Η νηστεία είναι αρχαιοπαράδοτη αρετή. Μαζί με την προσευχή προετοιμάζουν τον πιστό για τον σταυρό και την ανάσταση. Η νηστεία τρέφει την ψυχή. Μαθαίνει τη χρήσιμη εγκράτεια, την απόρριψη των περιττών, των ακριβών, των πλούσιων, των πολλών και διάφορων. Είναι κάτι, το μόνο ίσως, που μπορεί να προσφέρει ο άνθρωπος στον Θεό. Ο Θεός είναι ανενδεής, δεν έχει ανάγκη τη δική μας νηστεία. Εμείς ωφελούμεθα νηστεύοντας. Είμεθα σε εγρήγορση, ανάταση, προσευχόμεθα πιο καλά, πιο συγκεντρωμένα, πιο προσεκτικά. Είναι μία κίνηση ότι θέλουμε τον Θεό στη ζωή μας. Η νηστεία συνδυάζεται και με τη μετάνοια. Είναι μία ευκαιρία που μας χαρίζει ο Θεός για να παρακινήσουμε τη φιλοτεκνία του. Τη νηστεία πρέπει να τηρούμε πρόθυμα, φιλότιμα κι ευχάριστα, και όχι τυπικά, ως αγγαρεία και με βαριά καρδιά. Να την προσφέρουμε ως εγκάρδιο δώρο. Οι πρωτόπλαστοι έχασαν τον παράδεισο από λαιμαργία. Η νηστεία ας μας ξαναεισαγάγει σε αυτόν. Η νηστεία να μη μείνει στη στέρηση κάποιων τροφών, αλλά ας γίνει αφορμή αποχής από πάθη και κακίες. Ας γίνει σταθμός ουσιαστικής στροφής και συνδέσμου με τον αληθινό Θεό. Η νηστεία προσφέρει ηθική καθαρότητα, μίσος της αμαρτίας και μετάνοια. Η νηστεία δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μέσο για την επίτευξη του σκοπού, που είναι η συνάντηση με τον Θεό. Η αληθινή νηστεία κατά τον Μ. Βασίλειο είναι η αποξένωση από τις κακίες, η τιθάσευση της γλώσσας, η απομάκρυνση από τον θυμό, η στέρηση των κακών επιθυμιών. Ένας που είναι σοβαρά ασθενής δεν χρειάζεται να νηστεύει. Η νηστεία είναι για να ταπεινώνει το σώμα. Όταν το σώμα ασθενεί, ταπεινώνεται και δεν χρειάζεται να εξουθενώνεται. Είναι καλή η συμβουλή ιατρού και πνευματικού. Μερικοί ζουν για να τρώνε. Ταξιδεύουν για πλούσια γεύματα και δείπνα. Αρρωσταίνουν από το πολύ φαΐ. Η πολυφαγία φέρνει παχυσαρκία και νοσήματα. Δεν νηστεύουμε για την υγεία του σώματος (παρόλο που η νηστεία την προσφέρει κι αυτήν), αλλά για την υγεία της ψυχής μας. Η νηστεία δεν έχει σχέση με τη δίαιτα για καλή σιλουέτα και αισθητική. Η νηστεία είναι αρετή και έχει σχέση με την εγκράτεια. Κατά τον ιερό Χρυσόστομο, τα χρήματα που κερδίζουμε από το λιτό και λίγο φαγητό της νηστείας είναι για να γεμίσουμε τις κοιλιές των πεινασμένων. Σε καιρούς δύσκολους η νηστεία να συνδυαστεί με την προσευχή, την εγκράτεια και την αγάπη. Τότε θα έχει αξία και νόημα. (+) Μοναχός Μωυσής, Αγιορείτης

Το πρόσωπο που τιμά ιδιαίτερα η Εκκλησία, μετά την Υπεραγία Θεοτόκο, είναι ο Τίμιος Πρόδρομος και Βαπτιστής Ιωάννης. Η εικόνα του στο εικονοστάσι των ναών βρίσκεται δίπλα από τον Κύριο. Ο Κύριος τον ετίμησε με το μεγαλύτερο εγκώμιο, που θα μπορούσε να λεχθεί για άνθρωπο: “Βεβαιώνω πως μάνα δε γέννησε ως τώρα άνθρωπο πιο μεγάλο από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή” (Ματθ. 11,11). Από τον Θεό του είχε ανατεθεί η αποστολή να κηρύσσει μετάνοια στο λαό και να βαφτίζει, όσους μετανοούσαν, στον Ιορδάνη ποταμό. Εκεί, στην έρημο του Ιορδάνη ζούσε πολύ ασκητικά• “ο Ιωάννης φορούσε ρούχα από τρίχες καμήλας και δερμάτινη ζώνη στη μέση του και έτρωγε ακρίδες, και μέλι από αγριομέλισσες” (Μάρκ. 1,6). Μένουμε έκθαμβοι από την μεγάλη ασκητικότητά του, για την οποία ονομάστηκε «επίγειος άγγελος και ουράνιος άνθρωπος»! Υπάρχουν χριστιανοί, που όταν ακούνε για την ασκητική αυτή ζωή του Βαπτιστού Ιωάννου, αλλά και άλλων ασκητών χριστιανών, που έζησαν τους επόμενους αιώνες μέχρι και σήμερα, διερωτώνται: Μα γιατί τόση στέρηση και ταλαιπωρία; Για ποιο σκοπό υπέβαλαν όλοι αυτοί τον εαυτό τους σε τόση άσκηση; Αυτό είναι ένα πολύ σπουδαίο θέμα, που πρέπει να ενδιαφέρει όλους μας. Για να το κατανοήσουμε καλύτερα ας ανατρέξουμε στους πρωτοπλάστους, τον Αδάμ και την Εύα. Ο Δημιουργός τούς έπλασε “κατ’ εἰκόνα Θεοῦ” (Γεν. 1,27) και τούς χάρισε την ικανότητα ελεύθερα να αποφασίσουν αν θέλουν να μείνουν σε κοινωνία μαζί Του και να γίνουν, κατά χάριν, όμοιοι με τον Θεόν (βλ. Γεν. 1,26). Αν θα έκαναν καλή χρήση της ελευθερίας τους, θα μπορούσαν να αποκτήσουν την αθανασία, να εμένουν σταθεροί στο αγαθό και να απολαμβάνουν τη χαρά του παραδείσου. Όμως, όπως ξέρουμε, εκείνοι εξαπατήθηκαν από τον διάβολο, πίστεψαν στα λόγια του, θέλησαν να γίνουν οι ίδιοι θεοί, χωρίς κανένα κόπο, και επιθύμησαν να φάνε τον απαγορευμένο καρπό. Δηλαδή και οι τρεις δυνάμεις της ψυχής τους (ο νους, η θέληση και η επιθυμία) εναντιώθηκαν στο Θεό, με αποτέλεσμα, να προσβληθεί το ανθρώπινο γένος από τον θανατηφόρο ιό της αμαρτίας και να υποστεί όλα τα άλλα δεινά που γνωρίζουμε. Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός με το Άγιο Βάπτισμα μάς συγχωρεί και μας απαλλάσσει από την προπατορική αμαρτία, αλλά χρειάζεται και η δική μας συνέργεια για την αποθεραπεία και την αποκατάστασή μας στην προ της πτώσεως των πρωτοπλάστων πνευματική υγιεινή κατάσταση. Δηλαδή ο Κύριος και Σωτήρας μας Ιησούς Χριστός μας απάλλαξε μεν από τον θανατηφόρο ιό της προπατορικής αμαρτίας, δηλαδή, μας θεράπευσε από την αιτία της ασθένειας, αλλά μας έμεινε η αδυναμία που μας προκάλεσε η αρρώστια και η κλίση προς το κακό. Γι’ αυτό, χρειάζεται κι εμείς να προσπαθήσουμε να αναλάβουμε τις δυνάμεις μας, για να αποκτήσουμε και πάλι πλήρως την υγεία μας. Όπως, δηλαδή, συμβαίνει και με τις σωματικές ασθένειες. Προσβάλλεται κάποιος π.χ. από καρκίνο και με επιτυχή εγχείρηση απαλλάσσεται το σώμα από τον κακοήθη όγκο. Μετά όμως, χρειάζεται να σταθεροποιηθεί η υγεία του με τα ειδικά φάρμακα και σιγά σιγά, με την κατάλληλη δίαιτα και τις ανάλογες σωματικές ασκήσεις, όπως περπάτημα κλπ. να αναλάβει πλήρως τις δυνάμεις του. Ακριβώς σε αυτό αποβλέπει η πνευματική άσκηση των χριστιανών. Στην σταθεροποίηση της πνευματικής υγείας, την προστασία από ασθένειες της ψυχής, δηλαδή από την αμαρτία, και την ενίσχυση της ψυχής, ώστε να πορευθεί σταθερά στον τελικό προορισμό της, στην πατρίδα που έχασε, στον ουράνιο Παράδεισο, όπου θα ζει σε αδιάκοπη και αιώνια κοινωνία με τον Θεό. Για τον καλόν αυτόν αγώνα πρώτος ο Κύριος μας προέτρεψε: “αγωνισθείτε να μπείτε από τη στενή πύλη” (Λουκ. 13,24). Ο Απόστολος Παύλος προτρέπει τον μαθητή του Τιμόθεο και τον καθένα μας: “Να αγωνίζεσαι τον ωραίο αγώνα της πίστεως. Κατάκτησε έτσι την αιώνια ζωή” (Α’ Τιμ. 6,12). Ο ίδιος δε, ο Απόστολος, για να μας ενισχύσει σε αυτόν τον αγώνα γράφει: “Αγωνίστηκα τον ωραίο αγώνα, έτρεξα το δρόμο ως το τέλος, φύλαξα την πίστη” (Β’ Τιμ. 4,7). Και γνωρίζουμε τους αγώνες που κατέβαλε ο Απόστολος Παύλος σε ολόκληρη τη ζωή του! Και μετά τον ακολούθησε στρατιά ολόκληρη αγωνιστών του πνεύματος. Εδώ είναι ανάγκη να κάνουμε μια διευκρίνιση. Όλοι οι αγωνιστές δεν έχουν τις ίδιες επιδόσεις. Στα σωματικά αθλήματα δεν καταφέρνουν όλοι οι αθλητές να φθάσουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες και από αυτούς δεν παίρνουν όλοι χρυσά βραβεία. Εξαρτάται από τις ικανότητες που έχει καθένας, τον προπονητή, και με πόση συνέπεια θα προπονηθεί. Έτσι και στα πνευματικά αθλήματα, δεν φθάνουν όλοι στα ύψη των ασκητικών κατορθωμάτων του αγίου Αντωνίου ή του αγίου Αλυπίου, που έζησε επάνω στον στύλο ολόκληρες δεκαετίες ή του οσίου Σεραφείμ του Σάρωφ, που προσευχόταν χίλιες νύχτες επάνω σε ένα βράχο, και οι οποίοι απέκτησαν θαυμαστά χαρίσματα από τον Θεό. Όμως, με τους ασκητές συμβαίνει κάτι, που δεν απαντάται στους αθλητές. Όλοι όσοι ασκηθούν κατά Θεόν στα πνευματικά αγωνίσματα, όλοι θα λάβουν βραβείο από τον αγωνοθέτη Κύριο, έστω και αν δεν είναι όλα τα βραβεία ίσα μεταξύ τους, όπως και τα αστέρια έχουν διαφορετική λάμψη, όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος (βλ. Α’ Κορ. 15,41). Όλοι, λοιπόν, καλούμαστε να παρακινηθούμε από το ασκητικό πνεύμα των Αγίων μας, και ο καθένας, ανάλογα με τις συνθήκες στις οποίες ζει και τις πνευματικές δυνάμεις που διαθέτει, να προσπαθήσει, όσο περισσότερο μπορεί, να ενστερνιστεί το ασκητικό πνεύμα και να αγωνιστεί. Αλλά με ποιες ψυχικές δυνάμεις και πώς ασκείται ο χριστιανός; Επ’ αυτού, ελλείψει χρόνου, θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στην επόμενη ομιλία μας. Η πνευματική άσκηση είναι απαραίτητο στοιχείο στη ζωή του χριστιανού, όπως τονίζεται τόσο στην Αγία Γραφή όσον και στην Ιερά Παράδοση της Εκκλησίας. Κάποιοι, που επιδόθηκαν με προθυμία σε όλη τους τη ζωή στην άσκηση αυτή έφθασαν σε ύψη αγιότητος. Με ιδιαίτερη επιμέλεια ασκούνται στα πνευματικά γυμνάσματα οι Μοναχοί και Μοναχές, που εγκαταβιούν σε Κοινόβια Μοναστήρια είτε σε Σκήτες και ερημητήρια. Πολλοί από τις τάξεις των Μοναχών, με την κατά Θεόν άσκησή τους, αναδείχθηκαν Άγιοι. Όμως η πνευματική άσκηση δεν είναι μόνον έργον των Μοναχών, αλλά και κάθε πιστού χριστιανού διαφέρει μόνον ως προς την μορφή της. Διότι είναι άλλες οι συνθήκες στις οποίες ζει ο Μοναχός, και άλλες αυτές στις οποίες ζει ο Κληρικός ή λαϊκός μέσα στην κοινωνία, με τις ποικίλες υποχρεώσεις και αντιξοότητες. Και θα ήταν λάθος ένας π.χ. οικογενειάρχης, επειδή θαυμάζει

Λεμεσού Αθανάσιος: Αυτοί οι άνθρωποι να ξέρετε, αυτοί οι άνθρωποι,  οι θρήσκοι άνθρωποι είναι το πιο επικίνδυνο είδος μέσα στην εκκλησία. Αυτοί οι θρήσκοι άνθρωποι είναι επικίνδυνοι. Ο Θεός να μας φυλάει απ’αυτούς. Έλεγε ένας αγιορείτης όταν έκαμνα μία φορά λειτουργία και λέγαμε «Κύριε σώσον τους ευσεβείς» λέει αστειευόμενος «Κύριε σώσον ημάς από τους ευσεβείς» δηλαδή ο Θεός να σε φυλάει από τους θρήσκους ανθρώπους, διότι θρήσκος άνθρωπος σημαίνει μία προσωπικότης διεστραμμένη η οποία ουδέποτε είχε προσωπική σχέση με τον Θεό. Απλώς μόνον κάμνει τα καθήκοντα της απέναντί Του, αλλά καμιά σοβαρή σχέση δεν είχε για αυτό και ο Θεός δεν λέει αυτόν τον άνθρωπο τίποτε. Και σας ομολογώ και εγώ από την πείρα μου ότι δεν είδα χειρότερους εχθρούς της εκκλησίας από τους θρήσκους ανθρώπους. Όταν παιδιά θρήσκων ανθρώπων που μεσ’ την εκκλησία ή και παπάδων ακόμα και θεολόγων και ανθρώπων που κάνουν τους θρήσκους και τους πολλούς εδοκίμασαν τα παιδιά τους να γίνουν μοναχοί η ιερείς αυτοί οι άνθρωποι έγιναν χειρότεροι και από δαίμονες. Εξανέστησαν εναντίον των πάντων. Έγιναν οι χειρότεροι εχθροί των ανθρώπων. Θυμάμαι γονείς που έφερναν τα παιδιά τους εις τις ομιλίες και όταν το παιδί τους κάποια στιγμή έκαμε ένα βήμα παραπάνω έγιναν οι χειρότεροι άνθρωποι που έλεγαν τα χειρότερα λόγια.  Και εγώ τους λέω:  Mά εσύ έφερες το παιδί σου στην ομιλία, δεν το έφερα εγώ.  Και μία φόρα είπα σε έναν πατέρα όταν έβλεπα ότι η κόρη του ,τέλος πάντων, είχε ζήλο στην εκκλησία του λέω: Κοίταξε μην την ξαναφέρεις στην ομιλία. Μην την ξαναφέρεις να της μιλήσω διότι η κόρη σου θα γίνει μοναχή και αύριο θα σου φταίω εγώ.  Όχι πάτερ μου, αλλοίμονο, εμείς σε λατρεύουμε. Και έγινε η κόρη του μοναχή εφτά χρόνια και δεν μου μιλά ακόμα. Άνθρωποι που δεν έχαναν ομιλία, έτσι,  δεν έχαναν ομιλία. Ήταν πάντοτε οι πρώτοι. Ομιλίες, αγρυπνίες, βιβλία, ξέρω ‘γω τα πάντα. Και έφερναν και τα παιδιά τους και όταν ήρθεν η ώρα που το παιδί τους μέσα στην ελευθερία του, τέλος πάντων, αποφάσισε έναν δικό του δρόμο τότε οι άνθρωποι αυτοί έγιναν τελείως στο αντίθετο στρατόπεδο και απέδειξαν ότι για αυτούς ο Χριστός δεν είχε μιλήσει ποτέ μες την δική τους την καρδιά. Απλώς ήταν θρήσκοι άνθρωποι. Για αυτό οι θρήσκοι άνθρωποι είναι το πιο δύσκολο είδος μεσ’ την εκκλησία. Γιατί ξέρετε κάτι . Αυτοί οι άνθρωποι καμιά φορά δεν θα θεραπευθούν. Γιατί νομίζουν ότι είναι κοντά στον Θεό. Ενώ οι αμαρτωλοί, ξέρω  γῶ, οι χαμένοι ας πούμε, έτσι, αυτοί ξέρουν ότι είναι αμαρτωλοί. Για αυτό ο Χριστός είπε ότι οι τελώνες και οι πόρνες θα παν στην Βασιλεία του Θεού, ενώ είπε στους Φαρισαίους: Εσείς, εσείς που είσαστε θρήσκοι δεν θα πάτε ποτέ στην Βασιλεία του Θεού. Γιατί ουδέποτε ο λόγος του Θεού άλλαξε την καρδιά τους. Απλώς αρκούνταν στην τήρηση των θρησκευτικών τύπων. Έτσι λοιπόν εμείς ας προσέξουμε τον εαυτόν μας να καταλάβομε ότι η εκκλησία είναι ένα νοσοκομείο που μας θεραπεύει, μας κάνει να αγαπούμε τον Χριστόν  και η αγάπη του Χριστού είναι μία φλόγα που ανάβει μεσ’ την καρδιά μας και να εξετάζομε τον εαυτό μας εάν βρισκόμαστε στην αγάπη του Θεού. Εάν βλέπομε μέσα μας όλες αυτές τις κακίες και τις ανιδιοτέλειες και τις πονηρίες τότε πρέπει να ανησυχούμε.  Γιατί δεν είναι δυνατό ο Χριστός να είναι μέσα στην καρδιά μας και να ‘μαστε γεμάτοι ξύδι. Πως είναι δυνατό να προσεύχεσαι και να είσαι γεμάτος χολή εναντίον του άλλου ανθρώπου. Πως είναι δυνατό να διαβάζεις το ευαγγέλιο και να μην δέχεσαι τον αδερφό σου. Πως είναι δυνατό να λες έχω τόσα χρόνια στην εκκλησία, έχω τόσα χρόνια που ‘μαι μοναχός, κληρικός ή οτιδήποτε και όμως το άλφα της πνευματικής ζωής που ‘ναι η αγάπη. Που ‘ναι το νά  υπομένεις τον αδερφό σου, να κάνεις λίγο υπομονή με το να μην το δέχεσαι σημαίνει τίποτα δεν έκαμες. Τίποτα απολύτως τίποτα. Τίποτα απολύτως. Εδώ ο Χριστός έφτασε στο σημείο να πει για τις παρθένες εκείνες ότι δεν είχε καμιά σχέση μαζί τους. Τους πέταξε έξω από τον νυμφώνα παρ’ όλα που ‘χαν όλες τις αρετές γιατί δεν είχαν την αγάπη. Διότι ήθελε να τους πει ότι μπορεί να έχετε αρετές εξωτερικές , μπορεί να μείνατε παρθένες, μπορεί να κάματε χίλια πράματα αλλά δεν κατορθώσατε την ουσία αυτού που είχε σημασία απ’ όλα. Εάν αυτό δεν το καταφέρεις τι τα θέλεις τα άλλα όλα; Τι τα θέλω εγώ τώρα αν τρώω λάδι σήμερα και δεν τρώω λάδι. Μπορεί να μην τρώω λάδι ,ας πούμε και να τρώω τον αδερφό μου από το πρωί ως τη νύχτα. Έλεγαν εις το Άγιο Όρος λέει μην ρωτάς αν τρώω ψάρι. Τον ψαρά να μην φαείς και ψάρι φάε. Η τον λαδά να μην φαείς και φάε μία σταξιά λάδι. Το να φάεις τον άλλον από την γλώσσα είναι πολύ χειρότερο από το να φας μία κουταλιά λάδι. Και όμως στέκομεν εκεί . Τρώμε λάδι, δεν τρώμε λάδι, τρώμε ψάρι, δεν τρώμε ψάρι. Ξέρω ‘γω βούτηξε το κουτάλι στο άλλο φαγί και μπορεί να τσακωθούμε εκεί, να σκοτωθούμε με τον άλλον άνθρωπο γιατί εβούτηξε το κουτάλι προηγουμένως σε έναν άλλο φαΐ. Καταλαβαίνετε πόσο γελοία είναι ετούτα τα πράγματα και μας κοροϊδεύουν και οι δαίμονες αλλά και οι άνθρωποι που είναι εκτός εκκλησίας. Και όταν μπαίνουν κοντά μας αντί να βλέπουν τους ανθρώπους της εκκλησίας μεταμορφωμένους σε Χριστό Ιησού, να ‘ναι γλυκύς άνθρωποι και νά’ναί ώριμοι άνθρωποι, ισορροπημένοι, ολοκληρωμένοι άνθρωποι, άνθρωποι γεμάτοι αρμονίας ας πούμε μέσα τους μας βλέπουν δυστυχώς με όλα αυτά τα πάθη μας και όλες εκείνες τις ξινίλες μας και λένε:  E, να γίνω έτσι;  Καλύτερα να μου λείπει. Εσύ που πας στην εκκλησία τι σε ωφέλησε η εκκλησία; Όπως λέγαμε χτες πήγες στα προσκυνήματα, είδες τους πατέρες, είδες τα άγια λείψανα, είδες το Άγιον Όρος, την Παναγία της Τήνου όλα αυτά πήγαμε, ήρθαμε. Ποιό το όφελος τελικά από όλα αυτά τα πράγματα; Μεταμορφώθηκε η καρδιά μας; Γίναμε πιο ταπεινοί άνθρωποι; Γίναμε πιο γλυκύς άνθρωποι; Γίναμε πιο πραείς άνθρωποι εις το σπίτι μας εις την οικογένειά μας στο μοναστήρι μας; Ξέρω ‘γω εκεί που εργαζόμαστε. Αυτό έχει σημασία. Εάν δεν τα καταφέραμε αυτά τα πράγματα τουλάχιστον ας

Ο Θεός είναι ζηλωτής και επιθυμεί ολόκληρη την καρδιά του ανθρώπου. Ο Θεός επιθυμεί να επισκεφθεί τη βαθειά καρδιά του ανθρώπου με τη ζωηφόρο, νοερή και θεία αίσθηση της παρουσίας Του. Όταν ο άνθρωπος αποκτήσει συναίσθηση του θησαυρού αυτού στην καρδιά του, τον επισκιάζει ο φόβος του Θεού… Όπως κατά την ημέρα της Πεντηκοστής έπνευσε πρώτα η βίαιη πνοή και ύστερα ξεχύθηκε το Άγιο Πνεύμα «επί πάσαν σάρκα», έτσι και τώρα ο πνευματικός συσσεισμός κάνει να αναφανεί η καινή καρδιά• όχι η λίθινη, αλλά η ευαίσθητη που είναι ικανή να προσλάβει το χάρισμα της Πεντηκοστής. Η καρδιά αυτή είναι τόσο πολύτιμη ενώπιον του Κυρίου, ώστε κάθε κραυγή ή επίκληση της συγκεντρώνει όλη την προσοχή Του και ελκύει τη χάρη Του…Κρίνοντας αυστηρά τον εαυτό του ο άνθρωπος συντρίβεται και συνάγει όλο τον νου στην καρδιά. Τότε μπορεί να βοά «εν όλη καρδία» προς τον Θεό και να δέχεται από Αυτόν τη δικαίωση.  Ο Κύριος επετέλεσε μία παγκόσμια νίκη κατά του εχθρού και κατά του θανάτου – αυτούς τους δύο εχθρούς της ανθρωπότητας. Επετέλεσε αυτήν την νίκη με έναν παράδοξο τρόπο: οι επιθέσεις (προσβολές) και η οργή του εχθρού, όπως λέει ο Προφήτης Ησαΐας, συνέτριψαν τον Κύριο. Εάν ήταν δυνατόν, ο εχθρός θα συνέτριβε ακόμη και τα οστά του. Για χάρη μας ο Κύριος έγινε όλος μιά πληγή, από την κορυφή ως τα άκρα των ποδών Του, έτσι που να μην υπάρχει τόπος για να μπει επίδεσμος πάνω Του, λέει ο Ησαΐας ( Βλ. Ησαΐα 1, 6). Διέκρινε ο Προφήτης με έναν τόσο ρεαλιστικό τρόπο το τραγικό γεγονός της θυσίας του Θεού για την σωτηρία μας. Όλη η σκαιότητα του κακού που είχε συσσωρευθεί από την αρχή της πτώσεως του εωσφόρου μέχρι την πτώση του ανθρώπου, έπεσε πάνω στον Κύριο. Και ο Κύριος έσκυψε κάτω από αυτό το κύμα χωρίς να αντισταθεί. Τα αποδέχτηκε όλα γιά χάρη μας, επειδή «Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν» (Ιω. γ’ 16). Αναδύθηκε πίσω από αυτό το κύμα, εγηγερμένος εκ νεκρών, και βασιλεύει εις τους αιώνας. Έτσι και εμείς, όταν ένας πειρασμός ξεσηκώνεται εναντίον μας, είτε από έναν αδελφό, είτε από μία ασθένεια ή από κάτι άλλο, και εμείς ταπεινώνουμε τους εαυτούς μας στερεώνοντας το βλέμμα μας σε Εκείνον που πορεύθηκε αυτήν την οδό πριν από εμάς και μπορεί να μας ελεήσει, και πηγαίνουμε κάτω από το κύμα, τότε θα αναδυθούμε αβλαβείς από την άλλη πλευρά του κύματος, δηλαδή θα γίνουμε μέτοχοι της νίκης του Κυρίου. Αληθινά μεγάλος, λοιπόν, δεν είναι εκείνος που δείχνει την δύναμή του, βάζει τον «αντίπαλό» του στη θέση του και αφήνει τον εγωϊσμό του να κυριαρχεί. Αυτό δεν είναι νίκη γιατί το κακό γίνεται διπλό, τριπλό και πολλαπλασιάζεται. Η αληθινή νίκη είναι να μπορούμε να σκύψουμε κάτω και να αναδυθούμε από πίσω, μέτοχοι της νίκης του Χριστού. Η ταπείνωση είναι η νίκη. Ερώτηση: Πάτερ, σε περίπτωση ασθένειας πώς πηγαίνει κάποιος κάτω από το κύμα; Απάντηση: Με το να λέμε στον Κύριο: «Κύριε, γνωρίζω πώς είσαι αγαθός και η πηγή κάθε αγαθού και αν Εσύ επέτρεψες να με βρει αυτή η ασθένεια, αυτό σημαίνει πώς είναι για το καλό μου. Αλλά όμως, επειδή είμαι τυφλός, βοήθησέ με να δω πώς θα βρω αυτό που είναι καλό για εμένα βοήθησέ με να μάθω ταπείνωση, ώστε να αποκτήσω την χάρη Σου, και η δική Σου χάρη θα σκεπάσει την ασθένειά μου και ακόμη θα αναπληρώσει τα υστερήματά μου». Πολλές φορές, εάν ταπεινωθούμε, μπορεί να μην γίνουμε καλά, αλλά όμως η παρηγοριά που θα λάβουμε θα μας ανεβάσει πάνω από την ασθένειά μας, και αυτή είναι η αληθινή νίκη. Ο μέγας προφήτης Ησαΐας επισημαίνει ότι ο πόνος προηγείται της ελεύσεως του Πνεύματος της σωτηρίας· ότι το Πνεύμα συλλαμβάνεται πρώτα μέσα στο φόβο και στην οδύνη της καρδιάς (Ησ. 13,8). Η αλήθεια είναι ότι μας χρειάζεται συντριβή, μας χρειάζεται φόβος, έχουμε ανάγκη από πόνο. Όλα αυτά μας προετοιμάζουν για τη νέα ζωή, ωσότου μια έκρηξη, μια βαθειά τομή διανοίξει την καρδιά. Τότε πραγματοποιείται νέα γέννηση, και ο άνθρωπος, που μεταρσιώνεται πνευματικά, παραδίδεται στα χέρια του ζώντος Θεού. Όπως ισχυριζόταν ο Γέροντας Σωφρόνιος, αν εγκαρτερήσουμε στον πόνο και τη συντριβή, η καρδιά μας θα μεταμορφωθεί κάποια ημέρα σε φωτεινό κέντρο πνευματικής ευαισθησίας. Μόνον όταν ενεργούμε κατ’ αυτόν τον τρόπο ανοίγουμε χώρο για την Χάρη του Θεού να εργαστεί μέσα μας. Αρχιμανδρίτου π. Ζαχαρία Ζαχάρου

  «-Γέροντα, εγώ έχω χαρίσματα πολλά και τάλαντα, και μου λέει ο λογισμός ότι αδικούμαι, και οι σκέψεις αυτές με έχουν ζαλίσει. Τι να κάνω; Απεκρίθη: -Όταν εξαρχής άκουσα το «εγώ έχω», κατάλαβα ότι τίποτε δεν έχεις εκτός από το «εγώ» σου. Αυτό το «εγώ» σου είναι που σε ταλαιπώρησε, σε ταλαιπωρεί, και ταλαιπωρείς. Τότε μόνον, όταν το «εγώ» σου αφανίσεις, θα σπάσει το σφυρί του εχθρού, και θα παύσει να σου χτυπάει με λογισμούς το κεφάλι, το οποίο σου το κάνει τάλαντο, και ηχούν τα τάλαντά σου» (όσιος Παϊσιος, Επιστολές, έκδ. Ησυχ. αγ. Ιωάννου του Θεολόγου, Σουρωτή Θεσσαλονίκης). Πρόκειται για απόσπασμα επιστολής του μεγάλου συγχρόνου οσίου Γέροντα Παϊσίου, ένα είδος «πνευματικών βοτάνων» όπως ο ίδιος το αξιολογεί, που δίνει απάντηση σε «ζαλισμένο» από τους λογισμούς του αδελφό, με τον γνωστό διεισδυτικό αλλά και χιουμοριστικό τρόπο του οσίου. Το πρόβλημα που ταλαιπωρούσε βεβαίως τον αδελφό και το έθεσε υπό την κρίση του αγίου δεν ήταν πρόβλημα μόνο δικό του. Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι, και χριστιανοί, προσβάλλονται από τον λογισμό ότι αδικούνται στη ζωή αυτή, γιατί πιστεύουν ότι τα χαρίσματά τους δεν βρίσκουν την ανταπόκριση που πρέπει στη ζωή τους – η περιορισμένη ζωή τους δεν συνάδει με το δικό τους… μεγαλείο! Είναι κάπου υπάλληλοι για παράδειγμα, είτε στο Δημόσιο είτε στον Ιδιωτικό τομέα, ενώ θα έπρεπε να είναι οι Διευθυντές! Ασχολούνται με χειρονακτικά πράγματα, ενώ τα προσόντα τους είναι για γραφεία επιτελικά! Μπορεί ακόμη να περιμένουν μία εξέλιξη στην ιεραρχία της εργασίας τους και αυτή να… αργεί, γιατί κανείς δεν μπορεί να αναγνωρίσει τα χαρίσματα και τα τάλαντά τους. Αποτέλεσμα; Η αίσθηση της αδικίας, η ζάλη των λογισμών, η θλίψη και η μελαγχολία που μπορεί να προκύψουν, ίσως μία καταπιεσμένη οργή που περιμένει τη στιγμή για να ξεσπάσει, μία υφέρπουσα αρρώστια που κατατρώει και το ίδιο το σώμα! Όσιος Παΐσιος Αγιορείτης (1924-1994). Ο άγιος κάνει τη διάγνωση: πίσω από την αίσθηση αδικίας, η οποία μπορεί κάποιες φορές να έχει και αντικειμενικά στηρίγματα – υπάρχουν όντως περιπτώσεις που συνάνθρωποί μας έχουν παραπανίσια προσόντα αυτών που απαιτεί η εργασία τους – κρύβεται ένα υπερτροφικό «εγώ». Η επισήμανση του αγίου Παϊσίου στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν άμεση: «όταν άκουσα το εγώ έχω, κατάλαβα ότι τίποτε δεν έχεις εκτός από το εγώ σου». Που σημαίνει: όταν η εκτίμηση για τον εαυτό μας, από πραγματικά ή φανταστικά προσόντα, αρχίζει να αυξάνει, τότε εκεί, εφόσον είμαστε χριστιανοί και έχουμε επίγνωση έστω και λίγο της πνευματικής ζωής, πρέπει να αντιδράσουμε. Διότι το υπερτροφικό εγώ τρέφεται από το πάθος της κενοδοξίας, το οποίο οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη δαιμονική υπερηφάνεια, (πίσω από το πάθος αυτό κρύβεται πάντοτε ο διάβολος), και συνεπώς την πτώση του ανθρώπου από την όποια σχέση του με τον Θεό. Μη λησμονούμε άλλωστε ότι ο εγωισμός αποτελεί την ουσία της αμαρτίας και συνεπώς δεν δικαιώνεται σε οποιαδήποτε έκφρασή του. Το δραματικό στοιχείο στην περίπτωση αυτή είναι ότι ο άνθρωπος ταλαιπωρείται. Δεν υπάρχει περίπτωση να δουλεύει κάποιος στον εγωισμό του, έστω και σε επίπεδο λογισμών, και να μην υφίσταται τη συνέπεια της αμαρτίας του, τη θλίψη, το άγχος, τη στενοχώρια, ό,τι παραπάνω επισημάναμε. Και μαζί βεβαίως με την ταλαιπωρία του ίδιου του ανθρώπου υπάρχει και η ταλαιπωρία των άλλων. «Το εγώ σου που σε ταλαιπώρησε, σε ταλαιπωρεί και ταλαιπωρείς». Η παρουσία μας στον κόσμο και αυτό που «εκλύει» η ύπαρξή μας είναι ευθέως ανάλογη με ό,τι κυριαρχεί στον νου και στην καρδιά μας. Ο άγιος υποδεικνύει με ωραίο και ευφυή τρόπο τη θεραπεία. Κι είναι αυτή που αποτελεί το κλειδί για τη λύση και τη θεραπεία των περισσοτέρων προβλημάτων του ανθρώπου: τον αγώνα για απόκτηση της ταπεινώσεως. Η ταπείνωση είναι η μόνη και αποκλειστική οδός που έχει τη δύναμη να «αφανίζει» το «εγώ» του ανθρώπου, δηλαδή τον εγωισμό και την αλαζονεία της ψυχής του. Διότι τον οδηγεί στην πραγματικότητα του εαυτού του, εκεί που λειτουργεί η χάρη του Θεού και εκτείνεται το αιώνιο Βασίλειό Του. «Ταπεινοίς ο Θεός δίδωσι χάριν», διακηρύσσει διαρκώς ο λόγος του Θεού. Και ο ίδιος ο Κύριος αποκαλύπτει: «Μάθετε απ’ εμού ότι πράος ειμι και ταπεινός τη καρδία». Για τον χριστιανό δηλαδή που είναι μέλος Χριστού ως βαπτισμένος στο άγιο όνομά Του ο αγώνας της ταπεινώσεως είναι μονόδρομος: ντυμένος τον Χριστό, ως άλλος Χριστός στον κόσμο με τη χάρη Εκείνου, μόνο στην ταπείνωση μπορεί να Τον έχει και να Τον ζει. Γι’ αυτό και μόνο με την ταπείνωση αυτή μπορεί να νιώσει τις πνευματικές αναβάσεις που Του δίνει. «Ο ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται». Και πώς καταλήγει ο μεγάλος διακριτικός όσιος; Στην υπερφυή αυτή κατάσταση της ταπεινώσεως, εκεί πια που ο άνθρωπος περιβάλλεται από τη χάρη του Χριστού, δεν μπορεί να βρει τόπο ο Πονηρός διάβολος. Σου επιτίθεται και συναντά το… κενό! «Σπάει το σφυρί του εχθρού»! Πεμπτουσία.

  Η εβδομάδα αυτή λέγεται Μεγάλη γιατί τιμώνται μεγάλα γεγονότα, μοναδικά και κοσμοϊστορικά, που συγκλόνισαν τα επίγεια και τα ουράνια και τα καταχθόνια. Γι᾿ αυτό η εβδομάδα αυτή ονομάζεται Μεγάλη· αλλά και γι᾽ αυτό δεν θα πρέπει να περάσει όπως οι άλλες. Και θέτω το ερώτημα· ποια είναι τα καθήκοντα ενός Χριστιανού τη Μεγάλη Εβδομάδα; Δεν απευθύνομαι σε απίστους, αθέους η σε χιλιαστάς· απευθύνομαι σε πιστούς, που θέλουν να εορτάσουν σωστά. Ποια είναι λοιπόν τα καθήκοντα που έχουμε την εβδομάδα αυτή; Τα καθήκοντα Το πρώτο καθήκον, αδελφοί μου, είναι να ευχαριστήσουμε απ’ την καρδιά μας τον Κύριον ημών Ιησού Χριστό. Όλη βέβαια η ζωή μας πρέπει να ᾽νε ένα ευχαριστώ, ένα «Δόξα σοι, Κύριε», για τις μικρές και μεγάλες ευεργεσίες του, τις φανερές και αφανείς, για όλα τα καλά, υλικά και πνευματικά, που επιδαψιλεύει η χάρις του· τον ήλιο, τον αέρα, το νερό, τα λουλούδια, τα ακρογιάλια, όλη την πλάση. Να τον ευχαριστούμε ακόμη για τους γονείς και τα αδέρφια, τη γυναίκα και τα παιδιά, για το χρόνο και τις εποχές, για ό,τι ευλογημένο και αναγκαίο. Άνθρωπος αγνώμων είναι χειρότερος από ζώο. Ένα σκύλο έχεις, ένα κομμάτι ψωμί του πετάς, και κουνάει την ουρά του και σού λέει ευχαριστώ. Κι ο άνθρωπος λοιπόν πρέπει να ᾽νε ευγνώμων στο Θεό. Να τον ευχαριστούμε για όλα, αλλά προ παντός για τη θυσία του Υιού του, για τα σεπτά του πάθη. Ακόμη να τον ευχαριστήσουμε και για κάτι άλλο• για τη μακροθυμία του στα τόσα εγκλήματά μας και μάλιστα στις βλασφημίες, για τις οποίες θα ᾽πρεπε ν᾽ ανοίξει η γη να μας καταπιεί κ᾽ η θάλασσα να φουσκώσει να μας πνίξει, και όμως μας ανέχεται. Γι᾿αυτό τη Μεγάλη Παρασκευή η Εκκλησία λέει «Δόξα τη μακροθυμία σου, Κύριε, δόξα σοι». Το ένα καθήκον μας λοιπόν είναι να ευχαριστούμε το Θεό. Το άλλο είναι να παρακολουθήσουμε τις ιερές ακολουθίες. Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδος δεν είναι όπως οι άλλες· διαφέρουν πολύ. Οι ύμνοι της, που είνει γλυκύτεροι απ᾽ το μέλι, τα εμπνευσμένα αυτά ποιήματα όπως π.χ. ο επιτάφιος θρήνος, δεν υπάρχουν σε καμμιά θρησκεία στον κόσμο. Και μόνο τα τροπάρια αυτά, που δεν τα ᾽χουν ούτε φράγκοι ούτε προτεστάντες ούτε κανείς άλλος, φτάνουν ν᾽ αποδείξουν ότι η Εκκλησία μας δεν είναι από τη γη· είναι από τον ουρανό, είναι θεόπνευστη. Ποιος τα έκανε αυτά; που γράφτηκαν, μέσα σε σχολειά και πανεπιστήμια; Τα έφτειαξαν μέσα σε σπηλιές άγιοι ασκηταί, που το δάκρυ τους έπεφτε στη γη και την έκανε να λουλουδίζει. Δεν τα ᾽γραψαν απλώς με το μυαλό και τα γράμματα που ήξεραν· αυτά είναι το αίμα της καρδιάς τους, συναίσθημα υγιές, έκφραση ζωής, βιώματα άγια, αλήθειες, που μόνο όσοι αγάπησαν γνησίως το Χριστό μπορούσαν να έχουν. Πρέπει να ᾽νε αναίσθητος κανείς για να μην τον συγκινούν. Ας τα παρακολουθήσουμε λοιπόν στην εκκλησία κρατώντας μια Σύνοψη. Το τρίτο καθήκον μας. Η εβδομάδα αυτή είναι εβδομάδα νηστείας, αυστηρής νηστείας. Μην ακούτε τους υλιστάς και ασεβείς• εμείς από την παράδοση αποστόλων και πατέρων της Ορθοδοξίας τηρούμε τις νηστείες της αγίας μας Εκκλησίας και κατ᾿ εξοχήν τη νηστεία αυτή. Όταν λέμε νηστεία, δεν εννοούμε να νηστέψει απλώς το στομάχι για να θυμηθεί το όξος του σταυρού· εννοούμε μαζί με το στομάχι να νηστέψει και το στόμα από κακολογία, η γλώσσα από αισχρολογία, τα μάτια από αισχρά θεάματα. Τέτοιες μέρες στο Βυζάντιο οι αυτοκράτορες υπέγραφαν διαταγή· Μεγάλη Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή κλειστά τα ιπποδρόμια και όλα τα θέατρα. Πενθεί η Εκκλησία. Αν ήμασταν χριστιανικό κράτος, θα ᾽πρεπε από αύριο να είναι κλεισμένα τα καταγώγια και τα κέντρα διαφθοράς, και να επικρατή πένθος γι᾿ Αυτόν που υψώθηκε για μας επάνω στο σταυρό. Αλλά έχουμε κ᾽ ένα άλλο καθήκον. Είναι το καθήκον της εξομολογήσεως και της θείας μεταλήψεως. Επ᾽ αυτού δεν θα επεκταθώ. Τούτο μόνο θα πω. Τις άγιες αυτές ημέρες και ιδίως τη νύχτα της Αναστάσεως καλούμεθα να μείνουμε στο ναό μέχρι τέλους με την αναστάσιμη λαμπάδα. Όποιος ακούει το «Χριστός ανέστη» και μετά φεύγει, προτιμότερο θα ήταν να μείνει στο σπίτι του. Αυτό που γίνεται, να αδειάζουν οι εκκλησίες μετά το «Χριστός Ανέστη», είναι βεβήλωση, περιφρόνηση στο Χριστό. Να μείνουμε λοιπόν μέχρι τέλους και να ετοιμαστούμε για τη Θεία Μετάληψη. Η εβδομάδα αυτή είναι κατ᾽ εξοχήν εβδομάδα θείας μεταλήψεως. Τι είναι η Θεία Μετάληψις; Το σώμα και το αίμα του Χριστού μας, η φωτιά του ουρανού. Τι είσαι, σε ρωτώ, άχυρο; μην πλησιάσεις τα άγια, θα καείς. Είσαι χρυσάφι; Αν είσαι χρυσάφι, το χρυσάφι δεν απειλείται από τη φωτιά· όσο πλησιάζει τη φωτιά, τόσο καθαρίζεται. Έτσι κ᾽ εσύ ο Χριστιανός· αν είσαι αμετανόητος, θα σε κάψει η φωτιά, όπως έκαψε τον Ιούδα που κοινώνησε αναξίως· αν όμως πέρασες από το καμίνι της ιεράς εξομολογήσεως, τότε πλησίασε· η Θεία Κοινωνία θα είναι φάρμακο αθανασίας. Τη Μεγάλη Εβδομάδα έχουμε επίσης ιερό καθήκον απέναντι των αδελφών μας που πάσχουν και υποφέρουν. Είναι εβδομάδα αγάπης και ελεημοσύνης. Ένα εκλεκτό φαγητό σε κάποιον που πεινάει, ένα καινούργιο ρούχο —όχι παλιό— σ᾿ έναν που δεν έχει, μια βοήθεια στη χήρα και τα ορφανά, ένα φάρμακο αναγκαίο, μια επίσκεψη στον ασθενή, ένας λόγος παρηγορητικός στον θλιμμένο, ό,τι τέλος πάντων μπορεί να σκεφτεί μια καρδιά που αγαπά. Αλλά δεν είπα τίποτα· υπάρχει κάτι ακόμη, κι αυτό είναι το δυσκολότερο. Όλα όσα είπα- με τα κάνεις· αλλ᾽ εάν το τελευταίο αυτό δεν το κάνεις, Χριστιανός δεν είσαι. Ποιο είν᾽ αυτό; Ξέρω Χριστιανούς που είναι άνθρωποι προσευχής, που έχουν τ᾽ αυτί τους τεντωμένο στα ιερά λόγια, που νηστεύουν αυστηρά, που εξομολογούνται, που κοινωνούν· αλλά λίγους Χριστιανούς γνώρισα που έχουν – ποιο; το «Συγχωρήσωμεν πάντα τη Αναστάσει» (δοξ. αίν. Πασχ.). Η Εβδομάδα συγχωρήσεως Η Μεγάλη Εβδομάδα είναι εβδομάδα συγχωρήσεως. Ποιός, αδελφοί μου, στη ζωή αυτή δεν έχει αντιπάθειες, ψυχρότητες, αντιθέσεις, ποιός δεν έχει κάποιον εχθρό; Τις άγιες αυτές ημέρες ας υψώσουμε το βλέμμα στον Εσταυρωμένο. Κανείς δεν αδικήθηκε και δεν πόνεσε όπως ο Χριστός μας. Ενώ έσχιζαν τις σάρκες του τα καρφιά και την καρδιά του οι κατάρες και τ᾽ αναθέματα των φαρισαίων, εκείνος πάνω απ᾽ το σταυρό προσευχήθηκε· «Πάτερ, άφες αυτοίς· ου γαρ οίδασι τι ποιούσι» (Λουκ. 23,34). Κ᾽ εμείς λοιπόν τις άγιες αυτές ημέρες ας

«᾿Ενδυναμοῦ ἐν τῇ χάριτι τῇ ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ» (Β΄ Τιμοθ. β’ 1) H ἀνδρεία καὶ ἡ γενναιότης εἶναι φυσικὸν νὰ ὑπάρχουν εἰς νέους καὶ ἀκμαίους ἄνδρας. Ἰδοὺ ὅμως ἕνας θαλερώτατος γέρων μὲ νεανικὸν σφρῖγος καὶ ἀκατάβλητον ψυχικὴν δύναμιν. Προκαλεῖ κατάπληξιν, ὁμολογουμένως, ὁ ἡρωϊσμὸς τοῦ ἑορταζομένου ἱερομάρτυρος ἁγίου Χαραλάμπους, ὁ ὁποῖος ἀντιμετώπισε τὸ μαρτύριον εἰς τὴν ἡλικίαν τῶν 113 ἐτῶν! Ἐγεννήθη περὶ τὰ τέλη τοῦ πρώτου αἰῶνος· καὶ διετήρει ὅλην τὴν ψυχικήν του ζωτικότητα ἐνῷ ἐπλησίαζεν ὁ τρίτος αἰὼν (†198 μ.Χ.). Εἶναι ἄξιον θαυμασμοῦ πῶς δὲν κατέπεσε μὲ τὴν ἡλικίαν τὸ ἀκλόνητον θάρρος του, πῶς δὲν ἐκάμφθη ἡ ἀποφασιστικότης καὶ ἡ αὐταπάρνησις του. Τὸ παράδειγμά του ἀποδεικνύει πόσον δυνατὸς γίνεται ὁ ἄνθρωπος, ποὺ «ἐνδυναμοῦται ἐν τῇ χάριτι τῇ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ». Ητο ἱερεὺς εἰς τὴν Μαγνησίαν τῆς Μ. Ασίας. Ἔζησεν εἰς ἡμέρας μαρτυρικὰς διὰ τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ. Ἐν τούτοις ἔφθασεν εἰς βαθύτατον γῆρας, χωρὶς νὰ τοῦ συμβῇ κακόν. Ὁ Θεὸς τὸν ἐφύλαττε διὰ κρισιμωτέρας στιγμάς. Ἐν τῷ μεταξὺ ἡ ζωή του ἦτο συνεχὴς ἄσκησις τοῦ ἀγαθοῦ. Ἔζη κατὰ Χριστόν. Ὑπηρέτει μὲ ζῆλον καὶ ἀφοσίωσιν ὡς ποιμὴν καὶ διδάσκαλος τῶν χριστανῶν. Καὶ εἰργάζετο μὲ ἀκατάβληπτον ἐνεργητικότητα τὰ ἔργα τῆς ἀγάπης καὶ τῆς φιλανθρωπίας πρὸς τοὺς πάσχοντας καὶ ἀσθενοῦντας. Ποῖον νὰ ἦτο ἆράγε τὸ μυστικὸν τῆς ζωτικότητος τοῦ γέροντος αὐτοῦ ἱερέως; Ποία δύναμις τὸν ἐνεψύχωνε καὶ ἀνεκαίνιζεν ὡς ἀετοῦ τὴν νεότητά του; Τὸν ἐνεδυνάμωνεν ἡ χάρις τοῦ Κυρίου. Αὐτὴ ἀνέκαθεν τὸν ἐγιγάντωνεν εἰς τὸν ἀγῶνα τῆς ἁγιότητος, εἰς τὴν ὑπηρεσίαν του πρὸς τὸν Χριστὸν καὶ τὴν Ἐκκλησίαν, καὶ εἰς τὰ ἔργα τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν πλησίον. Ὁ ἄνθρωπος ἐκ φύσεως «περίκειται ἀσθένειαν» (Εβρ. ε’ 2 ). Εἴμεθα ἀδύνατοι. Καταβαλλόμεθα ἀπὸ τόσα καὶ τόσα κακὰ ποὺ μᾶς συμβαίνουν. Καὶ νικώμεθα συχνότατα ἀπὸ τὰ πάθη καὶ τὰς ἀδυναμίας μας. Συναισθανόμεθα πολλάκις ὅτι εἴμεθα ἀνίσχυροι νὰ ἀντιμετωπίσωμεν κινδύνους, ποὺ μᾶς εὑρίσκων, ἢ νὰ πραγματοποιήσωμεν κάποιο ἰδεῶδες ψυχικὸ ἀνέβασμα που ποθοῦμεν. Ὑπάρχει, ἐν τούτοις, ὁ συντελεστὴς τῆς δυνάμεις ποὺ μᾶς εἶναι ἀπαραίτητος. Εἶναι ἡ χάρις τοῦ Κυρίου. Πρὸς αὐτὴν παραπέμπει ὁ ᾿Απ. Παῦλος, ὅταν λέγῃ «ἐνδυναμοῦ ἐν τῇ χάριτι τῇ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦν». Συνιστᾷ νὰ ἐπωφελῆται ὁ χριστιανὸς τῆς ὑπερφυσικῆς ἐκείνης δυνάμεως ποὺ καλεῖται θεία χάρις καὶ πηγάζει ἀπὸ τὸν σταυρὸν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Πράγματι δὲ ἐκπλήττεται ὁ ἄνθρωπος διὰ τὴν μεταβολὴν καὶ τὴν δύναμιν ποὺ βλέπει εἰς τὸν ἑαυτόν του, ὅταν διατελῇ ὑπὸ τὴν ἐνέργειαν τῆς θείας χάριτος. Ο χριστιανὸς ποὺ εὑρίσκεται εἰς συνεχῇ ἐπαφὴν μὲ τὸν Θεόν, διὰ τῆς προσευχῆς καὶ τῆς μελέτης τοῦ λόγου Του, συμμετέχει εἰς τὰ ἁγιαστικὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, καὶ ἐν γένει ζῇ μέσα εἰς τὴν ἀτμόσφαιραν αὐτὴν τῆς Χάριτος, «ἐνδυναμοῦται» πράγματι καὶ γίνεται ἱκανὸς νὰ νικήσῃ «τῇ χάριτι τῇ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» τοὺς τέσσαρας ἰσχυροτάτους ἐχθροὺς τοῦ ἀνθρώπου: τὸν κόσμον τῆς ἁμαρτίας, τὴν σάρκα, τὸν διάβολον, καὶ τὸν φόβον τοῦ θανά του. Εξησκημένος εἰς τὸν ἀγῶνα κατὰ τῶν τριῶν πρώτων ἀπὸ τοὺς ἐχθροὺς αὐτοὺς ὁ ῞Αγιος Χαραλάμπης, εὑρέθη ἕτοιμος καὶ πάνοπλος διὰ νὰ ἀντιμετωπίσῃ καὶ τὸν τέταρτον, τὸν φόβον τοῦ θανάτου. Όταν συνελήφθη, κατὰ τὸν ἐπὶ Σεπτιμίου Σευήρου διωγμόν, ὁ ἔπαρχος τῆς Μαγνησίας Λουκιανὸς τὸν ἠπείλησεν ὅτι θὰ τὸν ἐβασάνιζε σκληρὰ, ἐὰν δὲν ἐπείθετο νὰ ἀρνηθῇ τὸν Χριστὸν καὶ νὰ θυσιάσῃ εἰς τὰ εἴδωλα. ᾿Αλλ’ ὁ ἀτρόμητος γέρων τοῦ ἀπήντησε· «κακῶς ἔκρινες δι᾿ ἕνα ἱερέα τοῦ Χριστοῦ, ὅτι θὰ τὸν φοβίσουν ἀπειλαὶ βασάνων καὶ θανάτου· ἔπειτα, ἐγὼ ἐξώφλησα πλέον μὲ τὴν ζωήν· ἔπρεπε πρὸ πολλοῦ νὰ εἶχα ἀποθάνει· ἑπομένως, διὰ τοῦ θανάτου θὰ μοῦ δώσῃς αὐτὸ ποὺ κάθε ἡμέραν πλέον περιμένω». Ὁ Έπαρχος τοῦ συνιστᾷ νὰ σκεφθῇ τὸ βαθὺ του γῆρας. Αλλὰ «εἰς τοὺς ἰδικούς μας ἀγῶνας—ἀπαντᾶ ὁ ἅγιος—τὸ πᾶν εἶναι ἡ ψυχικὴ δύναμις καὶ ἡ αὐταπάρνησις. Αὐτὰ δὲν καταπίπτουν μὲ τὴν ἡλικίαν. Αμφιβάλλεις, ἔπαρχε; Δοκίμασε». Ἐπηκολούθησε πράγματι ἀγριώτατος βασανισμὸς τοῦ γέροντος. Τοῦ ἀπέσπασαν ὅλον τὸ δέρμα. Καὶ ἐν μέσῳ τῶν ἀφορήτων πόνων, ὁ γενναῖος ἱερομάρτυς τοῦ Χριστοῦ ἔψαλλεν ὕμνους, ἐνῷ οἱ δήμιοι ἐξετέλουν τὴν θηριώδη καὶ φρικαλέαν πρᾶξιν τῆς ἐκδορᾶς, ὅπως εἰς τὰ κοινὰ σφάγια. ᾿Αλλ’ εἴπομεν· ὁ ἅγιος εἶχε προπονηθῆ ἄριστα διὰ τὴν ὥραν αὐτήν. Ὅλη ἡ μακρὰ ζωή του ἦτο γεμάτη ἀπὸ πνευματικὰ γυμνάσματα καὶ παλαίσματα ἐναντίον οὐχὶ εὐκαταφρονήτων ἐχθρῶν. Ἡ «εὐπερίστατος ἁμαρτία» ἀποτελεῖ διὰ τὸν χριστιανὸν καθημερινὸν πάλαισμα, Κόσμος, σάρξ καὶ διάβολος είναι συνήθεις πολέμιοι τοῦ ἀνθρώπου. Καὶ ὅσοι ὁπλίζονται μὲ τὴν θείαν χάριν, καὶ πολεμοῦν μὲ θέλησιν ἰσχυρὰν ἐναντίον αὐτῶν, ἀναδεικνύονται ὄντως δυνατοὶ καὶ ἱκανοὶ νὰ ἀντιμετωπίσουν μέ ἡρωϊσμὸν καὶ αὐτὸν τὸν θάνατον. Ὁ ἅγιος Χαραλάμπης ἐνίκησε καὶ εἰς τὰ τέσσαρα μέτωπα. Ἡ γενναιότης του κατὰ τὸ φρικτὸν μαρτύριον εἶναι τὸ ἀποκορύφωμα τῶν προηγηθέντων ἄθλων του εἰς τὰ ἄλλα μέτωπα. Ας μὴ μᾶς διαφεύγῃ, ἀγαπητοί, ὅτι ὁ χριστιανὸς δὲν φθάνει εἰς τὸ ὑψηλότερον σημεῖον τῆς ἀρετῆς του μὲ ἕνα ἅλμα. Ἡ δύναμις τῆς χριστιανικῆς προσωπικότητος ἀποκτᾶται μὲ συνεχῆ ἄσκησιν. Καὶ ὁ ἀπόστολος εἶπεν «ἐνδυναμοῦ (ὄχι ἐνδυναμώθητι) ἐν τῇ χάριτι τῇ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ». Θέλει νὰ τονίσῃ ὅτι ὁ καταρτισμὸς καὶ ἡ ἐποικοδομὴ τοῦ χριστιανοῦ χρειάζεται συνεχῆ προσπάθειαν. Προπονεῖται δὲ ὁ ἀδύνατος ἄνθρωπος, ὅπως οἱ ἀθληταί, εἰς τὰ μικρότερα καὶ ἁπλούστερα, διὰ νὰ γίνῃ βαθμηδὸν ἱκανὸς διὰ μεγαλύτερα καὶ δυσκολώτερα. Μὴ περιμένετε ποτὲ κάτι σπουδαῖον ἀπὸ ἄνθρωπον, ποὺ δὲν ἔχει ἀκονίσει τὴν θέλησίν του ἐπὶ μακρὸν εἰς πολλὰ ἄλλα, ὀλιγώτερον κρίσιμα, σημεῖα τῆς καθημερινῆς ζωῆς. ᾿Αλλὰ καὶ ἡ θεία χάρις πρέπει νὰ τροφοδοτῇ καὶ νὰ ἐνισχύῃ καθημερινῶς τὸν ἀγωνιστὴν χριστιανόν. Πολλὴ προσευχή, καὶ μελέτη ἐποικοδομητική, καὶ τακτικὴ μυστηριακὴ ζωὴ (προσέλευσις εἰς τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας), καὶ ἔμπρακτος ἐξάσκησις εἰς τὴν κατὰ Χριστὸν ζωὴν, εἶναι ἀπαραίτητοι προϋποθέσεις, διὰ νὰ δημιουργηθῇ μία ἰσχυρὰ χριστιανικὴ προσωπικό της. «Χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδὲν», εἶπεν ὁ Κύριος (Ἰω. ιε΄ 5). Οἱ δύο δὲ Κορυφαῖοι ᾿Απόστολοί Του ἐγνώρισαν τοῦτο ἐκ πείρας. ᾿Αρνητικῶς ὁ Πέτρος, ὅταν ἐστηρίζε το εἰς τὸν ἑαυτόν του, καὶ ἔλεγε μὲ αὐτοπεποίθησιν ὅτι ἦτο ἕτοιμος νὰ συναποθάνῃ μετὰ τοῦ Χριστοῦ καὶ ὅτι οὐδέποτε θὰ τὸν ἠρνεῖτο. Τὸν ἠρνήθη ὅμως κατ’ ἐπανάληψιν καὶ ἀπεδείχθη εἰς τὴν περίπτωσιν αὐτὴν ἀνίσχυρος χαρακτήρ. Ἐνῷ, ἐὰν ἠσθάνετο τὴν ἀδυναμίαν του καὶ ἐπεκαλεῖτο τὴν παρὰ Κυρίου ἐνδυνάμωσιν, ἀναμφιβόλως θὰ ἐστέκετο καλύτερα κατὰ τὴν ὥραν τῆς δοκιμασίας. Ὁ Παῦλος, ἐξ ἄλλου, ἐγνώρισε θετικῶς τὴν ἀξίαν τῆς θείας χάριτος, ὡς παράγοντος μεγάλης ἐνδυναμώσεως τοῦ ἀνθρώπου, ὅταν ἐπέτρεψεν ὁ Θεὸς νὰ ὑποστῇ «σκόλοπα

Είναι σχεδόν αδύνατο για τον αλαζόνα και τον εγωιστή άνθρωπο να κατανοήσει τον πρώτο μακαρισμό του Κυρίου στην επί του όρους ομιλία Του. Οι κοσμικοί άνθρωποι έχουν μάθει να θαυμάζουν τους «πετυχημένους» στην εργασία τους ανθρώπους, τους πλουσίους, τους πολυταξιδεμένους, τους διάσημους και ο Μακαρισμός αυτός δεν μπορεί να γίνει δεκτός γιατί δε συμβαδίζει με τη λογική τους.Αυτό βέβαια συμβαίνει επειδή βλέπουν τα πράγματα επιφανειακά και τους φαίνεται περίεργο το πώς μακαρίζονται οι «πτωχοί τω πνεύματι», γιατί θεωρούν πως πρόκειται για τους ανόητους, δηλαδή αυτούς που, κατά μία έκφραση, είναι «φτωχοί στο πνεύμα». Ποιοι λοιπόν είναι αυτοί οι πτωχοί, τους οποίους μακαρίζει πρώτους ο Κύριος; «Πτωχοί τω πνεύματι» είναι οι πτωχοί προς την . Είναι όσοι στερήθηκαν τη Θεία Χάρη, η οποία πλουτίζει πράγματι τον άνθρωπο και την αποδιώχνει η αμαρτία. Είναι όσοι έχασαν τα πνευματικά μέσα, τα απαραίτητα για τη θεραπεία της εκ της αμαρτίας θανασίμως πασχούσης ψυχής των, αλλά τώρα ΣΥΝΑΙΣΘΑΝΟΝΤΑΙ αυτή τη στέρηση και ποθούν την θεραπεία τους και επιζητούν τον Σωτήρα. Όπως υλική πτωχεία είναι η απώλεια ή η στέρηση υλικών πραγμάτων την οποία ζούμε πλέον όλο και περισσότερο στις μέρες μας, ακριβώς ίδια είναι η απώλεια και η στέρηση του πνευματικού πλούτου. Και όπως οι φτωχοί ως προς τα υλικά , όχι μόνο καταλαβαίνουν και συναισθάνονται τη φτώχεια τους, αλλά και υποφέρουν εξαιτίας της και ποθούν και αγωνίζονται ν΄ απαλλαγούν από αυτήν, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο οι πτωχοί τω πνεύματι, έχουν λυπηρή συναίσθηση της πνευματικής και ηθικής πτωχείας τους, της αμαρτωλότητας τους, της νοσηρής πνευματικής τους κατάστασης, των ηθικών ελλείψεων και ατελειών τους. Πονούν και λυπούνται για όλες τις φορές που στη ζωή τους λύπησαν τον Σωτήρα τους. Αυτούς μακαρίζει ο Κύριος, γράφει ο αείμνηστος π. Σεραφείμ Παπακώστας. Και τους μακαρίζει όχι για την κατάσταση τους καθ΄ εαυτή, αλλά γιατί είναι οι άνθρωποι εκείνοι που αφού γνώρισαν την Αλήθεια, επιθυμούν όσο τίποτε άλλο, την ένωση με τον Δημιουργό τους. Επιθυμούν όπως το διψασμένο ελάφι αναζητεί το κρυστάλλινο ύδωρ την απόκτηση του Αγίου Πνεύματος. Γίνονται νηπτικοί (προσεχτικοί) στις παγίδες τις αμαρτίας και της συνήθειας και αγωνίζονται για την πρόσκτηση εκείνων των αρετών που καθαρίζουν και ανορθώνουν την ψυχή. Είναι εκείνοι που αγωνίζονται να γίνουν «άνθρωποι του Θεού» και έχοντας «πνεύματα συντετριμμένα και καρδιές συντετριμμένες και τεταπεινωμένες» κινούν όλη την αγάπη και τη μακροθυμία του Θεού.   Βήμα Ορθοδοξίας

  Θέλεις να βρεις την αιώνια ζωή; Κράτησε αυτά τα δύο, την πίστη και την ταπεινοφροσύνη. Όπως η χάρη του Θεού πλησιάζει τον ταπεινόφρονα, έτσι στον υπερήφανο έρχονται οδυνηρές περιστάσεις. Οι οφθαλμοί του Κυρίου είναι στους ταπεινόφρονες, για να τους κάνει να ευφραίνονται στους υπερήφανους όμως εναντιώνεται, για να τους ταπεινώσει. Ο ταπεινός δέχεται συνεχώς το έλεος του Θεού, ενώ ο σκληρόκαρδος και ολιγόπιστος βρίσκει στο δρόμο του συναπαντήματα φοβερά. Ταπείνωσε τον εαυτό σου για όλες τίς δωρεές που δέχθηκες από το Θεό, μπροστά σε όλους τους ανθρώπους, και θα δοξαστείς πιο πολύ παρά οι άρχοντες αυτού του κόσμου. Να προλαβαίνεις και να χαιρετάς όλους τους ανθρώπους, και να υποκλίνεσαι μπροστά τους, και έτσι θα τιμηθείς πιο πολύ παρά αυτοί που προσφέρουν ως δώρο χρυσάφι καθαρό. Εξευτέλισε τον αμαρτωλό εαυτό σου, και θα δεις μέσα σου τη δόξα του Θεού. Γιατί όπου βλαστάνει η ταπείνωση, εκεί αφθονεί η δόξα του Θεού. Εάν αγωνισθείς να εξευτελιστείς φανερά από τους ανθρώπους, για να εξαλείψεις την υπερηφάνεια σου και τον εγωισμό σου, ο Θεός θα σε κάνει να δοξαστείς. Εάν όμως ταπεινώνεσαι μέσα στην καρδιά σου, χωρίς να σε βλέπουν οι άλλοι, τότε ο Θεός φανερώνει τη δόξα του στην καρδιά σου. Όταν έχεις μεγάλα αξιώματα ή χαρίσματα, να γίνεις ευκαταφρόνητος, για να μην υψηλοφρονήσεις και χάσεις τη χάρη του Θεού όταν πάλι βλέπεις ότι είσαι πολύ μικρός και αδύναμος πνευματικά, μη κάνεις τον σπουδαίο. Να δέχεσαι με προθυμία την καταφρόνια των ανθρώπων, και θα γεμίσεις από την τιμή του Θεού. Ο υπερήφανος δεν καταλαβαίνει ότι βαδίζει στο σκοτάδι και ότι αγνοεί την αληθινή σοφία. Γιατί, πώς μπορεί να το γνωρίζει, ενόσω βρίσκεται στο σκοτάδι και δε βλέπει; Γι’ αυτό και υπερηφανεύεται με το σκοτισμένο λογισμό του, ότι είναι ανώτερος όλων, ενώ στην πραγματικότητα είναι ευτελέστερος και ασθενέστερος των ταπεινών, και δεν μπορεί να μάθει και να βαδίσει τον άγιο δρόμο του Κυρίου. Και ο Κύριος κρύβει από τον υπερήφανο το άγιο θέλημα του, γιατί δε θέλησε να βαδίσει στο δρόμο των ταπεινών. Να πορεύεσαι στη ζωή σου με απλότητα, και μην κάνεις το σοφό μπροστά στο Θεό. Η πίστη πηγαίνει οπού υπάρχει απλότητα, ενώ η υψηλοφροσύνη ακολουθεί τον άνθρωπο, που κάνει λεπτούς και έξυπνους συλλογισμούς, και παρουσιάζει τα πράγμα διαφορετικά από ότι είναι στην πραγματικότητα. Αυτό όμως τον απομακρύνει από το Θεό. Από το βιβλίο: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΚΗΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΆΓΙΟΥ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΥΨΕΛΗ   theomitoros.

Ξέρεις πόσο μεγάλη αμαρτία είναι να κρίνεις τον πλησίον; Παραγματικά, τι μπορεί να είναι βαρύτερο απ’ αυτό; Τι άλλο μισεί τόσο πολύ και αποστρέφεται ο Θεός σαν την κατάκριση; Όπως ακριβώς είπαν οι Πατέρες, δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα απ’ αυτήν. Και όμως λένε ότι από αυτά τα μικροπράγματα φτάνει κανείς σ’ αυτό το τόσο μεγάλο κακό. Από το να δεχτεί μια μικρή υποψία για τον πλησίον, από το να λέει: «Τί σημασία έχει αν ακούσω τι λέει αυτός ο αδελφός; Τί σημασία έχει αν πω και εγώ αυτόν τον λόγο; Τί σημασία έχει αν δω που πάει αυτός ο αδελφός ή τι πάει να κάνει αυτός ο ξένος»; Αρχίζει. ο νους να αφήνει τις δικές του αμαρτίες και ν’ απασχολείται με τη ζωή του πλησίον. Από εκεί φτάνει κανείς στην κατάκριση, στην καταλαλιά, στην εξουθένωση. Από εκεί πέφτει σ’ όσα κατακρίνει. Επειδή δεν φροντίζει για τις δικές του κακίες, επειδή δεν κλαίει, όπως είπαν οι Πατέρες, τον πεθαμένο εαυτόν του, δεν μπορεί σε τίποτα απολύτως να διορθώσει τον εαυτόν του, αλλά πάντοτε απασχολείται με τον πλησίον. Και τίποτα δεν παροργίζει τόσο το Θεό, τίποτα δεν ξεγυμνώνει τόσο τον άνθρωπο και δεν τον οδηγεί στην εγκατάλειψη, όσο η καταλαλιά, η κατάκριση και η εξουθένωση του πλησίον. Γιατί άλλο πράγμα είναι η καταλαλιά και άλλο η κατάκριση και άλλο η εξουθένωση. Καταλαλιά είναι το να διαδίδεις με λόγια τις αμαρτίες και τα σφάλματα του πλησίον π.χ. ο τάδε είπε ψέματα, οργίστηκε ή πόρνευσε ή κάτι τέτοιο έκαμε. Λέγοντας όλα αυτά, ήδη κανείς «καταλαλεί», δηλαδή, μιλάει με εμπάθεια εναντίον κάποιου, συζητάει με εμπάθεια για το αμάρτημά του. Κατάκριση είναι το να κατηγορήσει κανείς τον ίδιο τον άνθρωπο, λέγοντας ότι αυτός είναι ψεύτης, είναι οργίλος, είναι πόρνος. Γιατί έτσι κατέκρινε την ίδια τη διάθεση της ψυχής του και έβγαλε συμπέρασμα για όλη τη ζωή του, λέγοντας ότι είναι τέτοια η ζωή του, τέτοιος είναι αυτός και σαν τέτοιο τον κατέκρινε. Και αυτό είναι πολύ μεγάλη αμαρτία. Γιατί είναι άλλο να πει κανείς ότι κάποιος οργίστηκε και άλλο να πει ότι κάποιος είναι οργίλος και να βγάλει συμπέρασμα, όπως είπα, για όλη του τη ζωή. Και τόσο πιο βαριά από κάθε άλλη αμαρτία είναι η κατάκριση, ώστε και ο ίδιος ο Χριστός να φτάσει να πει: « Υποκριτή, βγάλε πρώτα από το μάτι σου το δοκάρι, και τότε κοίταξε να βγάλεις την αγκίδα από το μάτι του αδελφού σου» (Λουκ. 6, 42). Και παρομοίασε τη μεν αμαρτία του πλησίον με αγκίδα, τη δε κατάκριση με δοκάρι. Τόσο πολύ βαριά είναι η κατάκριση που ξεπερνάει σχεδόν κάθε άλλη αμαρτία. Γιατί να μην κατακρίνουμε καλύτερα τους εαυτούς μας και τα ελαττώματά μας, που τα ξέρουμε πολύ καλά και που γι’ αυτά θα δώσουμε λόγο στο Θεό; Γιατί αρπάζουμε την κρίση από το Θεό; Τί ζητάμε από το πλάσμα Του; Γιατί θέλουμε να πάρουμε επάνω μας τα βάρη των άλλων; Εμείς έχουμε τι να φροντίσουμε, αδελφοί μου. Καθένας ας έχει το νου του στον εαυτόν του και στις αμαρτίες του. Μόνο ο Θεός μπορεί είτε να δικαιώσει είτε να κατακρίνει τον καθένα, γιατί Αυτός μόνο ξέρει του καθενός την κατάσταση και τη δύναμη και το περιβάλλον και τα χαρίσματα και την ιδιοσυγκρασία και τις ιδιαίτερες ικανότητές του και κρίνει σύμφωνα μ’ όλα αυτά, όπως Αυτός μόνον γνωρίζει. Διαφορετικά, βέβαια, κρίνει ο Θεός τα έργα του επισκόπου και διαφορετικά του άρχοντα, αλλιώς του ηγουμένου και αλλιώς του υποτακτικού, αλλιώς του νέου και αλλιώς του γέρου, αλλιώς του αρρώστου και αλλιώς του γερού. Και ποιός μπορεί να κρίνει σύμφωνα μ’ αυτές τις προϋποθέσεις παρά μόνον Αυτός που δημιούργησε τα πάντα, Αυτός που έπλασε τα πάντα και γνωρίζει τα πάντα; Τίποτα απολύτως δεν μπορεί να ξέρει ο άνθρωπος από τις βουλές του Θεού. Μόνον Αυτός είναι Εκείνος που καταλαβαίνει τα πάντα και είναι σε θέση να κρίνει τον καθένα, όπως μόνος αυτός γνωρίζει. Πραγματικά, συμβαίνει να κάνει κάποιος αδελφός μερικά πράγματα με απλότητα. Αυτή όμως η απλότητα ευαρεστεί στο Θεό περισσότερο από ολόκληρη τη δική σου ζωή. Και συ κάθεσαι και τον κατακρίνεις και κολάζεις τη ψυχή σου; Και αν κάποτε υποκύψει στην αμαρτία, πώς μπορείς να ξέρεις πόσο αγωνίστηκε και πόσο αίμα έσταξε, πριν κάνει το κακό, ώστε να φτάνει να μοιάζει η αμαρτία του σχεδόν σαν αρετή στα μάτια του Θεού; Γιατί ο Θεός βλέπει τον κόπο του και τη θλίψη που δοκίμασε, όπως είπα, πριν να κάνει το κακό, και τον ελεεί και τον συγχωρεί. Και ο μεν Θεός τον ελεεί, εσύ δε τον κατακρίνεις, και χάνεις τη ψυχή σου; Πού ξέρεις ακόμα και πόσα δάκρυα έχυσε γι’ αυτό, ενώπιον του Θεού; Και συ μεν έμαθες την αμαρτία, δεν ξέρεις όμως τη μετάνοια. Μερικές φορές μάλιστα δεν κατακρίνουμε μόνο, αλλά και εξουθενώνουμε. Εξουθένωση είναι όταν, όχι μόνον κατακρίνει κανείς κάποιον, αλλά και τον εκμηδενίζει, σαν να τον αποστρέφεται και τον σιχαίνεται σαν κάτι αηδιαστικό. Αυτό είναι ακόμα χειρότερο και πολύ πιο καταστρεπτικό από την κατάκριση. Όσοι όμως θέλουν να σωθούν δεν προσέχουν καθόλου τα ελαττώματα του πλησίον, αλλά προσέχουν πάντοτε τις δικές τους αδυναμίες και έτσι προκόβουν. Σαν εκείνον που είδε τον αδελφό του να αμαρτάνει και στενάζοντας βαθιά είπε: «Αλλοίμονό μου, γιατί σήμερα πέφτει αυτός, οπωσδήποτε αύριο θα πέσω εγώ». Βλέπεις με ποιό τρόπο επιδιώκει τη σωτηρία του, πως προετοιμάζει τη ψυχή του; Πως κατάφερε να ξεφύγει αμέσως από την κατάκριση του αδελφού του; Γιατί λέγοντας ότι: «Οπωσδήποτε θα αμαρτήσω και εγώ αύριο» έδωσε την ευκαιρία στον εαυτόν του ν’ ανησυχήσει και να φροντίσει για τις αμαρτίες που επρόκειτο δήθεν να κάνει. Και μ’ αυτό τον τρόπο ξέφυγε την κατάκριση του πλησίον. Και δεν αρκέστηκε μέχρις εδώ, αλλά κατέβασε τον εαυτόν του χαμηλότερα απ’ αυτόν που αμάρτησε λέγοντας: «Και αυτός μεν μετανοεί για την αμαρτία του, εγώ όμως δεν είναι σίγουρο ότι θα μετανοήσω, δεν είναι σίγουρο ότι θα τα καταφέρω, δεν είναι σίγουρο ότι θα έχω τη δύναμη να μετανοήσω». Βλέπεις το φωτισμό της θείας αυτής ψυχής; Γιατί όχι μόνον κατάφερε να ξεφύγει από την κατάκριση του πλησίον, αλλά έβαλε τον εαυτό της πιο κάτω απ’ αυτόν. Και εμείς οι άθλιοι, εντελώς αδιάκριτα, κατακρίνουμε, αποστρεφόμαστε, εξευτελίζουμε, αν δούμε ή αν ακούσουμε

Η ζωή μου, οι λογισμοί μου, η ύπαρξή μου, ο τρόπος της προσευχής μου οφείλουν να μην είναι ένα σακάτεμα του εαυτού μου, να μην είναι μια δυσκολία, ένα σφίξιμο, ένα στρίμωγμα, αλλά να είναι χαρά και τέρψη και πανηγύρι η ζωή μου. Γιατί; Διότι δυστυχισμένοι άνθρωποι δεν μπορούν να πάνε στον ουρανό. Αφού από εδώ είναι αποτυχημένοι, καταλαβαίνουμε ποιο θα είναι και το μέλλον τους. Όταν λέγει κάποιος, δεν μπορώ, πονάω, είμαι άρρωστος, δεν με αγαπούν, δεν με λυπούνται, όπως νοιώθει εδώ στη γη, έτσι θα συνεχίσει να νοιώθει και στον ουρανό. Αφού η Εκκλησία, δηλαδή ο Χριστός, δεν μπορεί να του δώσει χαρά εδώ, σε αυτή τη ζωή –διότι δεν θέλει την χαρά του Χριστού αλλά ζητάει άλλες χαρές- , ούτε εκεί πάνω θα έχει χαρά. Γέρων Αιμιλιανός Σιμωνοπετρίτης.

Ζητάς με πάθος και μανία τον έπαινο, την αναγνώρισι και τη δόξα των ανθρώπων. Εκτός από τον Θεό, τον πάντων ποιητή, κανείς άλλος δεν είναι άξιος επαίνου και δόξης, «Μη καυχάσθω ο φρόνιμος εν τη φρονήσει αυτού, και μη καυχάσθω ο δυνατός εν τη δυνάμει αυτού, και μη καυχάσθω ο πλούσιος εν τω πλούτω αυτού, αλλ’ εν τούτω καυχάσθω ο καυχώμενος, συνιείν και γινώσκειν τον Κύριον και ποιείν κρίμα και δικαιοσύνην εν μέσω της γης» (Α’ Βασιλ. 2. 10). Σε καμμιά περίστασι να μην αυτοεπαινείσαι αλλά και να μη ζητάς τον έπαινο των άλλων. Ούτε να ζηλεύης εκείνους που επαινούνται από τους ανθρώπους. Αληθινά συνετός είναι εκείνος που επαινείται από τον Θεό και δοξάζεται από τον Θεό. «Ο καυχώμενος, εν Κυρίω καυχάσθω» (Α’ Κορ. 1. 31). Μην αναπαύεσαι στους επαίνους των ανθρώπων. Στον Θεό αναζήτησε την αληθινή ανάπαυσι. Όλα τα ανθρώπινα είναι πρόσκαιρα και μεταβλητά. Όλα τα θεία είναι αιώνια και αμετάβλητα. Φρόντιζε για τη δόξα μόνο του Θεού, και ο Θεός θα σε δοξάση. Αν φροντίζης για τη δική σου δόξα, η χάρις του Θεού θα σ’ εγκαταλείψη. «Μη ημίν, Κύριε, μη ημίν, αλλ’ ή τω ονόματί σου δος δόξαν» (Ψαλμ. 113. 9).«Οι μακαρίζοντες υμάς πλανώσιν υμάς και τον τρίβον των ποδών υμών ταράσσουσι» (Ησ. 3. 12). Διότι από τους επαίνους γεννάται η φιλαυτία από τη φιλαυτία η υπερηφάνεια και η οίησης κι απ’ αυτές η πλήρης από τον Θεό αποξένωσις. Καυχήθηκε ο Δαβίδ για τα πλήθη του λαού του, και τον είδε ν’ αφανίζεται από το φοβερό θανατικό. Καυχήθηκε ο Εζεκίας για τα πλούτη του, κι έχασε όλους τους θησαυρούς του. Καυχήθηκε ο Ναβουχοδονόσορ για τη Βαβυλώνα του, κι έχασε τα λογικά του. Καλύτερα να μην κάνης τίποτε αξιόλογο και να είσαι γι΄ αυτό ταπεινός, παρά να καυχάσαι για τις όποιες επιτυχίες σου. Ο Φαρισαίος έκανε καλά έργα, αλλά όταν καυχήθηκε γι΄ αυτά καταστράφηκε. Ο τελώνης δεν έκανε τίποτε καλό, σώθηκε όμως με την ταπείνωσί του. Διότι όπως είπε ο Κύριος, «κατέβη ούτος δεδικαιωμένος εις τον οίκον αυτού ή γαρ εκείνος» (Λουκ. 18. 14). Μη φανερώνης τα έργα σου, για να μη λάβης εδώ στη γη τον μισθό σου από τους ανθρώπους που θα σ’ επαινέσουν. Απόκρυψέ τα με τη σιωπή και άφησε να τα γνωρίζη μόνον ο Θεός, που θα σε αμείψη στον ουρανό. Εάν εσύ σιωπάς για τον εαυτό σου, ο Θεός θα φωνάξη για σένα. Από τον Θεό θα γνωρίσουν και οι άνθρωποι τα καλά σου έργα και θα σε επαινέσουν. «Εγκωμιαζέτω σε ο πέλας και μη το σον στόμα» (Παροιμ. 27. 1). Κοίτα παραλογισμός; Τα αναρίθμητα κακά έργα σου δεν θέλεις σε κανένα να τα κοινοποίησης. Κι ένα μικρό καλό σ’ όλους το λες, για να θρέψης με τους επαίνους που θ’ ακούσης τη ματαιοδοξία σου. Δεν σου είναι αρκετό που το καλό αυτό έργο είναι γνωστό και ευπρόσδεκτο στον Θεό; Άλλοι έκαναν πλήθος αγαθοεργιών: Σκόρπισαν την περιουσία τους στους φτωχούς, φώτισαν τον κόσμο, έσωσαν πολλές ψυχές. Και όμως δεν καυχήθηκαν για όλ’ αυτά. Κι εσύ που δεν έκανες κάτι σπουδαίο, κομπάζεις ασυλλόγιστα με το τίποτα; «Λέγεις ότι πλούσιος ειμί και πεπλούτηκα και ουδενός χρείαν έχω, – και ουκ οίδας ότι συ ει ο ταλαίπωρος και ελεεινός και πτωχός και τυφλός και γυμνός» (Αποκ. 3. 17). Διότι δεν έχεις τίποτε δικό σου. Όλα είναι δώρα του Θεού, και ο υλικός πλούτος και τα πνευματικά χαρίσματα. «Ως ακάθαρτοι πάντες ημείς, ως ράκος αποκαθημένης πάσα η δικαιοσύνη ημών» (Ησ. 64. 6). Γι’ αυτό και ο Κύριος μας παραγγέλλει: «Όταν ποιήσητε πάντα τα διαταχθέντα υμίν λέγετε ότι δούλοι αχρείοι εσμεν, ότι ό ωφείλομεν ποιήσαι πεποιήκαμεν» (Λουκ. 17. 10). Γιατί ζητάς να σ’ επαινέσουν οι άλλοι για ένα καλό σου έργο; Το καλό παραμένει πάντα καλό έστω κι αν κανείς δεν το επαινή. Το κακό παραμένει κακό έστω κι αν κανείς δεν το κατηγορή. Αν όλοι οι άνθρωποι σε επαινούν, τίποτε δεν θ’ αποκτήσης. Αν κανείς δεν σε επαινέση, τίποτε δεν θα στερηθής. Δεν κάνεις το καλό για τους ανθρώπους, μα για τον Θεό. Σου αρκεί λοιπόν του Θεού η αμοιβή. Όταν είσαι ευτυχισμένος και τιμημένος από τους ανθρώπους, μην ενθουσιάζεσαι. Και όταν είσαι δυστυχισμένος και περιφρονημένος, μην απελπίζεσαι. Και στην πρώτη και στη δεύτερη περίστασι δείξε μετριοπάθεια και σύνεσι. Γιατί στην παρούσα ζωή όλα είναι μεταβλητά. Για όλα λοιπόν να δοξάζης τον Θεό και όλα να τα αποδέχεσαι ως προερχόμενα απ’ Αυτόν και το άγιο θέλημά Του. Πηγή: Αγίου Δημητρίου Ροστώφ, “Πνευματικό Αλφάβητο”. Εκδ.: Ι. Μ. Παρακλήτου (churchofagianapa.blogspot.gr)  

Στήν ἐρώτηση ποιά εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἀρετή, μπορεῖ κανείς νά δεχτεῖ πολλές ἀπαντήσεις: εἶναι ἡ ἀγάπη, εἶναι ἡ διάκριση, εἶναι ἡ ὑπομονή. Τελικῶς ὅμως ἡ μεγαλύτερη ἐξ ὅλων τῶν ἀρετῶν φαίνεται νά εἶναι ἡ ταπείνωση, γιατί αὐτή εἶναι ἐκείνη πού κρίνει τήν ποιότητα καί γνησιότητα κάθε ἄλλη ἀρετῆς. Γιά παράδειγμα: μπορεῖ νά ὑπάρχει ἀγάπη ἐκεῖ πού λείπει ἡ ταπείνωση, ἀφοῦ ἡ ἔλλειψη τῆς ταπείνωσης δείχνει ὅτι καί ἡ ἀγάπη ἀποτελεῖ μία μορφή ἐγωϊσμοῦ; Μπορεῖ νά ὑπάρχει ὑπομονή ἤ καί διάκριση, ἀφοῦ καί οἱ δύο αὐτές, πού θεωροῦνται πράγματι ὑψηλότατες ἀρετές, στηρίζονται στήν ταπείνωση; Γι’ αὐτό καί ὁ ἴδιος ὁ Κύριος τόνισε ὅτι «ὅταν κάνετε πράξη ὅλα ἐκεῖνα πού ἔχει δώσει ὡς ἐντολές ὁ Θεός, νά λέτε ὅτι εἶμαι ἄχρηστος δοῦλος· ὅτι ἔκανα ὅ,τι ὄφειλα νά πράξω». Τί εἶναι ὅμως ταπείνωση; Ἐδῶ τά πράγματα δυσκολεύουν, διότι ἡ ταπείνωση παραπέμπει στόν ἴδιο τόν Θεό. Ὁ Θεός, ὅπως ἀπεκάλυψε ὁ Κύριος, εἶναι κυρίως ἀγάπη καί ταπείνωση. «Ὁ Θεός ἀγάπη ἐστί»· καί «μάθετε ἀπ’ ἐμοῦ ὅτι πρᾶός εἰμι καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ». Λοιπόν, ὅταν ἀναζητεῖ κανείς τήν οὐσία τῆς ταπείνωσης, ἀναζητεῖ κάτι πού ὑπέρκειται τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων· ἀναζητεῖ ἐκεῖνο πού ἀποτελεῖ «τήν στολήν τῆς θεότητος» (ἅγ. Ἰσαάκ ὁ Σύρος). Πρόκειται ἔτσι γιά μυστήριο, πού μπορεῖ νά μιλήσει γι’ αὐτό μόνον ὁ ἅγιος, ὁ πιστός δηλαδή πού ἔχοντας γίνει χάριτι Θεοῦ ἀληθινή εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ζεῖ τήν παρουσία τοῦ Χριστοῦ στή ζωή του. Τί μᾶς λένε λοιπόν οἱ ἅγιοί μας, οἱ ὁποῖοι καί αὐτοί ἀρνοῦνταν στά κείμενά τους ὅτι «κατεῖχαν» τόν κρυμμένο αὐτόν θησαυρό; Πρῶτα ἀπό ὅλα, ὅτι ἀκριβῶς ἐπειδή ἀναφέρεται στόν ἴδιο τόν Θεό, ἀποτελεῖ τή βάση ὅλων τῶν ἀρετῶν. Χωρίς τήν ταπείνωση δηλαδή, ἡ κάθε ἀρετή δέν κατανοεῖται χριστιανικά, κι ἴσως νά ἀποτελεῖ ἐμπόδιο στήν πνευματική ζωή. Διότι ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο στήν ὑπερηφάνεια – ἡ ἀρετή θεωρεῖται ἕνα δικό του «κατόρθωμα»! «Ἀπούσης τῆς ταπεινοφροσύνης, πάντα τά ἡμέτερα ἕωλα», σημειώνει ὁ ἅγιος τῆς Σαρακοστῆς Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, ὅταν ἀπουσιάζει δηλαδή ἡ ταπεινοφροσύνη, ὅλα τά δικά μας τά ἀνθρώπινα εἶναι στόν ἀέρα.  Ἀπό τήν ἄποψη αὐτή καταλαβαίνει κανείς ὅτι ὅλος ὁ πνευματικός ἀγώνας καί ἡ πνευματική ζωή στήν Ἐκκλησία μας ἐκεῖ κατατείνει: πῶς νά ἀποκτήσουμε τήν ταπείνωση, ἡ ὁποία ὅμως δημιουργεῖ τίς συνθῆκες γιά νά ζήσουμε τήν ἀγάπη καί ὅλες τίς ἀρετές, συνεπῶς νά γίνουμε κατοικητήριο τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἄλλωστε ὁ Ἴδιος μᾶς τό ὑποσχέθηκε. «Ὁ Θεός κάθε ἡμέρα εὐλογεῖ τόν κόσμο», ἔλεγε μέ τόν δικό του χαριτωμένο τρόπο ὁ Γέροντας Τύχων, ὁ πνευματικός πατέρας τοῦ ἁγίου Παϊσίου, «ἀλλά ὅταν δεῖ ἕναν ταπεινό ἄνθρωπο, τόν εὐλογεῖ καί μέ τά δυό Του τά χέρια»! Καί χρειάζεται ἐδῶ ἐκ περισσοῦ νά σημειώσουμε ὅτι μιλᾶμε γιά τή θεϊκή ταπείνωση, τήν ἁγία ταπείνωση πού ἔλεγε ὁ ἅγιος Πορφύριος, γιατί δυστυχῶς ὑπάρχουν κάποιοι συνάνθρωποί μας, οἱ ὁποῖοι τήν διακωμωδοῦν, ὅπως καί κάποιοι ἄλλοι, «ἐντός» τῆς Ἐκκλησίας, πού παρουσιάζουν μία καρικατούρα της, τύπου «ταπεινολογίας καί ταπεινοσχημίας». Γιά νά καταλάβουμε ὅτι καί οἱ θεωρούμενοι πνευματικοί ἄνθρωποι παρουσιάζουν ἐλλείμματα στήν ταπείνωση, συνεπῶς ζοῦν μέ ἐγωϊσμό πού ἀπομακρύνει τόν Θεό ἀπό τή ζωή τους, δέν ἔχουμε παρά νά δοῦμε ποιό εἶναι τό στοιχεῖο πού δείχνει ἄμεσα ἄν ἔχουμε αὐτήν τή μεγαλειώδη ἀρετή ἤ ὄχι. Καί τό στοιχεῖο αὐτό εἶναι ἡ ἀντίδρασή μας ἀπέναντι σέ κάθε προσβολή ἐναντίον μας, εἴτε διά τοῦ λόγου εἴτε διά τῆς συμπεριφορᾶς τῶν ἄλλων. Ἄν γιά παράδειγμα μέ προσβάλλει κάποιος, δικαίως ἤ ἀδίκως, καί ἐγώ ἀντιδράσω, ἔστω κι ἄν ἐξωτερικά δέν δείξω κάτι, τότε σημαίνει ὅτι ἡ ὑπερηφάνεια «καλά κρατεῖ» μέσα μου. Γι’ αὐτό καί ὅλοι οἱ ἅγιοί μας μᾶς λένε πώς ἡ ὅποια προσβολή καί ἡ ὅποια ἀδικία πρέπει νά γίνονται ἀποδεκτές ἀπό ἐμᾶς σάν τά «σφηνάκια» πού μᾶς κερνάει ὁ Θεός γιά νά «ἰσιώσουμε» πνευματικά. Ἡ κάθε προσβολή δηλαδή εἶναι, κατά παραχώρηση Θεοῦ, καί μία εὐκαιρία πού μοῦ δίνει Ἐκεῖνος πού μέ προσέχει καί μέ ἀγαπάει, προκειμένου «εἴτε νά σβήσω ἁμαρτίες μου εἴτε νά τοκίσω στόν Παράδεισο» ( ἅγ. Παΐσιος). Ἐννοεῖται βεβαίως ὅτι λόγω τοῦ πνευματικοῦ ὕψους τῆς ἀρετῆς αὐτῆς ὑπάρχουν καί σκαλοπάτια γιά νά τή φτάσουμε. Καί νά τί μᾶς λέει ἐν προκειμένῳ ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος. «Ἀρχή τῆς ταπεινοφροσύνης εἶναι νά δεχόμαστε τίς προσβολές μέ πικρία καί ὀδύνης ψυχῆς· μεσότητά της εἶναι νά τίς δεχόμαστε χωρίς νά λυπόμαστε· τέλος της δέ νά τίς θεωροῦμε ὡς ἐπαίνους μας». Κι αὐτό μέ τό σκεπτικό, ὅπως ἀναφέραμε, τοῦ ἁγίου Παϊσίου: σβήνονται οἱ ἁμαρτίες μας καί αὐξάνεται ὁ θησαυρός μας στόν Παράδεισο. Δέν εἶναι ὅμως μόνον αὐτά τά τρία στάδια πού σηματοδοτοῦν τήν ταπείνωση. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ἐπισημαίνει ὅτι θά γνωρίσουμε τήν πρόοδό μας στήν ἀρετή αὐτή πού «μαγνητίζει» τόν Θεό στή ζωή μας, ἄν δοῦμε ὅτι αὐξάνει ἡ διάθεσή μας γιά προσευχή, ὅτι σταματᾶμε νά κατακρίνουμε τόν συνάνθρωπό μας, ὅτι ἀρχίζουμε νά νιώθουμε ὅτι εἴμαστε οἱ χειρότεροι ὅλων τῶν συνανθρώπων μας. Τό τελευταῖο μάλιστα τό τονίζει ὁ ἀπόστολος Παῦλος μέ ἔμφαση: «Μέ τήν ταπείνωση, νά θεωρεῖτε ὅτι οἱ ἄλλοι εἶναι πιό πάνω ἀπό ἐσᾶς». Γι’ αὐτό καί ὁ ἴδιος ἅγιος Ἰωάννης μᾶς λέει ὅτι πρέπει νά ψάχνουμε διαρκῶς τρόπους γιά νά «πλαγιοσκοποῦμε» τήν ταπείνωση. Σάν ἐκεῖνον τόν καλόγερο πού γιά νά ἀποκρούει τούς κενόδοξους λογισμούς πού τοῦ ἐνέσπειραν οἱ δαίμονες τί ἔκανε; Ἔγραψε στόν τοῖχο τοῦ κελιοῦ του ὅλες τίς σπουδαῖες ἀρετές: τήν καθαρή ἀγάπη, τήν ἀπόλυτη ἁγνότητα, τή φωτισμένη προσευχή κλπ. Μόλις λοιπόν ἐρχόταν κάποιος τέτοιος λογισμός ὅτι τάχα κάνει κάτι σπουδαῖο, σηκωνόταν καί διάβαζε τίς ἀρετές, λέγοντας στόν ἑαυτό του: Ταλαίπωρε, ὅταν τίς φτάσεις ὅλες αὐτές, νά ξέρεις ὅτι εἶσαι ἕνας ἄχρηστος δοῦλος, ὅπως ἔχει ἀποκαλύψει ὁ Κύριος. Ἄς ἀγωνιζόμαστε γιά τήν ταπείνωση, ἡ ὁποία δικαιώνει τόν ἄνθρωπο, ὅπως τό ἔδειξε ὁ Κύριος καί στήν παραβολή τοῦ τελώνη καί τοῦ φαρισαίου. Ἄς γίνει αὐτό τό καθημερινό ἀγώνισμά μας, μέσα στήν οἰκογένειά μας – μέ τόν σύζυγο ἤ τή σύζυγό μας καί τά παιδιά μας, στό ἐπάγγελμά μας, σέ ὅλες τίς ἀνθρώπινες σχέσεις μας. Ἄς μάθουμε νά ζητᾶμε συγγνώμη καί νά ρίχνουμε λίγο «τά μοῦτρα» μας, ὅπως λέμε, γιατί στό ρίξιμο αὐτό σπάει τό χοντρό κέλυφος τοῦ ἐγωϊσμοῦ μας καί ἀναδύεται ὁ ἀληθινός καί γνήσιος ἑαυτός μας, αὐτός πού βγῆκε καθαρός καί ἀναγεννημένος ἀπό τήν ἁγία κολυμβήθρα τῆς Ἐκκλησίας μας. Κι ἄν δέν φτάνουμε στά μεγάλη

Ἡ ἐπιστροφὴ τοῦ κάθε πταίστη ἀποτελεῖ μέρος τοῦ σχεδίου τοῦ Θεοῦ.Ἢ θεραπεία ὅμως ἀπαιτεῖ, νὰ ἀφήσει ὁ ἄνθρωπος τὴν μέχρι τώρα φυλάκιση τοῦ «ἐγώ» του σὲ μία παθολογικὴ ἐσωτερικότητα: νὰ βγῆ ἀπὸ τὸν ἑαυτό του’ γιὰ νὰ βρῆ τὸν πραγματικὸ ἑαυτό του.Αὐτὸ γίνεται μὲ τὶς καλὲς ἀνθρώπινες σχέσεις· καὶ πρῶτα μὲ τὶς καλὲς σχέσεις μὲ τὸν Θεόν. Γιατί Αὐτός, ὁ Θεός, θὰ «γεμίσει» τὸν ἐσωτερικό μας κόσμο. Μὲ τὴν ἄφεση. Μὲ τὴν συγχώρησή Του.Μόνο τότε ἀρχίζει νὰ γνωρίζει ὁ ἄνθρωπος καλὰ τὸν ἑαυτό του. Μόνο τότε ξανὰ-ἀποκτᾶ τὴν ἐσωτερική του ἑνότητα· ποὺ, ἀπὸ λάθος ἐκτίμηση, εἶχε σπάσει καὶ στὶς τρεῖς διαστάσεις της: καὶ στὴν σχέση μὲ τὸν Θεὸ καὶ στὴν σχέση μὲ τὸν πλησίον καὶ στὴν σχέση μὲ τὸν ἑαυτό μας.Τώρα ὁ ἄνθρωπος μαθαίνει νὰ γνωρίζει τὸν ἑαυτό του. Πῶς κατάντησε (ἀπὸ τὴν ἁμαρτία) ἀγνώριστος!Ἢ προσπάθεια, ἡ πορεία τοῦ ἀνθρώπου γιὰ ἀναγνώριση τοῦ ἑαυτοῦ του, εἶναι γιὰ τὸν ἄνθρωπο ἡ πιὸ μεγάλη ἀνακάλυψη. Τότε ὁ ἄνθρωπος σπάζει τὴν φυλάκισή του στὸν ἑαυτό του, τὴν μοναξιά του· καὶ λυτρωμένος εἰσέρχεται στὸν κόσμο τῆς ἀγάπης.Τώρα ὅμως ὁ ἄνθρωπος κινδυνεύει νὰ τὸ ρίξει στὶς ὑπεκφυγὲς καὶ στὶς ἀοριστολογίες· στὸ «οὐδεὶς ἀναμάρτητος»! Γιατί διστάζει νὰ ταπεινωθῆ! Τὰ στεῖρα καὶ ἄκαρπα λόγια δὲν εἶναι μετάνοια.Δὲν πρέπει νὰ προσπαθοῦμε μὲ «ἀποσμητικὰ» νὰ σκεπάσωμε τὴ δυσοσμία μας. Δὲν πρέπει, δὲν «κάνει», μία ἄκαιρη σεμνοτυφία νὰ μᾶς σταματάει, νὰ μὴ μᾶς ἀφήνει νὰ μιλήσωμε γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας ἐλεύθερα καὶ ἀνοιχτά.Ἡ μετάνοια δὲν καρποφορεῖ, ἂν δὲν προηγηθῆ εἰλικρινὴς αὐτοεξέταση. Καὶ αὐτὴ δὲν γίνεται σωστά, ὅταν ὁ ἔνοχος κουβεντιάζει μόνος του μὲ τὸν ἑαυτό του, ἀλλὰ ὅταν κουβεντιάζει μὲ τὸν πνευματικό, στὴν ἐξομολόγηση.Ὅταν ἡ ὁμολογία ἀρχίσει, ὅλα πηγαίνουν καλὰ ἡ συνέχεια διευκολύνεται.Οἱ τύψεις μόνες τους, δὲν δηλοῦν καὶ δὲν ἀποτελοῦν μετάνοια. Αἰμιλιανός Τιμιάδης (Μητροπολίτης Σηλυβρίας) theomitoros.blogspot.

Ἄς δοῦμε ποιά εἶναι τά σημάδια τῆς ἀγάπης μας πρός τόν Θεό, γιά νά μήν ἔχουμε ψεύτικη ἰδέα γιά τήν ἀγάπη αὐτή. Γιατί σέ τίποτε ἄλλο δέν ἀπατᾶται ὁ ἄνθρωπος, ὅσο στό θέμα τῆς ἀγάπης. Τά σημάδια τῆς ἀληθινῆς ἀγάπης εἶναι τά ἑξῆς:Ἡ τήρηση τῶν ἐντολῶν Του Ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος καθορίζει καί λέει: «Ὁ ἔχων τάς ἐντολάς Μου καί τηρῶν αὐτἀς, ἐκεῖνος ἐστιν ὁ ἀγαπῶν Με» (Ἰω. 14, 21). Ὅποιος ἀγαπάει εἰλικρινά τόν Θεό, προσπαθεῖ νά φυλάγεται ἀπ’ ὅσα δέν ἀρέσουν σ’ Ἐκεῖνον καί ἀγωνίζεται νά ἐφαρμόζει ὅσαἘκεῖνος ἀγαπάει. Γι’ αὐτό ἐκτελεῖ τίς ἅγιες ἐντολές τοῦ Κυρίου. Ἑπόμενο εἶναι λοιπόν νά μήν ἔχουν ἀγάπη πρός τόν Θεό ὅσοι χριστιανοί δέν δείχνουν ἐνδιαφέρον γιά τίς ἐντολές Του. Σ’ αὐτούς συγκαταλέγονται καί οἱ κακοποιοί, ὅσοι βλάπτουν τούς ἄλλους μέ ποικίλους τρόπους, οἱ ἄσωτοι, οἱ μοιχοί, οἱ αἰσχροί, οἱ κλέφτες, οἱ ἅρπαγες, οἱ ληστές, οἱ ἄδικοι… Σ’ αὐτούς συγκαταλέγονται οἱ πονηροί, οἱ δόλιοι, οἱ γόητες, οἱ ἀπατεῶνες καί οἱ ὑποκριτές. Σ’αὐτούς συγκαταλεγονται ἀκόμα οἱ μάγοι κι’ ἐκεῖνοι πού τούς φωνάζουν στά σπίτια  τους καί γενικά ὅλοι οἱ παράνομοι. Αὐτοί, ὅπως δέν ἀγαποῦν τόν νόμο τοῦ Θεοῦ, ἔτσι δέν ἀγαποῦν κι’ Αὐτόν τόν Ἴδιο. Αὐτοί ἀγαποῦν τόν ἑαυτό τους καί τά πάθη τους, καί ὄχι τόν Θεό καί τόν ἅγιο νόμο Του.Ἡ πνευματική χαράΦανερό δεῖγμα τῆς ἀγάπης μας πρός τόν Θεό εἶναι καί ἡ χαρά τῆς καρδιᾶς μας. Γιατί εἶναι φυσικό νά αἰσθανόμαστε χαρά γιά ὅ,τι ἀγαπᾶμε. Ἔτσι καί ἡ ἀγάπη μας πρός τόν Θεό, χωρίς τή χαρά δέν μπορεῖ νά νοηθεῖ. Ὅσες φορές ὁ ἄνθρωπος νιώθει στήν καρδιά του τή γλυκύτητα τῆς ἀγάπης γιά τόν Θεό, τόσες φορές καί πλημμυρίζει ἀπό χαρά.Ὅπως τό μέλι εὐφραίνει τή γεύση μας, ἔτσι καί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ χαροποιεῖ τήν καρδιά μας, γιατί γευόμαστε καί βλέπουμε «ὅτι χρηστός ὁ Κύριος» (ψαλμ. 33, 9). Αὐτή ἡ χαρά γιά τόν Θεό φαίνεται σέ πολλά σημεῖα τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί πολύ περισσότερο στούς ἱερούς ψαλμούς. Αὐτή ἡ πνευματική, ἡ οὐράνια χαρά εἶναι ἡ πρόγευση τῆς χαρᾶς πού θ΄ ἀπολαύσουμε στήν αἰώνια ζωή.Ἡ ἀποταγή τοῦ κόσμουὉποῖος ἀγαπάει ἀληθινά τόν Θεό μόνο πρός Αὐτόν στρέφεται, καί ἀποστρέφεται τόν κόσμο καί ὅλα τά τοῦ κόσμου. Τήν τιμή, τήν δόξα, τόν πλοῦτο καί ὅλες τίς ἀναπαύσεις του, πού τά ἐπιζητοῦν οἱ «υἱοί τοῦ αἰῶνος τούτου», τά λογαριάζει γιά ἕνα μηδενικό.Αὐτόν τόν ἱκανοποιεῖ ὁ Ἕνας, ὁ Θεός, τό ἄκτιστο ἀγαπημένο Του Ἀγαθό. Μόνο στόν Θεό βρίσκει ἀπόλυτη τιμή, δόξα, πλοῦτο καί ἀνάπαυση. Γι’ αὐτόν ὁ Θεός εἶναι ὁ πολυτιμότερος μαργαρίτης, μπροστά στόν Ὁποῖο ὅλα τά ἄλλα ἔχουν μικρή ἀξία.Αὐτός τίποτα δέν ἐπιθυμεῖ, οὔτε στόν οὐρανό οὔτε στή γῆ, παρά μόνο τόν Θεό. Τέτοιου εἴδους ἀγάπη ἐκφράζουν τά λόγια τοῦ ψαλμοῦ: «Τί γάρ μοι ὑπάρχει ἐν τῷ οὐρανῷ καί παρά Σοῦ τί ἠθέλησα ἐπί τῆς γῆς; Ἐξέλιπεν ἡ καρδία μου καί ἡ σάρξ μου, ὁ Θεός τῆς καρδίας μου καί ἡ μερίς μου ὁ Θεός εἰς τόν αἰῶνα» (Ψαλμ. 72, 25-26). Τήν τροφή, τό ποτό, τά ροῦχα τά χρησιμοποιεῖ γιά τίς ἀνάγκες του μόνο καί ὄχι γιά ἡδονή.Ὁποῖος ἀγαπάει τόν κόσμο δέν ἀγαπάει τό Θεό, σύμφωνα μέ τή μαρτυρία τοῦ Ἀποστόλου: «Ἐάν τίς ἀγαπᾶ τόν κόσμον, οὐκ ἐστιν ἡ ἀγάπη τοῦ Πατρός ἐν αὐτῷ» (Α΄ Ἰω. 2, 15). Τέτοιοι εἶναι ὅσοι θέλουν νά ζοῦν στή ζωή αὐτή μέ πολυτέλεια, νά κατοικοῦν σέ βίλες, νά περνοῦν μέ πλούσιες ἅμαξες, νά ντύνονται μέ βαρύτιμα ροῦχα, νά δοξάζονται καί νά τιμοῦνται ἀπ’ ὅλους. Αὐτοί ἔχουν σαρκικό φρόνιμα, φιλοδοξία καί ἐγωισμό, δηλαδή ὅ,τι  ἐχθρεύεται ὁ Θεός.Ἡ μνήμη ΘεοῦὉποῖος ἀγαπάει πραγματικά τόν Θεό, Τόν ἔχει ἀδιάκοπα στή μνήμη του· Αὐτόν, τήν ἀγάπη Του καί τίς εὐεργεσίες Του. Τό βλέπουμε καί στήν ἀγάπη μεταξύ τῶν ἀνθρώπων. Τόν ἄνθρωπο πού ἀγαπᾶμε, τόν σκεφτόμαστε συχνά. Παρόμοια συμβαίνει καί μέ τήν ἀγάπη μας πρός τόν Θεό. Ὅποιος Τόν ἀγαπάει, Τόν σκέφτεται συχνά, ἀναπαύεται κοντά Του καί σ’ Αὐτόν στρέφεται μέ θαυμασμό. Γιατί ὅπου εἶναι ὁ θησαυρός του, ἐκεῖ εἶναι καί ἡ καρδία του (Ματθ. 6, 21). Γι’ αὐτόν ὁ ἀτίμητος καί πολυαγαπημένος του θησαυρός εἶναι ὁ Θεός. Ἔτσι καί ἡ καρδιά του βρίσκεται πάντα κοντά στόν Κύριο. Καί ἡ καρδιά, πού εἶναι ξέχειλη ἀπό ἀγάπη πρός τόν Θεό, φανερώνει καί ἐξωτερικά τά σημεῖα τῆς ἀγάπης της. Ὅσοι ξεχνοῦν τόν Θεό, δέν Τόν ἀγαποῦν. Ἡ λησμοσύνη εἶναι φανερή ἀπόδειξη ὅτι λείπει ἡ ἀγάπη. Ὅποιος ἀγαπάει, δέν μπορεῖ νά ξεχάσει αὐτόν πού ἀγαπάει.Τό μαρτυρικό πνεῦμαΔύο πρόσωπα πού ἀγαπιοῦνται, θέλουν νά βρίσκονται παντοτινά ἀχώριστα. Πολλοί βέβαια χριστιανοί ἐπιθυμοῦν νά εἶναι μαζί μέ τόν Χριστό δοξασμένοι, ἀλλά δέν θέλουν νά εἶναι μαζί Του καί στήν ἀτίμωση καί στό σταυρό. Προσεύχονται νά κληρονομήσουν τή βασιλειά Του, ἀλλά δέν θέλουν νά ὑποφέρουν μαζί Του. Ἔτσι φανερώνουν ὅτι ἡ καρδιά τους δέν εἶναι εἰλικρινής καί ὅτι δέν ἀγαποῦν ἀληθινά τόν Χριστό. Καί, γιά νά ποῦμε τήν ἀλήθεια, ἀγαποῦν περισσότερο τόν ἑαυτό τους παρά τόν Χριστό. Γι’ αὐτό ὁ Κύριος λέει: «Καί ὅς οὐ λαμβάνει τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθεῖ ὀπίσω Μου οὐκ ἐστι Μου ἄξιος» (Ματθ. 10, 38). Ὁ πραγματικός φίλος μας φαίνεται στή δυστυχία μας. Ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος πού ἀγαπάει πραγματικά τό Χριστό: Στόν κόσμο αὐτό συμπορεύεται μέ τό Χριστό. Ἡ καρδιά του προσκολλᾶται σ’ Αὐτόν. Ὑπομένει μαζί Του ἀγόγγυστα τά πάθη καί τό σταυρό. Καί θά εἶναι στήν αἰωνιότητα ἀχώριστα πιά κοντά Του. Ὁ ἄνθρωπος αὐτός λέει ἀπ’ τήν καρδιά του: «Ἐμοί δέ τό προσκολλᾶσθαι τῷ Θεῷ ἀγαθόν ἐστι» (ψαλμ. 72, 28).Ἡ ἀγάπη στόν πλησίονΔεῖγμα τῆς ἀγάπης μας πρός τόν Θεό εἶναι ἡ ἀγάπη μας πρός τόν πλησίον. Ὅποιος ἀγαπάει εἰλικρινά τόν Θεό, αὐτός ἀγαπάει καί τόν πλησίον του. Ὅποιος ἀγαπάει πολύ ἕνα πρόσωπο, ἀγαπάει καί ἐκεῖνον πού συνδέεται μ’ αὐτό. Ἡ πηγή τῆς ἀγάπης πρός τόν πλησίον εἶναι ἡ ἀγάπη πρός τό Θεό. Καί ἀντίστροφα, ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό φαίνεται ἀπό τήν ἀγάπη πρός τόν πλησίον. Εἶναι φανερό λοιπόν ὅτι ὅποιος δέν ἀγαπάει τόν πλησίον του, δέν ἀγαπάει καί τόν Θεό, ὅπως διδάσκει ὁ Ἀπόστολος: «Ἐάν τις εἴπῃ ὅτι ἀγαπῶ τόν Θεόν, καί τόν ἀδελφόν αὐτοῦ μισεῖ, ψεύστης ἐστιν· ὁ γάρ μή ἀγαπῶν τόν ἀδελφόν αὐτοῦ ὅν ἑώρακε, τόν Θεόν, Ὅν οὐχ ἑώρακε πῶς δύναται ἀγαπᾶν; Καί ταύτην τήν ἐντολήν ἔχομεν ἀπ’ Αὐτοῦ, ἵνα ὁ

«Πτωχή τω πνεύματι»(Ματθ. 5, 2) είναι εκείνη η ψυχή, η οποία γνωρίζει καλά τα τραύματά της, όπως επίσης και το σκοτάδι των παθών, που την περικυκλώνει, και ζητά συνεχώς τη λύτρωση από τον Κύριο. Η ψυχή αυτή υπομένει τους κόπους και δεν χαίρεται με κανένα γήινο αγαθό, αλλά αναζητά μόνο τον καλό Γιατρό και έχει πεποίθηση στη θεραπεία Του. Με ποιο τρόπο λοιπόν η τραυματισμένη αυτή ψυχή θα γίνει ωραία και ευπαρουσίαστη και κατάλληλη να ζήσει μαζί με το Χριστό; Πώς αλλιώς, παρά όπως ήταν έτσι που πλάσθηκε εξαρχής και με την σαφή επίγνωση των τραυμάτων της και της φτώχειας της; Γιατί αν δεν ευχαριστείται στα τραύματα και τους μώλωπες των παθών της, ούτε δικαιολογεί τα σφάλματά της, ο Κύριος δεν της καταλογίζει την αιτία της αρρώστιας της, αλλά έρχεται και την γιατρεύει και την περιποιείται και της αποκαθιστά ένα απαθές και άφθαρτο κάλλος. Με μόνο όρο, να μη μετέχει με την προαίρεσή της στα όσα πράττει, όπως είπαμε, ούτε να συγκατατίθεται στα πάθη που είναι ενεργά, αλλά με όλη τη δύναμη της να βοά προς τον Κύριο για να την αξιώσει με το αγαθό Πνεύμα Του να ελευθερωθεί από όλα τα πάθη. Αυτή λοιπόν η ψυχή είναι μακάρια. Αλοίμονο όμως σ’ εκείνη που δεν έχει συναίσθηση των τραυμάτων της, και νομίζει ότι δεν έχει καθόλου κακία, από την μεγάλη κακία και πώρωσή της. Αυτή την ψυχή, ο αγαθός Γιατρός δεν την επισκέπτεται, ούτε την θεραπεύει, αφού ούτε αυτή τον ζητά, ούτε τη μέλλει για τα τραύματά της, καθώς νομίζει ότι είναι καλά και υγιής. Γιατί λέει ο Κύριος: «Δεν έχουν ανάγκη από γιατρό οι υγιείς, αλλά οι άρρωστοι»(Ματθ. 9, 12). Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος: Λόγοι σε 150 κεφάλαια – ε΄) Περί αγάπης (Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών, γ΄ τόμος)