λοιπόν, η διαφορά. Το ζώο που είναι ζώο, παραμένει κοντά στον κύριο του πιστό, γεμάτο ευγνωμοσύνη! Και ο άνθρωπος που ευεργετήθηκε παραμένει ανόητος και αναίσθητος. Και στο σημείο αυτό προβάλλει ένα πραγματικά δύσκολο ερώτημα. Άραγε τι απ’ τα δύο να συμβαίνει; Είναι δηλαδή ο ανόητος αχάριστος, ή ο αχάριστος είναι ανόητος; Οι Πατέρες συμφωνούν ότι μάλλον το δεύτερο είναι το σωστό. Γιατί επιτέλους ένας ανόητος δεν είναι σε θέση να διακρίνει τα καλά που του έκανες. Και αφού δεν είναι σε θέση να κρίνει, φυσικό είναι να μην είναι αχάριστος. Στη δεύτερη όμως περίπτωση ο αχάριστος αποδεικνύεται πιο ανόητος κι από τα ανόητα γαϊδούρια, αφού δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσει το καλό με το οποίο ευεργετήθηκε. Γιατί εδώ βλέπουμε καθαρά, ότι και τα ζώα με κάποια έμφυτη διάκριση που διαθέτουν, μπορούνε να ξεχωρίσουν τον ευεργέτη τους και δείχνουν απέναντί του κάποια ευαισθησία. Αντίθετα ο αχάριστος άνθρωπος δε συγκρίνεται με τίποτα και έτσι αποδεικνύεται πιο βόδι κι απ’ τα βόδια και χειρότερος ακόμη κι αυτά τα συμπαθητικά ανόητα γαϊδούρια. Γιατί εκείνα, αν και είναι άλογα ζώα, μπορούν να ξέρουν να ανταποδίδουν κάποια μορφή ευγνωμοσύνης, ενώ ο επιπόλαιος και φαντασμένος άνθρωπος θεωρεί φυσιολογικό να μην αισθάνεται ουδέ ίχνος ευγνωμοσύνης προς τον Ευεργέτη και Δημιουργό του. Τι άλλο θα μπορούσε άραγε να προσθέσει κανείς; Από το βιβλίο: Πιστοί στην παράδοση, Ιωάννης Στόγιας

  Μεγάλο Σάββατο βράδυ. Ὁ Γέροντας, λαμπροφορεμένος, ὑποδεχόταν τὸν κόσμο καὶ ἔ­παιρνε τὶς λειτουργίες. Εἶχε ἑτοιμάσει τὰ καντή­λια ἀπὸ νωρίς. Ἕτοιμα ὅλα, σβηστά. Ἄρχισε τὸ «Εὐλογητός», πῆρε καιρὸ μέσα στὰ μαῦρα του τὰ ράσα, μὲ τοὺς βοστρύχους τῶν μαλλιῶν καὶ τῶν γενειῶν του νὰ λάμπουν. Σοβαρός-σοβαρός. Ἀνοι­γόκλεινε τὴν πόρτα, παραπατοῦσε ἀλλὰ ἔτρεχε κιόλας, προσκυνοῦσε τὶς Δεσποτικὲς εἰκόνες, τὸν θρόνο, ἔμπαινε στὸ Ἱερό, ἔπαιρνε τὶς λειτουργί­ες, ψέλναμε τὸν Κανόνα «Κύματι θαλάσσης». Δὲν εἶχε ὁ Γέροντας χρόνο κοσμικό, εἶχε χρόνο λει­τουργικό. Μαζευόταν ὁ κόσμος, πολὺς κόσμος. Χριστιανοί, ποὺ τὸν ἀγαποῦσαν, ἀλλὰ καὶ ἄλλοι ἀπὸ τὴν γειτονιὰ δρασκέλιζαν τὴν μάντρα, σκύβον­τας ἀπὸ τὸ μικρὸ πορτάκι, ἄρρωστοι, νοσοκόμες, γιατροί. Καθυστεροῦσε ὁ Γέροντας. Σβηστὰ τὰ φῶτα. Ψέλναμε, ξαναψέλναμε, δὲν ἔβγαινε νὰ πῆ τὸ «Δεῦτε, λάβετε φῶς». Ἔφευγα ἀπὸ τὸ ψαλτήρι, νὰ πάω στὸ Ἱερό, μοῦ ἔλεγε: «Ξέρω, ξέρω». Ἀδημο­νία. Οἱ ἄλλες ἐκκλησίες σήμαναν ἤδη Ἀνάσταση, βαρελότα πέφτανε, κι αὐτὸς δὲν ἔβγαινε. «Ξέρω, ξέ­ρω», μοῦ λέει. «Ὅποιος θέλει νὰ φύγῃ, δὲν μπορεῖ. Ἂς τοὺς βάλουμε στὴν ἐκκλησία, τὰ προβατάκια τοῦ Χριστοῦ μας, Βαγγέλη. Μέσα στὴν κιβωτὸ εἶναι μιὰ φορᾶ τὸν χρόνο. Ἂς καθυστερήσουν. Ψάλλε ἐσύ, ψάλλε». «Τὰ εἶπα, Γέροντα, πάλι καὶ πάλι».

Η Πέμπτη εβδομάδα των Νηστειών είναι το λειτουργικό αποκορύφωμα της Τεσσαρακοστής. Οι ακολουθίες είναι μακρότερες και εκλεκτότερες. Στη συνήθη ακολουθία των λοιπών εβδομάδων προστίθενται δυο νέες μεγάλες ακολουθίες: Την Πέμπτη ο Μεγάλος Κανόνας και το Σάββατο ο Ακάθιστος Ύμνος. Πότε ψάλλεται ο Μεγάλος Κανόνας; Ο Μεγάλος Κανόνας ψάλλεται τμηματικά στα απόδειπνα των τεσσάρων πρώτων ημερών της Α’ Εβδομάδας των Νηστειών και ολόκληρος στην ακολουθία του Όρθρου της Πέμπτης της Ε’ εβδομάδας. Στις ενορίες , ωστόσο, ψάλλεται και ανεξάρτητα από τον όρθρο, ως μικρή αγρυπνία, το βράδυ της Τετάρτης μαζί με την ακολουθία του αποδείπνου. Γιατί ονομάζεται «Μεγάλος»; Ο Μεγάλος Κανόνας στην μορφή του έχει μια χαρακτηριστική ιδιορρυθμία. Η ιδιορρυθμία του συνίσταται στο ότι συγκρινόμενος προς τους άλλους ομοίους του κανόνες, είναι «μέγας». Μέγας στην απόλυτη του έννοια. Μεγαλύτερος δεν μπορούσε να υπάρξει· και τούτο γιατί ο ποιητής θέλησε να συνθέσει όχι τρία ή τέσσερα τροπάρια για την κάθε ωδή, όπως συνήθως έχουν οι άλλοι κανόνες, αλλά πολύ περισσότερα: τόσα, όσα είναι και όλοι οι στίχοι των ωδών, έτσι ώστε στον καθένα στίχο να αντιστοιχεί και να παρεμβάλλεται κατά την ψαλμωδία από ένα τροπάριο. 250 είναι οι στίχοι των ωδών, 250 και τα τροπάρια του Μ. Κανόνα, ενώ οι συνήθης κανόνες έχουν γύρω στα 30. Σήμερα τα τροπάρια του Μ. Κανόνα είναι κατά 30 περίπου περισσότερα από τα αρχικά. Μεταγενέστεροι υμνογράφοι πρόσθεσαν τροπάρια για την οσία Μαρία την Αιγυπτία και για τον ίδιο τον Ανδρέα. Ποιός είναι  ο ποιητής – δημιουργός του Μεγάλου Κανόνα; Τον Μεγάλο Κανόνα συνέθεσε ο άγιος Ανδρέας ο Ιεροσολυμίτης. Γεννήθηκε στη Δαμασκό το 660 μ. Χ. από ευσεβείς γονείς. Σε ηλικία δεκαπέντε ετών η αγάπη του τον φέρνει στα Ιεροσόλυμα όπου οι γονείς του τον αφιερώνουν στον Ναό της Αναστάσεως. Στα Ιεροσόλυμα απόκτησε μεγάλη παιδεία, την «θύραθεν» και τη θεολογική. Αν και το έργο του έγινε στην Κωνσταντινούπολη και την Κρήτη φέρει τον τίτλο του «Ιεροσολυμίτη» επειδή πέρασε από την αγία πόλη. Μοναχός της Μονής του Αγίου Σάββα στα Ιεροσόλυμα έγινε γραμματέας του Πατριάρχη Θεόδωρου. Το 685 ήλθε στην Κωνσταντινούπολη για εκκλησιαστική αποστολή. Εκεί παρέμεινε για είκοσι χρόνια και ανέλαβε διάφορες εκκλησιαστικές θέσεις και τέλος γύρω στο 711 ή 712 εκλέγεται αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Στη Κρήτη συμμετέχει στις ταλαιπωρίες του ποιμνίου του που οφείλονταν στις Αραβικές επιδρομές. Εμψυχώνει το λαό στις θλίψεις και προσεύχεται για τη σωτηρία του. Με τις προσευχές του σταματά τη μεγάλη ανομβρία και σταματά τη μάστιγα της πείνας. Ιδρύει μεγάλο «Ξενώνα» στον οποίο περιθάλπονται οι γέροντες και οι άρρωστοι, φιλοξενούνται οι ξένοι και οι φτωχοί διακονώντας ο ίδιος. «Με τα χέρια του υπηρετούσε τους ασθενείς και τους έπλενε τα πόδια και το κεφάλι, καθάριζε τις πληγές τους και τα τραύματα τους. Σ’ αυτό το σημείο τον οδηγούσε η αγάπη του πρός τον Θεό και τον πλησίον» σημειώνει ο βιογράφος του. Ο άγιος Ανδρέα ο Κρήτης είχε μεγάλη ευλάβεια και ιδιαίτερη αγάπη του πρός την Παναγία. Αφιέρωσε πλήθος ύμνων και εγκωμιαστικών λόγων στις εορτές της. Έκτισε δε μεγαλοπρεπή ναό προς τιμήν της Θεοτόκου που τον ονόμασε «Βλαχέρνες». Φρόντισε δε για την επισκευή των παλαιών και παραμελημένων ναών τους οποίους «ευπρεπώς κατεκόσμησε». Πέθανε στις 4 Ιουλίου 740 στην Ερεσό της Λέσβου, είτε επιστρέφοντας στην Κρήτη μετά από ένα ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη, είτε και εξόριστος εκεί – ήταν υποστηρικτής των αγίων εικόνων. Στην παραλία της Ερεσού τιμάται μέχρι σήμερα ο τάφος του, μια μεγάλη σαρκοφάγο, που βρίσκεται πίσω από το άγιο βήμα της ερειπωμένης βασιλικής της Αγίας μάρτυρος Αναστασίας, όπου κατά τους βιογράφους του είχε ταφεί. Η καθιέρωση του ως Αγίου έγινε πολύ νωρίς. Ο Ανδρέας ήταν λόγιος κληρικός, εκκλησιαστικός ρήτορας και υμνογράφος. Η φιλολογική και υμνογραφική του παραγωγή είναι αξιόλογη Οι λόγοι του είναι κυρίως εγκωμιαστικοί. Σώζονται ομιλίες στις Θεομητορικές και Δεσποτικές εορτές και σε διαφόρους αγίους. Στις ομιλίες του φαίνεται η ρητορική του τέχνη, η άριστη γνώση της αττικής γλώσσας, η βαθιά γνώση της βίβλου, ιδιαίτερα της Π.Δ που ερμηνεύει αλληγορικά. Χαρακτηρίζεται ως ο καλύτερος εκκλησιαστικός ρήτορας της Βυζαντινής εποχής. Τα χαρακτηριστικά των λόγων του είναι η «έντεχνος ρητορική επεξεργασία και τα υψηλά θεολογικά νοήματα». Το υμνογραφικό του έργο είναι πλουσιότερο των ρητορικών του λόγων. Εφεύρε το είδος των Κανόνων που ψάλλονται μέχρι σήμερα και διακρίνονται για την σαφήνεια και το διδακτικό τους χαρακτήρα. Το σπουδαιότερο όμως υμνογραφικό του έργο είναι ο Μ. Κανόνας. Τον έγραψε, όπως φαίνεται από διάφορες ενδείξεις, περί το τέλος της ζωής του, κατά δε την μαρτυρία ενός συναξαρίου, στην Ερεσό, λίγο πριν πεθάνει. Αν η πληροφορία αυτή είναι αληθινή, ο Μ. Κανόνας είναι το κύκνειο άσμα του υμνογράφου μας. Για να καταλάβουμε την ποιητική του δομή πρέπει να κάνουμε μια μικρή παρέκβαση. Το έργο αυτό ανήκει στο ποιητικό είδος των κανόνων, που κατά πολλούς έχει την αρχή του σ’ αυτόν τον ίδιο τον Ανδρέα. Είναι δε οι κανόνες ένα σύστημα τροπαρίων, που γράφονταν για ένα ορισμένο λειτουργικό σκοπό: να διακοσμήσουν τη ψαλμωδία των 9 ωδών του Ψαλτηρίου, που στιχολογούνταν στον όρθρο. Όλος ο κανόνας ψάλλεται σε ένα ήχο. Κάθε όμως ωδή παρουσιάζει μια μικρή παραλλαγή στη ψαλμωδία κατά τρόπο, που να διατηρείται μεν η μουσική ενότητα στον όλο κανόνα, αφού όλος ψάλλεται στον ίδιο ήχο, αλλά και να σπάει και η μονοτονία με τις παραλλαγές στην ψαλμωδία που παρουσιάζει κάθε μια ωδή. Ποιο είναι το περιεχόμενο του Μεγάλου Κανόνα; Ο Μεγάλος Κανόνας παρουσιάζει το τραγικό γεγονός της πτώσεως του ανθρωπίνου γένους που κατάστρεψε τη δυνατότητα της κοινωνίας του με τον Θεό. Στον Μεγάλο Κανόνα ο ποιητής θεωρεί και βιώνει το γεγονός της πτώσεως προσωπικά. Με την καθημερινή αμαρτία του ταυτίζεται με τον πρωτόπλαστο Αδάμ του οποίου γίνεται μιμητής. Η ψυχή του ακολουθεί τη πορεία της Εύας. «Αλίμονο, ταλαίπωρη ψυχή! Γιατί μιμήθηκες την πρώτη Εύα; Κοίταξες πονηρά και πληγώθηκες πικρά». Ο άγιος αναφέρεται στην ύπαρξη που κληρονομήσαμε μετά τη πτώση που συνδέεται με τη φθορά και το θάνατο. Με τους πρωτόπλαστους έχουμε οντολογική αλληλεγύη. Η συναίσθηση της αμαρτωλότητας και η ομολογία της σφραγίζει ολόκληρο τον Μ. Κανόνα. Είναι ένα κύκνειο άσμα, ένας θρήνος προθανάτιος, ένας μακρύς θρηνητικός μονόλογος, είναι ο Αδαμιαίος θρήνος. Ο ποιητής βρίσκεται στο τέλος της ζωής του. Αισθάνεται ότι οι ημέρες του είναι πια λίγες, ο βίος

Στην εκκλησία συντηρείται η χαρά όσων χαίρονται. στην εκκλησία βρίσκεται η ευθυμία των πικραμένων, η ευφροσύνη των λυπημένων, η αναψυχή των βασανισμένων, η ανάπαυση των κουρασμένων. Γιατί ο Χριστός λέει: «Ελάτε σε εμένα όλοι όσοι είστε κουρασμένοι και φορτωμένοι με προβλήματα, κι εγώ θα σας αναπαύσω» (Ματθ. 11:28). Τί πιο ποθητό από αυτή τη φωνή; Τί πιο γλυκό από τούτη την πρόσκληση; Σε συμπόσιο σε καλεί ο Κύριος, όταν σε προσκαλεί στην εκκλησία. σε ανάπαυση από τους κόπους σε παρακινεί. σε ανακούφιση από τις οδύνες σε μεταφέρει. Γιατί σε ξαλαφρώνει από το βάρος των αμαρτημάτων. Με την πνευματική απόλαυση θεραπεύει τη στενοχώρια και με τη χαρά τη λύπη. Παρ’ όλα αυτά, λίγοι είναι εκείνοι που έρχονται στην εκκλησία. Τι θλιβερό! Στους χορούς και στις διασκεδάσεις τρέχουμε πρόθυμα. Τις ανοησίες των τραγουδιστών τις ακούμε με ευχαρίστηση. Τις αισχρολογίες των ηθοποιών τις απολαμβάνουμε για ώρες, δίχως να βαριόμαστε. Και μόνο όταν μιλάει ο Θεός, χασμουριόμαστε, ξυνόμαστε και ζαλιζόμαστε. Μα και στα ιπποδρόμια, μολονότι δεν υπάρχει στέγη για να προστατεύει τους θεατές από τη βροχή, τρέχουν οι περισσότεροι σαν μανιακοί, ακόμα κι όταν βρέχει ραγδαία, ακόμα κι όταν ο άνεμος σηκώνει τα πάντα. Δεν λογαριάζουν ούτε την κακοκαιρία ούτε το κρύο ούτε την απόσταση. Τίποτα δεν τους κρατάει στα σπίτια τους. Όταν, όμως, πρόκειται να πάνε στην εκκλησία, τότε και το ψιλόβροχο τους γίνεται εμπόδιο. Κι αν τους ρωτήσεις, ποιος είναι ο Αμώς ή ο Οβδιού, πόσοι είναι οι προφήτες ή οι απόστολοι, δεν μπορούν να ανοίξουν το στόμα τους. Για τα άλογα, όμως, τους τραγουδιστές και τους ηθοποιούς μπορούν να σε πληροφορήσουν με κάθε λεπτομέρεια. Είναι κατάσταση αυτή; Γιορτάζουμε μνήμες αγίων, και σχεδόν κανένας δεν παρουσιάζεται στο ναό. Φαίνεται πως η απόσταση παρασύρει τους χριστιανούς στην αμέλεια. ή μάλλον όχι η απόσταση, αλλά η αμέλεια μόνο τους εμποδίζει. Γιατί, όπως τίποτα δεν μπορεί να εμποδίσει αυτόν που έχει αγαθή προαίρεση και ζήλο να κάνει κάτι, έτσι και τον αμελή, τον ράθυμο και αναβλητικό όλα μπορούν να τον εμποδίσουν. Οι μάρτυρες έχυσαν το αίμα τους για την Αλήθεια, κι εσύ λογαριάζεις μια τόσο μικρή απόσταση; Εκείνοι θυσίασαν τη ζωή τους για το Χριστό, κι εσύ δεν θέλεις ούτε λίγο να κοπιάσεις; Ο Κύριος πέθανε για χάρη σου, κι εσύ Τον περιφρονείς; Γιορτάζουμε μνήμες αγίων, κι εσύ βαριέσαι να έρθεις στο ναό, προτιμώντας να κάθεσαι στο σπίτι σου; Και όμως, πρέπει να έρθεις, για να δεις το διάβολο να νικιέται, τον άγιο να νικάει, το Θεό να δοξάζεται και την Εκκλησία να θριαμβεύει. «Μα είμαι αμαρτωλός», λες, «και δεν τολμώ να αντικρύσω τον άγιο». Ακριβώς επειδή είσαι αμαρτωλός, έλα εδώ, για να γίνεις δίκαιος. Ή μήπως δεν γνωρίζεις, ότι και αυτοί που στέκονται μπροστά στο ιερό θυσιαστήριο, έχουν διαπράξει αμαρτίες; Γι’ αυτό οικονόμησε ο Θεός να υποφέρουν και οι ιερείς από κάποια πάθη, ώστε να κατανοούν την ανθρώπινη αδυναμία και να συγχωρούν τους άλλους. «Αφού, όμως, δεν τήρησα όσα άκουσα στην εκ­κλησία», θα μου πει κάποιος, «πώς μπορώ να έρθω πάλι;». Έλα να ξανακούσεις τον θείο λόγο. Και προσπάθησε τώρα να τον εφαρμόσεις. Αν βάλεις φάρμακο πάνω στο τραύμα σου και δεν το επουλώσει την ίδια μέρα, δεν θα ξαναβάλεις και την επόμενη; Αν ο ξυλοκόπος, που θέλει να κόψει μια βελανιδιά, δεν κατορθώσει να τη ρίξει με την πρώτη τσεκουριά, δεν τη χτυπάει και δεύτερη και πέμπτη και δέκατη φορά; Κάνε κι εσύ το ίδιο. Αλλά, θα μου πεις, σ” εμποδίζουν να εκκλησιαστείς η φτώχεια και η ανάγκη να εργαστείς. Όμως δεν είναι εύλογη και τούτη η πρόφαση. Εφτά μέρες έχει η εβδομάδα. Αυτές τις εφτά μέρες τις μοιράστηκε ο Θεός μαζί μας. Και σ’ εμάς έδωσε έξι, ενώ για τον εαυτό Του άφησε μία. Αυτή τη μοναδική μέρα, λοιπόν, δεν δέχεσαι να σταματήσεις τις εργασίες; Και γιατί λέω για ολόκληρη μέρα; Εκείνο που έκανε στην περίπτωση της ελεημοσύνης η χήρα του Ευαγγελίου, το ίδιο κάνε κι εσύ στη διάρκεια αυτής της μιας μέρας. Έδωσε εκείνη δυο λεπτά και πήρε πολλή χάρη από το Θεό. Δάνεισε κι εσύ δυο ώρες στο Θεό, πηγαίνοντας στην εκκλησία, και θα φέρεις στο σπίτι σου κέρδη αμέτρητων ημερών. Αν όμως δεν δέχεσαι να κάνεις κάτι τέτοιο, σκέψου μήπως με αυτή σου τη στάση χάσεις τους κόπους πολλών ετών. Γιατί ο Θεός, όταν περιφρονείται, γνωρίζει να σκορπίζει τα χρήματα που συγκεντρώνεις με την εργασία της Κυριακής. Μα κι αν ακόμα έβρισκες ολόκληρο θησαυροφυλάκιο γεμάτο από χρυσάφι και εξ αιτίας του απουσίαζες από το ναό, θα ήταν πολύ μεγαλύτερη η ζημιά σου. Και τόσο μεγαλύτερη, όσο ανώτερα είναι τα πνευματικά από τα υλικά. Γιατί τα υλικά πράγματα, κι αν ακόμα είναι πολλά και τρέχουν άφθονα από παντού, δεν τα παίρνουμε στην άλλη ζωή, δεν μεταφέρονται μαζί μας στον ουρανό, δεν παρουσιάζονται στο φοβερό εκείνο βήμα του Κυρίου. Αλλά πολλές φορές, και πριν ακόμα πεθάνουμε, μας εγκαταλείπουν. Αντίθετα, ο πνευματικός θησαυρός που αποκτούμε στην εκκλησία, είναι κτήμα αναφαίρετο και μας ακολουθεί παντού. «Ναι, αλλά μπορώ», λέει κάποιος άλλος, «να προσευχηθώ και στο σπίτι μου». Απατάς τον εαυτό σου, άνθρωπε. Βεβαίως, είναι δυνατόν να προσευχηθείς και στο σπίτι σου. Είναι αδύνατον όμως να προσευχηθείς έτσι, όπως προσεύχεσαι στην εκκλησία, όπου υπάρχει το πλήθος των πατέρων και όπου ομόφωνη κραυγή ικεσίας αναπέμπεται στο Θεό. Δεν σε ακούει τόσο πολύ ο Κύριος όταν Τον παρακαλείς μόνος σου, όσο όταν Τον παρακαλείς ενωμένος με τους αδελφούς σου. Γιατί στην εκκλησία υπάρχουν περισσότερες πνευματικές προϋποθέσεις από όσες στο σπίτι. Υπάρχουν η ομόνοια, η συμφωνία των πιστών, ο σύνδεσμος της αγάπης, οι ευχές των ιερέων. Γι’ αυτό, άλλωστε, οι ιερείς προΐστανται των ακολουθιών για να ενισχύονται με τις δυνατότερες ευχές τους οι ασθενέστερες ευχές του λαού, κι έτσι όλες μαζί να ανεβαίνουν στον ουρανό. Όταν προσευχόμαστε ο καθένας χωριστά, είμαστε ανίσχυροι. όταν όμως συγκεντρωνόμαστε όλοι μαζί, τότε γινόμαστε πιο δυνατοί και ελκύουμε σε μεγαλύτερο βαθμό την ευσπλαχνία του Θεού. Κάποτε ο απόστολος Πέτρος βρισκόταν αλυσοδεμένος στη φυλακή. Έγινε όμως θερμή προσευχή από τους συναγμένους πιστούς, κι αμέσως ελευθερώθηκε. Τί θα μπορούσε, επομένως, να είναι πιο δυνατό από την κοινή προσευχή, που ωφέλησε κι αυτούς ακόμα τους στύλους της Εκκλησίας; Σας παρακαλώ, λοιπόν και σας ικετεύω,

  Ένα αυγό σπάει και από ύψος 30 πόντων. Όμως ένας βράχος πρέπει να ανέβει πολύ υψηλά. Καί να πέσει για να συντριβεί. Ο άνθρωπος που έχει πολύ σκληρή καρδιά, θα επιτρέψει ο Θεός να πετύχει κάποια πράγματα, να ανέβει ψηλά και κατόπιν να πέσει βαρύγδουπα για να συντριβεί, να μαλακώσει, να σπάσει. Όμως ο μαλακός άνθρωπος, ο ευαίσθητος, ο πονόψυχος, μπορεί να μην έχει μεγάλες κοσμικέςεπιτυχίες, να βρίσκει όλο εμπόδια. Αυτό όμως τον προστατεύει από μεγάλες πτώσεις, τις οποίες η ευαίσθητη καρδιά του δεν θα αντέξει. Να λοιπόν, που τα εμπόδια στη ζωή μας είναι η προστασία μας και όχι η κατάρα μας και η δοκιμασία μας. Έτσι όταν ο Θεός θέλει να μας γλιτώσει από εγωιστικά στραπατσαρίσματα βάζει εμπόδια στα σχέδιά μας. Δηλαδή, το εμπόδιο είναι η προστασία από εγωιστικές πτώσεις. Γι΄ αυτό ο λαός λέει: “Κάθε εμπόδιο για καλό” και κατ΄ αναλογία “κάθε άνεση για κακό”! Λέγουν οι Πατέρες “ουδείς εισήλθε μετ’ ανέσεως στον παραδεισο”. Ως εκ τούτου πριν από κάθε πτώση, προηγείται εγωιστική άνεση. Καί πριν από κάτι όμορφο, συντριβή και ταπείνωση.

Ο όρος Αρτοκλασία σημαίνει ο τεμαχισμός του άρτου και συναντάται μόνο στα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας μας. Η ακολουθία της Αρτοκλασίας εσφαλμένα λέγεται από τους πιστούς και αρτοπλασία. Έτσι στη Λειτουργική, Αρτοκλασία αποκαλούμαι τον τεμαχισμό των άρτων που προηγουμένως έχουν ευλογηθεί από ιερέα ή Αρχιερέα και στη συνέχεια διανέμονται στο εκκλησίασμα. Οι ευλογούμενοι άρτοι είναι πέντε, ισάριθμοι δηλαδή μ΄ εκείνους που ευλόγησε ο Χριστός στην έρημο και στη συνέχεια διανεμήθηκαν στο πλήθος. Μαζί με τους άρτους ευλογούνται επίσης μικρές ποσότητες οίνου και ελαίου που φέρονται σε μικρές φιάλες. Η τελετή της αρτοκλασίας ή της «ευλογήσεως των άρτων» είναι παλαιότατη λειτουργική πράξη και έχει τις ρίζες της στους αποστολικούς χρόνους. Θεωρείται κατάλοιπο από τις «αγάπες», τα κοινά γεύματα των πρώτων χριστιανών, που διασώζει και το αρχαίο όνομα της Θείας Ευχαριστίας (κλάσις του άρτου), καθώς και τον τρόπο τεμαχισμού και διανομής της. Η Αρτοκλασία στις μέρες μας γίνεται κατά τον εσπερινό της Ιεράς Πανηγύρεως της ενορίας, παραμονή δεσποτικής ή θεομητορικής εορτής αλλά και στις εορτές των Αγίων μας, επίσης Αρτοκλασία κάνουμε και όποτε το κρίνουμε εμείς ή ο πνευματικός μας αναγκαίο, η τέλεση δε του ιερού αυτού γεγονότος αποσκοπεί με τον συμβολισμό του πολλαπλασιασμού των άρτων από τον Ιησού στην έρημο, στην ευλόγηση του σπιτικού μας και στον πολλαπλασιασμό των υλικών αλλά και των ψυχικών αγαθών των οικείων και των φίλων μας. Η Αρτοκλασία όμως αποσκοπούσε και αποσκοπεί ακόμα και στην θεραπεία πρακτικής μοναστικής ανάγκης. Στα μοναστήρια, δηλαδή, οι μοναχοί αφού νήστευαν ολόκληρη την ημέρα της παραμονής κάθε μεγάλης εορτής, ήταν υποχρεωμένοι να παραμείνουν στο ναό και να μην απομακρυνθούν, μετά τον εσπερινό, προκειμένου να συνεχίσουν την ολονυκτία και να τύχουν δια της αρτοκλασίας «παραμυθίας» και «στήριξης». Ο άρτος, το βασικό στοιχείο τροφής του ανθρώπου, ευλογήθηκε ιδιαίτερα από τον Χριστό. Στην έρημο ο Κύριος ευλόγησε τους πέντε άρτους (και τα δύο ψάρια) και με αυτά χόρτασαν πέντε χιλιάδες άνδρες, χωρίς να υπολογίζονται οι γυναίκες και τα παιδιά. Στο Μυστικό Δείπνο χρησιμοποιεί τον άρτο για να παραδώσει το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Ο άρτος συμβολίζει ακόμη την Εκκλησία, καθώς τα μέλη της -οι πιστοί- ήταν πριν διεσπαρμένα όπως το σιτάρι στους αγρούς, αλλά δια του Χριστού συνήχθησαν (συγκεντρώθηκαν) σε ένα σώμα. Αλλά και εσχατολογικώς, ο άρτος θεωρήθηκε εικόνα της Βασιλείας του Θεού, καθώς οι συμμετέχοντες σ’ αυτήν θα βρίσκονται σε πλήρη κοινωνία με τον Θεό δια της βρώσεως του ουρανίου άρτου, που βρίσκεται στην τράπεζα του Κυρίου: «Μακάριος όστις φάγεται άρτον εν τη Βασιλεία του Θεού» (Λουκ. ιδ,15). Στην τελετή της Αρτοκλασίας, τους πέντε άρτους προσφέρουν οι πιστοί, φέρνουν επίσης λάδι και κρασί ενώ στο τραπέζι της Αρτοκλασίας ανάβουμε συμβολικά και πέντε κεριά από αγνό μελισσοκέρι. Συνήθως οι εορτάζοντες, οι οποίοι προσφέρουν και τα δώρα αυτά στην εκκλησία, συμπληρώνουν την προσφορά τους με αγνές λαμπάδες για την Αγία Τράπεζα, θυμίαμα, καρβουνάκια και φυτιλάκια για τις καντήλες του ναού και οτιδήποτε άλλο χρησιμοποιείτε για την τέλεση της Θείας Λειτουργίας. Ενώ στο τέλος της τελετής παίρνουν έναν ευλογημένο άρτο στο σπίτι τους ο οποίος κόβεται στο γιορτινό τραπέζι, οι δε υπόλοιποι ευλογηθέντες άρτοι διανέμονται στους εκκλησιαζομένους, γεγονός που φανερώνει ακόμη περισσότερο τη σχέση της αρτοκλασίας προς τις παλαιές «αγάπες» των πρώτων χριστιανών.