Να πως πρέπει να ζητάς κάτι από το Θεό: «Κύριε, Εσύ βλέπεις ότι χρειάζομαι το τάδε πράγμα η ότι υποφέρω από τη δείνα συμφορά. Βοήθησε με, όπως ξέρεις και όπως θέλεις! Γενηθήτω το θέλημά Σου…». Μ’ αυτή την εσωτερική τοποθέτηση, να προσεύχεσαι πολύ. Όχι μια φορά, έστω και παρατεταμένα, ούτε για μια μέρα μόνο, αλλά για εβδομάδες, μήνες, χρόνια… Όλο να ικετεύεις, όλο να κραυγάζεις: *«Κύριε, βοήθησε με! Κύριε, λύτρωσε με! ‘Ωστόσο, ας μη γίνει ό,τι θέλω εγώ, μα ό,τι θέλεις Εσύ». Αυτό ακριβώς έλεγε και ο Χριστός στη Γεθσημανή, όταν προσευχόταν στον Πατέρα Του. Και η χήρα της ευαγγελικής παραβολής βρήκε τελικά το δίκιο της από τον άδικο εκείνο δικαστή, μόνο και μόνο επειδή δεν κουράστηκε να τον παρακαλάει για πολύν καιρό. Κάποιος σοφός είπε το λόγο τούτο: «Πρέπει να γίνεις φορτικός στο Θεό και στους άγιους Του!». Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος

Η ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ Ἡ νηστεία δέν εἶναι ἀνθρώπινη ἐπινόηση, καθιερώθηκε  ἀπό τόν ἴδιο τόν Θεό καί εἶναι ἔκφραση ἀγγελικῆς ζωῆς, ἡ ὁποία ἁρμόζει σέ κάθε Χριστιανό πού ἐπιθυμεῖ νά ὑπερβεῖ τά ἀνθρώπινα ὅρια καί νά βρεθεῖ στήν πνευματική σφαίρα. Εἶναι εἰδικός τρόπος ζωῆς γιά νά ἐλέγχει τόν ἑαυτό του. Στήν Παλαιά Διαθήκη μᾶς εἶναι γνωστό ὅτι ὁ προφήτης Μωϋσῆς, προτοῦ πάρει τίς Δέκα ἐντολές στό Ὄρος Σινᾶ ἀπό τόν ἴδιο τόν Θεό, νήστεψε σαράντα ἡμέρες. Στήν Καινή Διαθήκη τό παράδειγμα μᾶς τό δίνει ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας, πού νήστεψε πρῶτα σαράντα ἡμέρες καί κατόπιν ἄρχισε τό σωτηριῶδες ἔργο Του. Ἀκόμη θά πρέπει νά ἔχουμε ὑπόψη μας ὅτι ἡ ἁμαρτία καί ἡ πτώση τῶν πρωτοπλάστων ἦταν παράβαση καί κατάλυση τῆς νηστείας. Νά τί εἶπε ὁ Θεός στούς πρωτοπλάστους: «Θά τρῶτε ἀπό ὅλα τά καλά τοῦ Παραδείσου. Δέν θά φᾶτε μόνο ἀπό ἕναν καρπό, τόν καρπό τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ. Τήν ἡμέρα πού θά φᾶτε ἀπ’ αὐτόν θά πεθάνετε» (Γέν. β΄ 16-17). Ἡ ἀπαγορευτική, λοιπόν, αὐτή ἐντολή ἦταν ἐντολή νηστείας. Καί ἦταν ἡ πρώτη ἐντολή πού ἔδινε ὁ Θεός στούς ἀνθρώπους. Γι’ αὐτό καί ὁ Μέγας Βασίλειος τήν ὀνομάζει «νόμου πρεσβυτέραν καί συνηλικιῶτιν τῆς ἀνθρωπότητος», δηλ. ἡ νηστεία εἶναι ἀρχαιότερη ἀπό τό νόμο πού ἔδωσε ὁ Θεός στούς Ἐβραίους καί ἔχει τήν ἴδια ἡλικία μέ τήν ἀνθρωπότητα. ΠΟΤΕ ΑΡΧΙΖΕΙ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΛΗΓΕΙ Ἀρχίζει τήν 15η Νοεμβρίου καί λήγει τήν 24η Δεκεμβρίου. ΠΩΣ ΝΗΣΤΕΥΟΥΜΕ Την 15 Νοεμβρίου, ἄν συμπέσει Τετάρτη ἤ Παρασκευή, τρῶμε ψάρι. Σέ ὅλη τήν διάρκεια τῆς Σαρακοστῆς αὐτῆς δέν καταλύουμε κρέας, γαλακτερά καί αὐγά. Καταλύουμε ὅμως ψάρι ὅλες τίς ἡμέρες ἐκτός ἀπό τήν Τετάρτη καί τήν Παρασκευή, άπό τήν 15η Νοεμβρίου μέχρι καί τήν 17η Δεκεμβρίου. Φυσικά ἐπιβάλλεται ἡ νηστεία ἀπό λάδι κάθε Τετάρτη καί Παρασκευή, έκτός άν συμπέσουν οι εορτές: τήν 16η Νοεμβρίου τοῦ Ἀποστόλου Ματθαίου, τήν 25η Νοεμβρίου τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης, τήν 30η Νοεμβρίου τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέου, τήν 4η Δεκεμβρίου τῆς  Ἁγίας Βαρβάρας, τήν 5η Δεκεμβρίου τοῦ Ἁγίου Σάββα, τήν 6η Δεκεμβρίου τοῦ Ἁγίου Νικολάου, τήν 9η Δεκεμβρίου τῆς  Ἁγίας Ἄννης, τήν 12η Δεκεμβρίου τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος, τήν 15η Δεκεμβρίου τοῦ Ἁγίου Ἐλευθερίου, τήν 17η Δεκεμβρίου τοῦ Ἁγίου Διονυσίου καί τήν 20η Δεκεμβρίου τοῦ Ἁγίου Ίγνατίου. Ἡ νηστεία στήν ἀρχή, καθώς φαίνεται, ἦταν μικρῆς διάρκειας. Ὁ Θεόδωρος Βαλσαμών, πού γράφει κατά τόν ιβ΄ αἰώνα – καί κατά συνέπεια μᾶς πληροφορεῖ γιά τά ὅσα ἴσχυαν στήν ἐποχή του -, σαφῶς τήν ὀνομάζει «ἑπταήμερον», γι’ αὐτόν ἀκριβῶς τόν λόγο τρῶμε ψάρι μέχρι τίς 17 Δεκεμβρίου. Ἀπό τήν 18η μέχρι καί τήν 23η Δεκεμβρίου ἐπιτρέπεται ἡ κατάλυση οἴνου καί ἐλαίου μόνο, ἐκτός Τετάρτης καί Παρασκευῆς.Ὅσοι ἔχουν τήν δυνατότητα τίς ἡμέρες αὐτές, μποροῦν νά φᾶνε ἄλαδα ἐκτός Σαββάτου καί Κυριακῆς, πού τρῶμε λάδι. Τήν παραμονή τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων δέν καταλύουμε λάδι ἐκτός ἄν συμπέσει ἡμέρα Σάββατο ἤ Κυριακή. Η ΝΗΣΤΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΖΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΣΤΙΣ ΤΡΟΦΕΣ; Πρέπει νά ἔχουμε πάντα ὑπόψη μας ὅτι γιά τήν Ἐκκλησία μας ἡ ἀληθινή νηστεία δέν εἶναι μόνο ἡ ἀποχή ἀπό τροφές, ἀλλά καί ἡ ἀποχή ἀπό πάθη καί ἁμαρτίες. Σύμφωνα μέ τίς ἀπόψεις τῶν Πατέρων τῆς Ἐἐκκλησίας μας, ἡ νηστεία χαλιναγωγεῖ τά πάθη, διώχνει τούς δαίμονες, δίνει κατάνυξη καί φωτισμό, καθαρίζει τήν ψυχή καί τό σῶμα. Λέγει χαρακτηριστικά ὁ Μέγας Φώτιος: «Νηστεία δεκτή ἀπό τόν Θεό εἶναι αὐτή πού μαζί μέ τήν ἀποχή τῶν τροφῶν συνδυάζει καί τήν ἀποστροφή πρός τήν φλυαρία, τό φθόνο, τό μίσος καί τά ἄλλα ἁμαρτήματα. Αὐτός πού νηστεύει ἀπό τροφές, ἀλλά δέν ἐγκρατεύεται ἀπό τά πάθη, μοιάζει μέ ἐκείνον πού ἔβαλε λαμπρά θεμέλια στό σπίτι, πού ἔκτισε, ἀλλά ἀφήνει νά συγκατοικοῦν μαζί τοῦ φίδια, σκορπιοί καί κάθε φαρμακερό ἑρπετό». Ἐπιδίωξή μᾶς, λοιπόν, γιά τούτη τήν περίοδο εἶναι καί ἡ πνευματική νηστεία, δηλ. ἡ ἀποφυγή τῆς ἁμαρτίας καί ἡ τήρηση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, ἡ ἐφαρμογή τῆς ἀγάπης, ἡ συγχωρητικότητα, ἡ ἐλεημοσύνη καί ἡ ἀπόκτηση ἀκόμη μεγαλύτερης ἀρετῆς. Μέ τόν τρόπο αὐτό κατανοοῦμε καλύτερα καί πραγματώνουμε τό λόγο τοῦ Μεγάλου Βασιλείου «Ἀληθινή νηστεία εἶναι ἡ ἀλλοτρίωση ἀπό κάθε κακό, ἀπό κάθε ἁμαρτία, ἀπό κάθε ἐμπαθή λογισμό, ἀπό κάθε βρώμικη ἐπιθυμία». Ἡ νηστεία τῶν Χριστουγέννων, γνωστή καί ὡς σαραντά(η)μερο εἶναι ἡ δεύτερη μεγάλη περίοδος νηστείας. Περιλαμβάνει σαράντα ἡμέρες, χωρίς ὅμως νά ἔχει τήν αὐστηρότητα τῆς νηστείας τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς  τοῦ Πάσχα. ΜΕ ΤΙ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ Μέ τήν νηστεία καί τήν προετοιμασία μας γιά τά Χριστούγεννα συνδέεται καί ἡ μετάνοια. Ἡ εἰλικρινής ἐξέταση τοῦ ἑαυτοῦ μας, ἡ παραδοχή τῶν σφαλμάτων μας καί ἡ συμμετοχή μας στό ἱερό μυστήριο τῆς Ἐξομολογήσεως ἀποτελοῦν ἀπαραίτητες προϋποθέσεις γιά μιά πραγματικά ἄξια συμμετοχή στήν Χριστουγεννιάτικη  θεία Λειτουργία. Μάλιστα, εἶναι καλό νά φροντίσουμε ὥστε νά προσέλθουμε στό ἱερό Μυστήριο ἐγκαίρως καί ὄχι τήν τελευταία στιγμή. Ἡ προπαρασκευαστική αὐτή περίοδος πρό τῶν Χριστουγένννων μᾶς παρέχει μιά πολύ καλή δυνατότητα νά ἀντιληφθοῦμε τήν ἀθλιότητα πού κρύβουμε στά βάθη τοῦ «εἶναι» μας, νά ἀποκτήσουμε φρόνημα ταπεινό καί ἐλεγκτικό τοῦ ἑαυτοῦ μας, νά μεταμορφωθοῦμε ψυχικά, νά μετανοήσουμε εἰλικρινά καί νά τολμήσουμε τήν μεγάλη συνάντηση μέ τόν Νεογέννητο Κύριο τῆς Βηθλεέμ. ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ  ΣΤΗΝ  ΛΑΤΡΕΙΑ Σέ μιά περίοδο πνευματικῆς προετοιμασίας καί προσμονῆς, ὅπως οἱ Σαράντα ἡμέρες πρίν τά Χριστούγεννα, οὐσιαστικό ρόλο διαδραματίζει ἡ προσευχή τῶν πιστῶν καί ἡ συμμετοχή μας στήν Λατρεία τῆς Ἐκκλησίας. Τίς ἡμέρες αὐτές ἔχουμε πλῆθος ἑορτῶν καί μνῆμες Ἁγίων, πού μᾶς φέρνουν πιό κοντά στήν χάρη τοῦ Θεοῦ, μέ τόν Ἑσπερινό καί τήν θεία Λειτουργία, πού τελοῦμε. Παράλληλα, ἡ τέλεση τῆς θείας Λειτουργίας καθημερινά τίς ἡμέρες αὐτές, (τό λεγόμενο «Σαρανταλείτουργο») ἀποτελεῖ μία ἀκόμη εὐκαιρία γιά νά μείνει ἀνύστακτη ἡ διάθεσή μας γιά κοινωνία καί ἕνωση μέ τόν Θεό. Νά, λοιπόν, εἶναι μπροστά μας ὁ δρόμος πρός τήν Βηθλεέμ. «Δεῦτε ἴδωμεν πιστοί, πού ἐγενήθη ὁ Χριστός», ψάλλει ἡ Ἐκκλησία μας. Ἄς ἀκολουθήσουμε τίς συμβουλές τῆς Ἐκκλησίας μας, ἄς προετοιμασθοῦμε κατάλληλα ὅλες αὐτές τίς ἡμέρες καί ἄς ἀξιωθοῦμε νά προσκυνήσουμε «τόν Παλαιό τῶν ἡμερῶν πού ἔγινε Βρέφος γιά χάρη μᾶς. Τόν καθήμενο σέ Οὐράνιο Θρόνο ὑψηλό  πού ταπεινώθηκε καί τοποθετήθηκε σέ Φάτνη. Ἐκείνον πού ἔσπασε τά δεσμά τῆς ἁμαρτίας καί τώρα τυλίγεται μέ τά Σπάργανα, ἐπειδή αὐτή εἶναι ἡ θέλησή Του» (Ἱερός Χρυσόστομος). π. Αθανάσιος Κατζιγκάς

Πολλοί χριστιανοί, Ἀγαπητοί μου, διερωτῶνται πότε πρέπει νά κάθονται καί πότε νά εἶναι ὄρθιοι κατά τήν διάρκεια τῆς θείας Λειτουργίας. Αὐτό ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα νά κάθονται ὅταν δέν πρέπει ἤ νά στέκονται ὄρθιοι χωρίς λόγο. Στούς Ναούς ὑπάρχουν βέβαια μερικά καθίσματα, τά ὁποῖα ὅμως δέν φθάνουν γιά ὅλους τούς ἐκκλησιαζομένους. Κι αὐτό γιατί ὁ χῶρος τῶν Ναῶν εἶναι σχετικά μικρός, καί μέ τήν τοποθέτηση καθισμάτων μειώνεται ἡ χωρητικότητά τους. Ἔτσι γιά νά χωροῦν περισσότεροι ἄνθρωποι μέσα στούς Ναούς, ἀφήνεται ἕνα μεγάλο τμῆμα τοῦ ἐσωτερικοῦ χώρου χωρίς καθίσματα. Κατ᾽ ἀρχήν θά πρέπει νά τονίσουμε, ὅτι στήν θεία Λατρεία κατά προτίμηση πρέπει νά εἴμαστε ὄρθιοι. Ἑπομένως: κατά τήν διάρκεια τοῦ Μυστηρίου τῆς θείας Εὐχαριστίας, οἱ πιστοί πρέπει νά παραμέ-νουν ἀπό τήν ἀρχή μέχρι τήν Ἀπόλυση ὄρθιοι, ὅταν καί ὅσοι μποροῦν. Ἡ κούραση εἶναι βέβαια πρόβλημα, ἀλλά, ὅταν ὑπάρχει ἀνάλογη διάθεση, σιγά-σιγά, μέ τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ γίνεται ἄσκηση. Οἱ πιστοί πού ἀποφασίζουν νά ὑποστοῦν αὐτόν τόν κόπο, γιά χάρη τοῦ Θεοῦ, ἔχουν περισσότερες εὐλογίες. Θά δώσουμε, λοιπόν, μερικές γενικές ὁδηγίες, πού δίνουν ἀπάντηση στό θέμα μας καί διαφωτίζουν ἀρ­κετά, ὥστε νά γνωρίζουμε ὅλοι μας: πότε καθόμαστε, καί ὅτι ὑπάρχουν μερικές στιγμές τῆς θείας Λειτουργίας, πού ὅλοι πρέπει νά στέκονται ὄρθιοι. Οἱ στιγμές αὐτές εἶναι οἱ ἑξῆς, κατά σειρά: 1) Ἀπό τό Δοξαστικό τῶν Αἴνων καί κατά τήν διάρκεια τῆς Δοξολογίας, εἴμαστε ὄρθιοι. 2) Στήν ἀρχή τῆς θείας Λειτουργίας, ὅταν ὁ Ἱερέας ἀπαγγέλλει τό «Εὐλογημένη ἡ βασιλεία τοῦ Πα­τρός…», ὅλοι εἴμαστε ὄρθιοι καί στό ἄκουσμα τῶν τριῶν προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος κάνουμε τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ μέ εὐλάβεια. Κατόπιν μποροῦμε νά καθίσουμε. Ἐάν λειτουργεῖ ὁ Ἐπίσκοπος σηκωνόμαστε τήν στιγμή κατά τήν ὁποία στά «Εἰρηνικά» μνημονεύεται τό ὄνομά του, κάνοντας ὑπόκλιση. Αὐτό σέ ἔνδειξη σεβασμοῦ πρός τόν Ἐπίσκοπο καί γιά νά δεχθοῦμε τήν εὐλογία πού μᾶς δίνει ἐκεί­νη τήν στι-γμή. Θά πρέπει νά προσέξουμε τό πῶς καθόμαστε καί τό πῶς σηκωνόμαστε, γιατί τήν στιγμή ἐκείνη δημιουργεῖται θόρυβος καί ἀταξία. 3) Ὅταν ψάλλονται τά Ἀντίφωνα, δηλ. τό «Ταῖς πρεσβίαις τῆς Θεοτόκου» καί τό «Σῶ­σον ἡμᾶς, Υἱέ Θεοῦ», εἴμαστε ὄρθιοι. 4) Ὄρθιοι εἴμαστε ὅταν ἀρχίζει ἡ μικρή Εἴσοδος μέ τήν λιτάνευση τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου. Ἄλλωστε ὁ Διάκονος ἤ ὁ Ἱερέας θά δώσουν τό παράγγελμα «Σοφία· Ὀρθοί.», δηλ. νά ἡ Σοφία τοῦ Θεοῦ, τό ἱερό Εὐαγγέλιο. Ὅλοι ὄρθιοι. 5) Καθόμαστε μετά τήν μικρή Εἴσοδο κατά τήν διάρκεια πού ψάλλονται τά Ἀπολυτίκια. 6) Ὅταν ψάλλεται ὁ Τρισάγιος ὕμνος, εἴμαστε ὄρθιοι καί κάνουμε τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ μέ εὐλάβεια. 7) Καθόμαστε ὅταν ἀπαγγέλλεται ὁ Ἀπόστολος. 8) Μετά τήν ἀπαγγελία τοῦ Ἀποστόλου σηκωνόμαστε καί παραμέ-νουμε ὄρθιοι κατά τήν διάρκεια πού ψάλλεται τό «Ἀλληλουάριο», μέχρι καί τό πέρας τῆς Εὐαγγελικῆς περικοπῆς. Ἄλλωστε αὐτό εἶναι καί τό παράγγελμα τοῦ Διακόνου «Σοφία· ὀρθοί· ἀκούσωμεν τοῦ Ἁγίου Εὐαγγελίου». 9) Ὅταν ἐκφωνοῦνται τά «Κατηχούμενα», εἴμαστε καθισμένοι, σηκωνόμαστε στίς δυό εὐ­χές τῶν πιστῶν. 10) Μέ τήν ἔναρξη τοῦ Χερουβικοῦ ὕμνου θά σηκωθοῦμε ὄρθιοι καί θά παραμείνουμε στήν ὀρθία θέση μέχρι νά τελειώσει ἡ Μεγάλη Εἴσοδος. 11) Ὄρθιοι εἴμαστε κάθε φορά πού ὁ Ἱερέας μᾶς θυμιάζει ἤ μᾶς εὐλογεῖ ἀπό τήν ὡραία Πύλη. 12) Κατά τήν διάρκεια τῆς ἐκφωνήσεως τῶν «Πληρωτικῶν», ἔχουμε τήν δυνατότητα νά καθίσουμε. Θά σηκωθοῦμε ὅμως τήν στιγμή πού ὁ Ἱερέας βγαίνει στήν ὡραία Πύλη λέγοντας τό «Εἰρήνη πᾶσι» καί θά παραμείνουμε ὄρθιοι, κατά τήν διάρκεια τῆς ἀπαγγελίας τοῦ «Πιστεύω». Μετά ἀπ’ αὐτό συνεχῶς θά στεκόμαστε ὄρθιοι, διότι μέ τό παράγγελμα τοῦ Ἱερέα ἤ τοῦ Διακόνου «Στῶμεν καλῶς· στῶμεν μετά φόβου» ἀρχίζει τό σημαντικώτερο τμῆμα τῆς θείας Λειτουργίας, πού εἶναι ἡ Ἁγία Ἀναφορά, δηλ. ἡ εὐλογία τοῦ ἄρτου καί τοῦ οἴνου καί ἡ μεταβολή τους σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ. Στό «Ἄξιόν ἐστιν» δέν καθόμαστε. Θά παραμείνουμε ὄρθιοι μέχρις ὅτου ὁ Ἱερέας μετά τήν ψαλμωδία τοῦ «Ἄ-ξιόν ἐστιν», βγεῖ στήν ὡραία Πύλη καί εὐλογήσει λέγοντας τό «Καί ἔσται τά ἐλέη τοῦ μεγάλου Θεοῦ». 13) Στήν συνέχεια μποροῦμε νά καθήσουμε. Θά ση­κωθοῦμε ὅμως, ὅταν θά ἀκούσουμε τό παράγγελμα γιά τήν ἀπαγγελία τοῦ «Πάτερ ἡμῶν» καί θά παραμείνουμε ὄρθιοι μέχρι τό «Πρόσχωμεν. Τά Ἅγια τοῖς ἁγίοις». 14) Τήν ὥρα πού ψάλλεται τό «Κοινωνικό» καθόμαστε, ἀλλά μόλις θά ἐμφανιστεῖ ὁ Ἱερέας στήν ὡραία Πύλη, μέ τό ἅγιο Ποτήριο στά χέρια, καλώντας τούς πιστούς στήν θεία Μετάληψη μέ τό «Μετά φόβου Θε­οῦ», θά σηκωθοῦμε καί θά παραμείνουμε ὄρθιοι μέχρι τήν Ἀπόλυση τῆς θείας Λειτουργίας. Στό β´ βιβλίο τῶν «Ἀποστολικῶν Διαταγῶν» ἔχουμε μία λεπτομερή περιγραφή τῶν λειτουργικῶν συνάξεων, ὅπως αὐτές τελοῦνταν στήν Ἀντιόχεια κατά τό τέλος τοῦ δ´ αἰώνα. Σχετικά μέ τό θέμα μας ἀναφέ-ρονται τά ἑξῆς: Εἶναι ἀλήθεια πώς δέν ὑπάρχουν εἰδικές διατάξεις πού καθορίζουν τό πότε κάθονται οἱ ­πιστοί. Αὐτό ρυθμιζόταν ἀπό τά διάφορα παραγγέλ-ματα τοῦ Διακόνου ἤ τοῦ Ἱερέα σύμφω­να μέ τά ὁποῖα οἱ πιστοί κάθονταν, σηκώνονταν ἤ ἔκλιναν τά γόνατα. Στά μοναστήρια ὑπάρχει ἕνα εἶδος ἄγραφου τυπικοῦ, πού καθορίζει πότε στέκονται καί πότε κάθονται οἱ μοναχοί. Πότε κατεβαίνουν καί πότε ἀνεβαίνουν στά στασίδια τους. Πότε σκύβουν, πότε καλύπτουν καί πότε ἀποκαλύπτουν τό κεφάλι. Στίς Ἐνορίες τά πράγματα δέν εἶναι τόσο ἰδανικά, λόγω τῆς ἀνομοιομορφίας τοῦ ἐκκλησιάσματος ἤ γιατί δέν ὑπάρχει λειτουργική ἀγωγή. Φυσικά ὅσοι Ἱερεῖς συμβουλεύουν καί προσπαθοῦν νά διορθώσουν τά κακῶς κείμενα, ὁ κόσμος αὐτό τό θεωρεῖ παρατήρηση. Οἱ Ἱερεῖς αὐτοί εἶναι οἱ κακοί. Τούς κατηγοροῦν ὅτι διώχνουν τόν κόσμο ἀπό τήν Ἐκκλησία. Ὁ Ἱερέας δέν θά κάνει τόν ἀξιωματικό ὑπηρεσίας προκειμένου νά λέγει στούς πιστούς πότε νά κάθονται καί πότε νά εἶναι ὄρθιοι. Οἱ πιστοί στήν θεία Λειτουργία, ἐφόσον μποροῦν, πρέπει νά χρησιμοποιοῦν τήν ὄρθια στάση προσευχῆς, ὄχι ὡς ἀγκαρία, ἀλλά ὡς ἄσκηση. π. Αθανάσιος Κατζιγκάς

– Γέροντα, όταν με αδικούν, η καρδιά μου σκληραίνει. – Για να μη σκληραίνει, ποτέ να μη σκέφτεσαι ότι φταίει ή πόσο φταίει ο άλλος που σε αδικεί, αλλά πόσο φταις εσύ. Βλέπεις, όταν οι άνθρωποι μαλώνουν μεταξύ τους, όλοι τους λένε ότι έχουν δίκαιο, μόνον που παίρνουν περισσότερο δίκαιο απ’ όσο δικαιούνται, γι’ αυτό και διαφωνούν συνέχεια. Πηγαίνουν στην αστυνομία π.χ., και ο καθένας λέει: «με έδειρε ο τάδε» – δεν λέει πόσο τον έδειρε αυτός! – και του κάνει μήνυση. Αν σκεφτόμασταν ότι ο πιο αδικημένος είναι ο Χριστός, θα δεχόμασταν με χαρά την αδικία. Ενώ ήταν Θεός, κατέβηκε στη γη από πολλή αγάπη και κλείσθηκε εννιά μήνες στην κοιλιά της Παναγίας. Ύστερα, τριάντα χρόνια έζησε αθόρυβα. Από δεκαπέντε μέχρι τριάντα χρόνων δούλευε μαραγκός στους Εβραίους. Και τι εργαλεία είχαν τότε; Ξύλινα πριόνια χρησιμοποιούσαν, με κάτι καβίλιες ξύλινες. Του έδιναν και κάτι σανίδια… και Του έλεγαν: «Φτιάξε αυτό, φτιάξε εκείνο…». Και πώς να τα πλανίσει; Πλανίζονταν μ’ εκείνα τα γύφτικα σίδερα, που χρησιμοποιούσαν τότε για πλάνες; Ξέρεις τι ζόρικα είναι; Άντε ύστερα, τρία χρόνια ταλαιπωρία! Ξυπόλυτος να πηγαίνει από εδώ – από εκεί, για να κηρύττει! Θεράπευε αρρώστους, με λάσπη άνοιγε τα μάτια των τυφλών και αυτοί ζητούσαν πάλι σημεία. Έβγαζε τα δαιμόνια από τους δαιμονισμένους, αλλά δυστυχώς οι αχάριστοι άνθρωποι Του έλεγαν πως είχε δαιμόνιο! Και ενώ τόσοι είχαν μιλήσει και προφητεύσει γι’ Αυτόν, τόσα θαύματα έκανε, και τελικά ονειδισμούς, σταύρωμα. Γι’ αυτό οι αδικημένοι είναι τα πιο αγαπημένα παιδιά του Θεού. Γιατί ως αδικημένοι έχουν στην καρδιά τους τον αδικημένο Χριστό και αγάλλονται στην εξορία και στη φυλακή σαν να βρίσκονται στον Παράδεισο, διότι, όπου Χριστός εκεί Παράδεισος. – Μπορεί, Γέροντα, να βρεθεί κανείς με φορτίο μεγαλύτερο από αυτό που μπορεί να σηκώσει; – Ο Θεός δεν επιτρέπει φορτίο πάνω από τις δυνάμεις μας. Οι αδιάκριτοι άνθρωποι φορτώνουν βαρύ φορτίο στους άλλους. Πολλές φορές ο Καλός Θεός αφήνει τους καλούς ανθρώπους στα χέρια των κακών, για να μαζέψουν μισθό ουράνιο. – Το παράπονο, Γέροντα, έχει σχέση με την αχαριστία; – Ναι. Μπορεί μάλιστα κάποιος, ενώ τον φροντίζουν για το καλό του, να μην το καταλαβαίνει, να νιώθει αδικημένος και να παραπονείται. Αν δεν παρακολουθεί τον εαυτό του, μπορεί, όταν κάνει ένα σφάλμα και του λένε να προσέχει, να νομίζει ότι τον αδικούν και να φθάνει στην αναίδεια. Μια αδελφή λ.χ. βάζει περισσότερο φάρμακο και καίει με το ράντισμα τα φύλλα από τις ελιές. Της κάνουν παρατήρηση και, αντί να συναισθανθεί το λάθος της και να πει «ευλόγησον», νιώθει αδικημένη και κλαίει. «Με αδικούν, λέει. Αν έπεφτε ακρίδα και χαλούσε τα δένδρα, δεν θα μιλούσαν, ενώ τώρα που τα χάλασα εγώ, φωνάζουν. Χριστέ μου, μόνον Εσύ με καταλαβαίνεις», και δώσ’ του δάκρυα! Μπορεί να νιώθει και χαρά, γιατί σκέφτεται ότι θα έχει μισθό από την αδικία που δέχτηκε και να ευγνωμονεί τον Χριστό! Αυτό είναι μια λανθασμένη κατάσταση, είναι μεγάλη πλάνη. Αγίου Παϊσίου του Αγιορείτου

Όποιος στον καιρό της ειρήνης φροντίζει για τα πράγματα της μάχης, αυτός θα είναι φοβερός στον καιρό της μάχης. Όποιος όμως είναι άπειρος των πολεμικών πραγμάτων, αυτός περισσότερο θα θορυβηθεί και θα τα χάσει ακόμα και σε καιρό ειρήνης. Δεν βλέπετε τους στρατιώτες, που σε καιρό ειρήνης ασκούνται σε πολεμικά γυμνάσια; Αν και δεν τους ενοχλεί κανένας πόλεμος, εντούτοις καθαρίζουν τα όπλα τους και οι γυμναστές τους διδάσκουν την πολεμική τέχνη. Ποιός από τους πνευματικούς στρατιώτες κάνει κάτι τέτοιο; Κανένας. Γι’ αυτός στους πνευματικούς πολέμους φαινόμαστε νωθροί και απαίδευτοι και ευάλωτοι από παντού. Στην εποχή μας δεν υπάρχει διωγμός, αλλά υπάρχει ο πόλεμος των επιθυμιών και ο πόλεμος των παθών μας. Πάντοτε πρέπει να οπλιζόμαστε. Διότι είναι μεγάλος ο πόλεμος της γλώσσας, ο πόλεμος των ματιών. Αυτόν τον (πνευματικό) πόλεμο να διεξάγουμε. Είναι φοβερός ο πόλεμος των επιθυμιών. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

Πρέπει, γέροντα, να κοινωνούν όλοι; -Βρε, δεν το λέω εγώ. Το λέει ο Κύριος. «Πάντες»! Μήπως έχει καμμιά άλλην έννοια ή λέξη και δεν την ξέρω; Και παρακάτω η ευχή λέει: «και δι’ ημών παντί τω λαώ». Φυσικά, όσοι δεν έχουν κωλύματα. Οι άλλοι πρέπει να πάρουν προηγουμένως άφεση πνευματικού. Αλλιώς, χωρίς Θεία Κοινωνία, χωρίς Χριστό, πώς θα βγεις μέσα στην καθημερινότητα; Ήρθες στην εκκλησία και έχασες το σπουδαιότερο, το Δώρο, το παν!! Έμεινες με το αντίδωρο.…

  Άφρονες υπήρξαν και υπάρχουν σε όλες τις εποχές, και εν πολλοίς όλοι μας πολλές φορές μετέχουμε στην αφροσύνη. Τρία σημεία πάνω στα οποία συνίσταται η Αφροσύνη στις ημέρες μας. Το πρώτον, είναι ότι ο άνθρωπος από την στιγμή που ένοιωσε περιττή την παρουσία του Θεού στην ζωή του και αυτονομήθηκε, ζει ως ένας άφρων. Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε από τον Θεό, όχι ως ανεξάρτητος αλλά να έχει τη σχέση του Πατέρα και του Υιού, δηλαδή ο ίδιος ο Θεός στην Παλαιά Διαθήκη έκανε την συμφωνία με τον Αβραάμ και είπε ότι « ἔσομαι ὑμῖν εἰς πατέρα, καὶ ὑμεῖς ἔσεσθέ μοι εἰς υἱοὺς καὶ θυγατέρας». Και πάλιν «ἔσομαι αὐτῶν Θεός, καί αὐτοί ἔσονταί μοι λαός». Από την στιγμή που ο άνθρωπος διέρρηξε αυτή την σχέση με τον Θεό, ζει μέσα στην αφροσύνη του. Η σημερινή κοινωνία, που στην πλειονότητα της απέρριψε τον Θεό από τη ζωή της, ακριβώς παρατηρούμε αυτή την αφροσύνη, στον σύγχρονο λαό και πολιτισμό μας. Δεύτερον, τα υλικά αγαθά με τα οποία ο Θεός πλούτισε την δημιουργία Του, για την διατροφή και την εξυπηρέτηση του ανθρώπου, τα ιδιωτικοποιήσαμε, και από την πλεονεξία μας θεωρούμε τον πλούτον του Θεού ημέτερον. Έτσι διαμορφώνεται μια εικόνα στην κοινωνία το «Ος μεν πεινά, ος δε μεθύει». Το φαινόμενο της ανισότητος στην κοινωνία μας, δηλαδή του πλουτισμού και της πτωχείας, είναι το αποτέλεσμα της σύγχρονης αφροσύνης με την οποία ζει ο άνθρωπος του 21ου αιώνος. Και το τρίτο σημείο, είναι ότι ο άνθρωπος αγάπησε την αμαρτία παρά τον Θεό. Όπως εξέπεσε ο Αδάμ και η Εύα, και διέρρηξαν την σχέση τους με τον Θεό και ντύθηκαν τους δερμάτινους χιτώνες, ακολουθώντας την προτροπή του διαβόλου, έτσι λοιπόν ο σύγχρονος άφρων διέρρηξε την σχέση του με τον Θεό και ντυμένος τον χιτώνα της ποικίλης αμαρτίας της εποχής μας, η οποία μάλιστα διαφημίζεται και διακηρύσσεται ως αρετή και ως νομιμότητα στη ζωή του ανθρώπου, ζώντας με τον εγωισμό του, με την κακία του, την ηδονή του, την φιλαυτία του, με την πλεονεξία του και την φιλοδοξία του, πίστευσε ότι καταξιώθηκε με όλα τα ανωτέρω αμαρτήματα και ότι προόδευσε. Mπορεί μεν στην παρούσα ζωή να διαχειριστούμε κατά το δοκούν την ελευθερία την οποία μας χάρισε ο Θεός, αλλά όταν θα έλθει η ώρα και θ’ ακούσουμε «ταύτη τη νυκτί την ψυχήν σου απαιτούσιν από σου», όλα τα παραπάνω θα είναι η ουτοπία και η χίμαιρα της παρούσης ζωής μας. Μητροπολίτου Κερκύρας Νεκταρίου.

Μερικοί ρωτούν γιατί μνημονεύουμε τα ονόματα των κεκοιμημένων και των ζώντων στις προσευχές που κάνουμε γι’ αυτούς. Ο Θεός σαν παντογνώστης που είναι, δεν ξέρει τα ονόματά τους και τις ανάγκες τους; Όμως αυτοί που μιλούν και σκέπτονται έτσι, ξεχνούν ότι την προσευχή δεν την κάνομε για ενημέρωση του Θεού. Φυσικά ο Θεός δεν έχει ανάγκη τέτοιας ενημερώσεως. Άλλη είναι η σημασία αυτής της προσευχής. Προσευχόμεθα υπέρ των ζώντων και των μεταστάντων και τους μνημονεύουμε με τα ονόματά τους, για να δείξουμε, ότι τους αγαπάμε με όλη μας την καρδιά. Γιατί δεν είμαστε απλώς συγγενείς ή φίλοι ή γνωστοί, αλλά «αλλήλων μέλη». Μέλη της Μιάς Εκκλησίας. Του Ενός Μυστικού Σώματος του Χριστού. Υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στη μηχανική και απαθή μνημόνευση των ονομάτων και στην ολοκάρδια προσευχή. Το ένα απέχει από τον άλλο, όσο ο ουρανός από τη γη. Η προσευχή πρέπει να είναι ειλικρινής εκδήλωση αγάπης. Η αγάπη είναι η πρώτη και μεγάλη εντολή. Γι’ αυτό ο Θεός τη δέχεται. Και γι’ αυτό την περιμένει! Η αγάπη για τους ζώντες και κεκοιμημένους αδελφούς μας είναι χρέος. Το πρώτο από όλα. Κάθε λέξη στην προσευχή, κάθε λέξη που πηγάζει από τα βάθη της καρδιάς, έχει πολλή δύναμη: «Πολύ ισχύει δέησις δικαίου ενεργουμένη», λέγει η Αγία Γραφή. Και αν έχει τόση μεγάλη σημασία η μνημόνευση των ονομάτων ζώντων και κεκοιμημένων σε οποιαδήποτε προσευχή, πόσο μεγαλύτερη σημασία και αξία έχει, όταν μνημονεύονται τα ονόματα στην ιερότερη προσευχή, στη Θεία Λειτουργία; Στη Θεία Λειτουργία ο ιερέας επισφραγίζει τη μνημόνευση των ονομάτων ζώντων και κεκοιμημένων με τα λόγια «Απόπλυνον, Κύριε, τα αμαρτήματα των ενθάδε μνημονευθέντων δούλων Σου τω αίματί Σου τω αγίω». Αγίου Ιωάννου της Κροστάνδης

Ζούμε στην εποχή που το «θαύμα» μπροστά στην κάμερα έχει χιλιάδες likes και «Αμήν!» Aπό ανθρώπους που δεν ξέρουν που πέφτει η ενορία τους, γιατί κάνουμε τον Σταυρό μας και τι σημαίνει η Αγία Τριάδα. Σε μια εποχή που η πνευματικότητα εξαντλείται σε μια φανουρόπιτα για να καλοπαντρέψουμε τις κόρες μας και δεν μας ενδιαφέρει πώς να προσανατολίσουμε την ύπαρξή μας στον Χριστό και να έχουμε μια προσευχόμενη ζωή, τα θέλουμε όλα καλά και γρήγορα. Καταντήσαμε τον Χριστό ένα λυχνάρι απ’ όπου θα βγει σαν άλλο τζίνι το Άγιο Πνεύμα, για να μας κάνει τα χατίρια που γουστάρουμε. Θέλουμε υγεία, καλοζωία, δουλειές, φράγκα και για όλα αυτά θα κάνουμε και μια αρτοκλασία, έτσι, για να μας δει ο κόσμος. Μετάνοια, αυτομεμψία, υπακοή, ταπείνωση, τα βρίσκεις πλέον μόνο στα βιβλία και στους βίους των Αγίων. Είμαι 9 χρόνια Ιερέας και κανείς μέχρι τώρα δεν μου έχει δώσει ένα όνομα για να κάνουμε προσευχή για μετάνοια. Όλα τα αιτήματα είναι για γάμους, παιδιά, δουλειές, συνεντεύξεις, χρήματα κλπ. Είπαμε… Θέλουμε το τζίνι!!! Έχουμε περάσει την πνευματικότητα σε άλλο επίπεδο. Πλέον έχει άλλα «χαρίσματα». Μιλάμε για αγία ανυπακοή, “κόβουμε” τους Αγίους και τους κανόνες όπως μας βολεύει και τους κουμπώνουμε στην καθημερινότητα όπως μας αρέσει, αντάρτικο στους Δεσποτάδες και τη Σύνοδο, βρίσιμο σε όποιον φοράει ράσο και κολλάμε σαν τη βδέλλα όταν ακούσουμε για «θαύμα» σε ζωντανή μετάδοση αλλά φυσικά και σε καμιά προφητεία για το πότε θα ανάψουμε κεριά στην Αγιά Σοφιά. Αυτό μας μάρανε. Το ότι δεν ξέρουμε την τύφλα μας για την πίστη και την παράδοσή μας δεν μας ενδιαφέρει. Αυτό είμαστε. Μαγκιά, φούμαρα και μεσαιωνισμός. Να απειλήσει η γιαγιά την κόρη στη βάπτιση για το όνομα, να μην απλώσει ρούχα το βράδυ έξω μέχρι το σαραντισμό και άλλες τέτοιες ανοησίες. Έχουμε έναν πλούτο που λέγεται Αγία Γραφή – Ιερά Παράδοση και Πατέρες της Εκκλησίας, αλλά έχουμε γίνει χειρότεροι από τους Ταλιμπάν. Ούτε έχουμε καταλάβει, ούτε θέλουμε να μάθουμε ποιος είναι ο Χριστός γιατί ήρθε και τελικά ποιο είναι το νόημα της επίγειας ζωής μας που κάποια στιγμή τελειώνει. Μας αρέσει να φτιάχνουμε παραμύθια και να ζούμε μέσα σε αυτά όπως γουστάρουμε. Έχουμε πλέον τη νέα αίρεση που λέγεται «Προσωπική Ορθοδοξία και πνευματικότητα». Δηλαδή κάνει ο καθένας ό,τι θέλει και ό,τι γουστάρει και αυτό το ονομάζει πνευματικότητα. Κουράστηκα… Παλαιά όταν κάποιος μου έλεγε ότι ο γάιδαρος “πετάει“ καθόμουν να του εξηγήσω ότι δεν είναι έτσι τα πράγματα κλπ κλπ. Πλέον του λέω ότι πετάει και μάλιστα καλύτερα από Boeing 747. Σε όποιον έχει καλή διάθεση και προαίρεση θα πούμε δυο κουβέντες. Στους άλλους σιωπή και προσευχή. Αν τα βάλεις με Ταλιμπάν θα χάσεις κατά κράτος! Έτσι θα είμαστε ευτυχισμένοι όλοι . . . Προσευχή για να ανοίξουν οι καρδιές και έχει ο Θεός . . . Μην το ξεχνάμε… Καλή μετάνοια σε όλους μας. π. Σπυρίδων Σκουτής

Τί ἐννοεῖ ὅταν λέει, ὅτι οἱ παπᾶδες θὰ ζοῦν σὰν τοὺς λαϊκούς; Δηλαδή· πάει στὸ καφενεῖο ὁ λαϊκός, θὰ πάῃ καὶ ὁ κληρικός. Πάει στὸν κινηματογράφο ὁ λαϊκός, θὰ πάῃ καὶ ὁ κληρικός. Κουρεύει τὰ μαλλιά του ὁ λαϊκός, θὰ τὰ κουρέψῃ καὶ ὁ κληρικός. Παίζει φουτ – μπὼλ ὁ λαϊκός, θὰ παίξῃ καὶ αὐτός. Παίζει χαρτιὰ ὁ λαϊκός, θὰ παίξῃ καὶ αὐτός. Καὶ στὸ χορὸ ἀκόμα πᾶνε. Βγάζουν τὸ ῥάσο καὶ τὸ καλυμμαύχι τους καὶ χορεύουν. Αὐτοὶ εἶνε οἱ μοντέρνοι παπᾶδες, ποὺ θέλουν νὰ πνεύσῃ ἕνα νέο ῥεῦμα στὴν Ἐκκλησία. Ἀλλ᾿ ὁ ὀρθόδοξος κόσμος τοὺς ἔχει σιχαθῆ. Τὰ εἶπε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς, καὶ τώρα γίνονται. Μείναμε δυστυχῶς λίγοι νὰ διαμαρτυρώμεθα. Δὲν ξέρω τί θὰ γίνῃ ἂν αὔριο ἔρθῃ ἄλλη κατάστασι· ἐμεῖς, ὅσο μποροῦμε, θὰ κρατήσουμε τὴν τιμὴ τῆς Ὀρθοδοξίας, καὶ ἀδιαφοροῦμε τί λένε καὶ κάνουν οἱ νεωτερισταί. Ὁ Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς λέει· Ὅταν οἱ παπᾶδες θὰ ζοῦν σὰν τοὺς λαϊκούς, τότε οἱ λαϊκοὶ θὰ γίνουν σὰν τὰ κτήνη, καὶ τότε θὰ ἔρθῃ τὸ τέλος τοῦ κόσμου. Καὶ τώρα ἀκοῦς πλέον τοὺς λαϊκοὺς νὰ λένε· Ἔ, κι ὁ παπᾶς τὸ κάνει αὐτό… Ὁ παπᾶς πάει στὸ θέατρο, ὁ παπᾶς πάει στὸν κινηματογράφο, ὁ παπᾶς πάει στὸ γήπεδο, ὁ παπᾶς πάει ἐδῶ, ὁ παπᾶς πάει ἐκεῖ. Ἡ παπαδιά του φοράει μίνι, τὰ κορίτσια του γυρίζουν δεξιὰ κι ἀριστερά, τὰ ἀγόρια του ἔχουν γίνει τεντυμπόηδες. Τί διαφέρει, σοῦ λέει, ὁ παπᾶς ἀπὸ τὸ λαϊκό; Ἐπάγγελμα καὶ μαγαζὶ εἶνε ἡ ἐκκλησία… Γι᾿ αὐτὸ καὶ ὁ λαὸς ἔχει ἀποκτηνωθῆ. Λέγοντας βέβαια αὐτὰ γιὰ τὸν κλῆρο δὲν παίρνουμε σβάρνα ὅλους τοὺς κληρικούς. Ξέρουμε πολὺ καλά, ὅτι ὑπάρχουν καὶ κληρικοὶ ποὺ εἶνε καλοὶ γεωργοὶ καὶ τηροῦν τὴν ἀξιοπρέπειά τους. Μπορεῖ οἱ περισσότεροι νὰ ἔχουν ξεφύγει, ἀλλὰ ὑπάρχει καὶ ἕνα μικρὸ ποσοστὸ εὐλαβῶν ἱερέων. Σύμφωνα μὲ τὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας ὁ παπᾶς πρέπει νὰ εἶνε σὰν ἄγγελος μέσα στὸν κόσμο αὐτόν. ΜΗΤΡ. ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΝΤΙΩΤΗΣ

Όταν κάποτε οι αδηφάγες κάμερες της τηλεόρασης στράφηκαν στο πρόσωπο ενός νεαρού εγκληματία, που έβγαινε σιδηροδέσμιος από ανακριτικά γραφεία, κάποιος δημοσιογράφος τον ρώτησε: –  «Εσύ έκανες το έγκλημα;» –  «Όχι, εσείς», αποκρίθηκε ο νεαρός. Η απάντηση συνοψίζει το πρόβλημα και έχει πολλούς αποδέκτες, κυρίως τρεις. ΜΜΕ (εξαθλίωσης), σχολείο, οικογένεια. Αυτό το αδυσώπητο “εσείς” στρέφεται πρωτίστως στην πανίσχυρη τηλεοπτική εξουσία. Υπολογίστηκε ότι κατά μέσο όρο ένα παιδί, μέχρι να τελειώσει το Λύκειο έχει αφιερώσει στην «λατρεία» της μικρής οθόνης και του διαδικτύου 28.000 ώρες, που σημαίνει 1100 μέρες ή, χονδρικά, 3 περίπου χρόνια τηλεοπτικής αιχμαλωσίας. Ακόμη στην Αμερική σύμφωνα με έρευνες,  ένα παιδί «μετέχει», παρακολουθεί, ετησίως περίπου 3.000 και πάνω φόνους στην τηλεόραση ή, χειρότερα, μέσω των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, «διαπράττει» το ίδιο, εκατοντάδες φόνους. Η φράση δείχνει και την οικογένεια. Παραθέτω κάτι από τον άγιο Χρυσόστομο, επικαιρότατο. Στηλιτεύει ο άγιος την αδικαιολόγητη ανοχή των γονέων στα παραπτώματα των παιδιών. «Πολλοί γονείς», γράφει, «επειδή δεν θέλουν να μαλώσουν ή να λυπήσουν τα παιδιά τους, για την άτακτη ή απρεπή συμπεριφορά τους, τα είδαν αργότερα πολλές φορές να συλλαμβάνονται, επειδή υπέπεσαν σε μεγάλα εγκλήματα». Δυστυχώς σήμερα οι πιο πολλές οικογένειες έχουν σαν κέντρο της ζωής τους τις επιθυμίες και τα κέφια του παιδιού. Ικανοποιούν κάθε του επιθυμία. Γίνεται το παιδί ένας κακομαθημένος, αχαλίνωτος τυραννίσκος, γιατί δεν το παιδαγωγούν οι γονείς του. Αλλά παιδεία θα ειπεί γλώσσα. Και η ελληνική γλώσσα είναι πρώτα δουλειά της μάνας. Οι μαστοί της είναι τρεις. Οι δύο για το γάλα και ο τρίτος το στόμα της, η λαλιά της, η γνήσια και άδολη πηγή της γλώσσας. Ποια μάνα σήμερα μεταβιβάζει με το στόμα της, στο παιδί της, την μακραίωνη παράδοση του λαού μας; Ποια το νανουρίζει; (Τα τρισάθλια βιβλία Γλώσσας, όπως έχω γράψει, ζητούν από τα παιδιά να γράψουν ένα νανούρισμα για χταπόδια, στο Ανθολόγιο Γ’-Δ’ Δημοτικού). Πριν ανοίξουμε τα πορτοπαράθυρα των σπιτιών μας και εισβάλλουν οι αναθυμιάσεις του ευρωπαϊκού, «δυτικού μοντέλου αγωγής», οι μάνες κατηχούσαν τα παιδιά τους στο σπίτι. Τους πρόσφεραν μαθήματα πατριδογνωσίας και αγωγή αγιότητας. Σε κείμενό της η πολύ σπουδαία, μακαριστή πια, Γαλάτεια Σουρέλη, έγραφε. (Συμβουλεύω να αγοράζουν οι γονείς τα βιβλία της, είναι το καλύτερο δώρο για τα παιδιά τους, ν’ αφήσουν τα «κινητά» δηλητήρια). «…Αγωγή αγιότητας γινόταν και με τον λαϊκό κατηχητικό λόγο, που μάθαιναν οι μανάδες στα παιδιά τους: Ένας είναι ο Κύριος, δεύτερη είναι η Παναγιά, τρίτος είναι ο Πρόδρομος, τέσσερα τα Ευαγγέλια, πέντε οι Παρθένες, έξι τα εξαπτέρυγα, επτά είναι τα μυστήρια, οκτώ το οκτωήχι, εννιά είναι τα τάγματα, δέκα είναι οι εντολές, έντεκα τα εωθινά, δώδεκα οι Απόστολοι. Όλα αυτά τα μάθαιναν οι μανάδες στα παιδιά τους ψέλνοντάς τα. Και το παιδομάνι-τότε οι άνθρωποι κάνανε πολλά παιδιά-κατέβαζε αυτήν την πρόσθεση και την έκανε αφαίρεση: Δώδεκα οι Απόστολοι, έντεκα τα εωθινά, δέκα είναι οι εντολές…. ένας είναι ο Κύριος! Αγωγή, ακόμα, γινόταν και με το νανούρισμα: Στο πάπλωμα σου κέντησα αετούς να σε στολίζουν/σου κέντησα μια Παναγιά, στ’ αχνό προσκέφαλό σου/κι ακόμα την Αγιά-Σοφιά να’ χεις στο μάγουλό σου. Αγωγή γινόταν και με την ευχή: Η Παναγιά μαζί σου, που περιέχει ολόκληρη την ορθόδοξη παράδοση! Ποιο παιδί φεύγει σήμερα για το σχολείο του και κάποιος βρίσκεται πίσω του να το σταυρώσει και να του πει: να ‘χεις την ευχή μου, η Παναγιά μαζί σου; Ακόμα και από την ευχή μας έχουμε στερήσει τα παιδιά μας». («Αγιότητα, ένα λησμονημένο όραμα», συλλογικό έργο, σελ. 218, εκδ. «Ακρίτας»). Η φράση «εσείς το κάνατε το έγκλημα» δείχνει και το τωρινό σχολείο- παιδομάζωμα. Λέει ένας σπουδαίος ποιητικός λόγος: «Πάρε τις λέξεις μου, δωσ’ μου το χέρι σου». Τα παιδιά δεν έχουν λέξεις, δεν μπορούν να εκφραστούν, γιατί δεν διδάσκονται την γλώσσα και στα σχολεία. Και γλώσσα σημαίνει λογοτεχνία, ποίηση, πράγματα προγραμμένα από τα εν χρήσει σχολικά τάχα και βιβλία Γλώσσας. Μία από τις σοβαρότερες και σημαντικότερες συνέπειες αυτού του γλωσσικού υποσιτισμού είναι ότι προτρέπονται, καταφεύγουν οι νέοι σε πράξεις βίας, που θα μπορούσαν να αποφευχθούν με τον λόγο. Πολλά παιδιά φτάνουν στην εξαλλοσύνη και την απελπισία, γιατί δεν μπορούν να συν-εννοηθούν. Να πω κάτι και από την εμπειρία μου στην τάξη. Δίδαξα πριν από ενάμιση μήνες στους μαθητές -Στ’ Δημοτικού- τον γνωστό, διδακτικότατο μύθο του Αισώπου, «παις κλέπτης και μήτηρ». Ρώτησα τις προάλλες τα παιδιά. Θυμόταν τα πάντα, σχεδόν όλο το κείμενο. (Βεβαίως το διδάσκω και στην αρχαία ελληνική). Όταν δεν διδάσκεις, τις τιμαλφείς αξίες, στην αρτιμελή γλώσσα του Γένους μας, τότε οι καρδιές σκληραίνουν και, κάποιες φορές, τα χέρια οπλίζονται. Να παραθέσω και τον προαναφερόμενο μύθο του Αισώπου, που περιγράφει στις ολέθριες συνέπειες της ατιμωρησίας. Τα παιδιά επειδή είναι έξυπνα και δεν πάσχουν από τη λοιμική νόσο του «ξερόλα», τον κατάλαβαν και συμφώνησαν. Αν πας στους «μεγάλους», ιδίως τους ανίατα προοδευμένους, θα χαρακτηρίσουν και τον Αίσωπο οπισθοδρομικό και άσχετο, διότι δεν είχε γνώση των σύγχρονων ρευμάτων της… Παιδαγωγικής. (Συζητώντας με νεαρά δασκάλα για την αξία των μύθων μου αντέτεινε το ακαταμάχητο επιχείρημα «μα ζούμε στον 21ο αιώνα…». Μάλιστα. Δηλαδή, κατά την κρανιοκενή αυτή κοινοτοπία, τους προηγούμενους αιώνες ο λαός μας ζούσε στην βαρβαρότητα. Οι μανάδες και οι γιαγιάδες μας, φτωχές αλλά με αρχοντιά και φιλότιμο, που κεντούσαν αριστουργήματα ή έφτιαχναν γλυκά κουταλιού «χάδια της κοιλιάς» που θα έλεγε και ο Παπαδιαμάντης, ήταν απολίτιστες κι εμείς τα απολειφάδια της ιστορίας ξεχειλίζουμε από πολιτισμό; Ένα απλό κουλουράκι για τα παιδιά τους στο σχολείο δεν ξέρουν οι μεταμοντέρνες να φτιάξουν και τον καφέ τους έτοιμο τον παίρνουν, γι’ αυτό γεμίσαμε «ταχυκαφεπωλεία». Μια βόλτα στο κέντρο της Αθήνας- πιάνεις την μύτη σου από την ευτέλεια και την αδιαντροπιά – άλλο φανερώνει. Ο παλιμβαρβαρισμός είναι ορατός). Ο μύθος. (Και «μύθος εστί λόγος ψευδής εικονίζων την αλήθειαν», ο μύθος περιγράφει μια αληθινή κατάσταση. « Ήταν μια φορά ένα σχολιαρόπαιδο που έκλεψε την πλάκα του συμμαθητή του στο σχολείο και την έφερε στη μάνα του. Εκείνη, όχι μόνο δεν τον μάλωσε, αλλά του είπε και μπράβο. Την επόμενη φορά, λοιπόν, ο κλέφτης άρπαξε και της πήγε ένα πανωφόρι. Το καλοδέχτηκε και αυτό η μάνα με ακόμη μεγαλύτερους επαίνους. Έτσι, καθώς το παιδί μεγάλωνε, άρχισε πλέον να καταπιάνεται με πιο χοντρές κλοπές. Όμως  μια μέρα τον έπιασαν επ’ αυτοφώρω. Αμέσως τότε του δέσανε τα χέρια πισθάγκωνα και τον

Με είχε ρωτήσει κάποιος φίλος τις προάλλες γιατί να γίνονται και γιατί να μην γίνονται θαύματα σε όλους τους ανθρώπους από τον Χριστό, -που είναι η προσωπική Αλήθεια- από την Παναγία, τους Αγίους και άλλους μεσίτες και πρεσβευτές. Γιατί ένας άνθρωπος να θεραπεύεται από τον καρκίνο και άλλος να ζεματίζεται και να πονάει και υποφέρει, σωματικά πάντα…; Επιθυμεί κάτι τέτοιο ο φιλάνθρωπος Θεός; Πρώτα-πρώτα, ο Θεός δεν γίνεται φορτικός και δεν είναι «κομπλεξικός», όπως εμείς. Απεναντίας, εάν δεν Τον θέλουμε στην ζωή μας, δεν έρχεται, αν και μας ευεργετεί και πάλι όσο Του το επιτρέπουμε. Είναι ο μανικότερος των εραστών, ο πιο τρελός των ερωτευμένων και παράλληλα ο «ευγενής», που σέβεται απεριόριστα την ελευθερία μας. (Επίσης, είναι αυτός που φέρεται όπως ο πατέρας στην παραβολή του Ασώτου- δεν ζητάει κανένα λόγο, ούτε… «κάνει μούτρα», αλλά απλώς χαίρεται με την επιστροφή μας στο καλό). Με άλλα λόγια, μας αφήνει να πάμε όπου θέλουμε, είτε με τα λόγια και τις εξωτερικές ενέργειες κάνουμε τους ευσεβείς, είτε όχι. Εκεί έχει ο άνθρωπος ακέραια την ευθύνη. Τώρα, στην περίπτωση που πράγματι έχουμε αγάπη ή έστω «φόβο» Θεού, τότε ο Θεός επεμβαίνει στην ζωή μας. Και η προτεραιότητά του είναι να γιατρέψει την ψυχή πρώτα και έπειτα το σώμα. Έτσι, σε αυτό το πλαίσιο και υπό αυτές τις προϋποθέσεις, οι ασθένειες είναι οι «αγάπες του Θεού», όπως έλεγε ένας γέροντας σύγχρονος μεγάλος. Κι αυτό, διότι «ον αγαπά ο Κύριος παιδεύει», δηλαδή αυτόν που «αγαπά» (όλους εξ ίσου τους αγαπά, εδώ ο Απόστολος μιλάει για την αγάπη με ανταπόκριση προφανώς) ο Θεός τον παιδαγωγεί, τον εκπαιδεύει, ώστε να βελτιωθεί και να Του μοιάσει περισσότερο, στο μέτρο της θέλησης και της αντοχής του κάθε ανθρώπου κάθε φορά. Ο γέροντας Πορφύριος είχε πει κάτι ακραίο: ο Θεός δεν άνοιξε το μυαλό των γιατρών, για να βρουν την θεραπεία του καρκίνου, που είναι μπροστά στα μάτια τους, διότι «είδε ότι έτσι γέμισε ο Παράδεισος». (Παράλληλα, είχε πει ότι «η πνευματική υγεία αδρανοποιεί τον καρκίνο»). Είναι, όμως, πραγματικό αυτό; Ή μήπως ο Θεός είναι αντί για την αυτοευσπλαχνία «δίκαιος και αμείλικτος»; Θα σας πω κάτι από την προσωπική μου εμπειρία: έχω δει ανθρώπους που μια ολόκληρη ζωή φέρονταν με μεγάλη σκληρότητα, αυταρχισμό κ.α. σε κοντινούς τους ανθρώπους (συνήθως στους άλλους κάνουμε τους ευγενικούς άλλωστε, έτσι δεν είναι;) να έχουν μεταβάλει άρδην την συμπεριφορά τους με αυτήν την ασθένεια. Να έχουν μετανοήσει και μάλιστα εμπράκτως. Διότι, σκεφτείτε, πόσο πωρωμένοι είμαστε εμείς οι άνθρωποι… Όταν έχουμε την υγεία μας και ασχολούμαστε κανονικά με τις μάταιες βιοτικές μας μέριμνες -και λοιπές εφήμερες ανοησίες και γελοιότητες- διαμορφώνουμε τεράστιο εγωισμό και αυτοδικαίωση. Συχνά κάνουμε κόλαση την ζωή των κοντινών μας ανθρώπων, αφού έχουμε θανατώσει τις ψυχές μας… Αυτά κάνουμε εμείς οι άνθρωποι, δουλεύουμε στα πάθη μας, στην ανθρωπαρέσκεια, κατατυραννούμε τους άλλους που είχαν την κακή τύχη να έχουμε κάποια εξουσία πάνω τους και κλαιγόμαστε από πάνω, όταν δεν μας κάνουν τα χατίρια. Λοιπόν, τι θα έπρεπε να κάνει ο Θεός που τόσο μας αγαπά σε αυτήν την περίπτωση, αφού έχει μυριάκις μακροθυμήσει; Θα έπρεπε μήπως να μας αφήσει σε αυτήν την κατάσταση ή να μας δώσει μια κατάσταση που μόνον Αυτός ξέρει πως θα μας βοηθήσει και να μας βγάλει από την ματαιότητα που ζούμε, αφού Τον ζητάμε -παρ’ όλ ‘αυτά- στην ζωή μας; Αγίου Λουκά του Ιατρού

Γέροντα, το παιδί ενός γνωστού μου κάνει συνέχεια σκανταλιές, φωνάζει, χτυπάει. Τι φταίει; τι να κάνει; — Κοίταξε, δεν φταίνε τα παιδιά. Σήμερα τα έχουν κλεισμένα μέσα στα διαμερίσματα και δεν έχουν χώρο να τρέξουν, να παίξουν. Ζορίζονται τα παιδιά. Δεν μπορούν να κινηθούν, να εκτονώσουν την ζωηράδα τους. Τρελαίνονται, μετά χτυπάν το κεφάλι τους στον τοίχο! Τα παιδιά για να μεγαλώσουν φυσιολογικά θέλουν αυλή! — Δηλαδή γέροντα, τα παιδιά στα διαμερίσματα αποκτούν ψυχολογικά προβλήματα; — Έμ, εάν ζορίζεται, πιέζεται. Πολύ καλύτερα να υπάρχει μια αυλή! Αυτό είναι το φυσιολογικό. Βλέπεις, αν πάς σε κάποιο σπίτι που έχει παιδιά και τα βρεις όλα τακτοποιημένα, στην εντέλεια, αυτό δεν είναι καλό. Σημαίνει στρατιωτική πειθαρχία, υπάρχει φόβος μέσα στην ψυχή των παιδιών. Καλύτερα είναι να ασχολείται η μάννα με την ανατροφή των παιδιών, να τους μιλάει, να τους διαβάζει για τους αγίους, για το Χριστό, παρά να ασχολείται με την τακτοποίηση και τα άψυχα πράγματα. *** Σε έναν καθηγητή είπε: — Όταν αποκτήσεις δικά σου παιδιά θα τα καταλαβαίνεις καλύτερα τα παιδιά στο σχολείο. Όταν κανείς τ’ αγαπάει τα παιδιά, και όταν τα μαλώνει με καλοσύνη, το δέχονται τα παιδιά το καταλαβαίνουν αυτό! *** Να μην δημιουργούνται αντιπάθειες στην ψυχή του καθηγητή με τα παιδιά. Και όταν μας κάνουν τη ζωή δύσκολη να γνωρίζετε ότι φταίτε. Δηλαδή τώρα ξεπληρώνετε αυτά που κάνατε άλλοτε. *** Σήμερα έχει γίνει ένα μεγάλο άλμα και δεν καταλαβαίνουν οι γονείς τα παιδιά και τα παιδιά τους γονείς. Πρέπει να μπει κανείς στη θέση του άλλου και μετά θα συνεννοηθούν. *** Πρέπει να τα δένουμε τα παιδιά, αλλά μαλακά. Να εγώ τις ντομάτες μου τις έδεσα με κορδέλες. Αν τις έδενα με σύρμα τι θα γινόταν; Δεν θα τραυματίζονταν; Φταίνε σήμερα και πολλές Χριστιανικές οικογένειες. «Εγώ εντάξει, τα έσφιξα τα παιδιά μου, όχι σαν τα παιδιά του κόσμου και κοιμάμαι ήσυχος». Δεν είναι ότι τα έσφιξε, έστω και παραπάνω από αδιακρισία, αλλά γιατί το έκανε. Αν το έκανε από φόβο για την αμαρτία, να τα γλυτώσει από την κόλαση, από φόβο Θεού, βοηθάει ο Θεός και δεν παθαίνει τίποτα το παιδί. Αν είναι από εγωισμό; Αν όμως γίνεται από νοοτροπία (Το δικό μου το παιδί δεν το έκανε αυτό;;!!). Ε, τότε δεν βοηθάει ο Θεός… για να διορθώσει τους γονείς. *** — Γέροντα, σκέφτομαι στο καινούργιο σπίτι που θα χτίσω, στον κάτω όροφο να κάνω δύο διαμερισματάκια για τους γονείς και τα πεθερικά μου. Είναι καλά έτσι; — Ναι, πολύ καλά!! Μπράβο που το σκέφτηκες. Είναι μεγάλη ευλογία από το Θεό να κοιτάει κανείς τους γονείς του. Κι αν δεν σου φτάνουν τα λεφτά για το σπίτι θα βγάλω μια «απανταχούσα» και θα γυρίσω γύρω-γύρω το Άγιον Όρος για να σου φέρω. (Είχα λογισμό ότι δεν φτάνουν τα χρήματα, δεν είπα τίποτα, μόνος το κατάλαβε). *** – Γέροντα τα παιδιά πρέπει να τα δέρνουμε όταν κάνουν αταξίες; — Να τα δέρνετε; πολύ ή λίγο; (Γελάει). Κοιτάξτε να δείτε και ο φόβος είναι φρένο και γλυτώνει το παιδί από πολλά, όταν δεν καταλαβαίνει. Ας πούμε ότι το παιδί ανεβαίνει στην καρέκλα ψηλά. Δεν νοιώθει τον κίνδυνο. Άμα φάει ένα μπατσάκι από την μαμά, μετά πάλι θα θέλει ν’ ανέβει, θα κοιτάει δεξιά-αριστερά, να δει, «με βλέπουν;» κι αν δεν το βλέπει κανείς θα θυμάται το μπάτσο που έφαγε και θα μαζεύεται. Άσε να μην φάω κάνα μπάτσο, θα λέει, και έτσι ο φόβος γίνεται φρένο και γλυτώνει τα μωρά από πολλά. Όταν όμως αρχίζουν τα παιδιά και καταλαβαίνουν πρέπει να καθόμαστε με το καλό και με υπομονή να τους εξηγούμε αυτά που μπορούν να καταλάβουν. *** Οι γονείς καμμιά φορά κάνουν κακό στα παιδιά τους από την υπερβολική αγάπη που τους έχουν… Βλέπεις αν «εκτροχιασθεί» η αγάπη τότε κάνει κακό στο παιδί… Το «πνίγει» με την πολλή αγάπη. Είναι αρρωστημένο πράγμα. Ευτυχώς μερικά παιδιά έχουν μέσα τους ανδρεία και γλυτώνουν… άλλα όμως καταστρέφονται… Βλέπεις θέλει και η αγάπη ένα φρένο… ένα μέτρο… Εγώ δεν θα γινόμουν καλός γονιός, μου λέει ο λογισμός, γιατί δεν θα μπορούσα να επιβληθώ στον εαυτό μου. *** Καλό είναι η οικογένεια να έχει τον ίδιο πνευματικό. Ο άντρας, η γυναίκα, τα παιδιά, αυτό βοηθάει πολύ. *** Τα μικρά παιδιά όταν διαβάζουν συναξάρια πολύ ωφελούνται. Επειδή είναι απλά έχουν πολλή πίστη. Έτσι αποκτούν καλές συνήθειες. Όταν αρχίσει κανείς από μικρός την πνευματική ζωή, από το δημοτικό ακόμα αυτός κάνει την πιο χαρούμενη ζωή. Γιατί μικρός έχει και την αμεριμνησία. Αποκτάει και καλές συνήθειες και συνεχίζει έτσι. Εγώ μικρός πέρασα τα καλύτερά μου χρόνια, πέμπτη-έκτη δημοτικού πετούσα. Μετά αν μεγαλώσει λίγο μπαίνει η καλή ανησυχία, τι θα γίνω, τι θα σπουδάσω κ.λ.π. Μέχρι το ’40 που άρχισε ο πόλεμος με τους Ιταλούς, ήμουν 16 χρονών, τότε πέρασα τα καλύτερά μου χρόνια. Μετά ο πόλεμος τα χάλασε τα πράγματα. Είχαμε δυσκολίες. Αγίου Παϊσίου του Αγιορείτου.

Η εθνική επέτειος της 28ης Οκτωβρίου από το 1952 συνεορτάζεται με την Παναγία, την Αγία Σκέπη, όπως η εθνική εορτή της 25ης Μαρτίου συνεορτάζεται με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Από το τέλος του 9ου αιώνα – αρχές 10ου έως το 1952 η Θεομητορική εορτή της Αγίας Σκέπης εορταζόταν την 1η Οκτωβρίου. Καθιερώθηκε επί αυτοκράτορος Λέοντος Στ΄ του Σοφού (886-912) σε ανάμνηση της απαλλαγής της Βασιλεύουσας από την απειλή των Βουλγάρων και των Αγαρηνών. Πρόκειται για εορτή ευχαριστίας προς την Παναγία, όπως εκείνη που καθιερώθηκε τον 7ο αιώνα με τον Ακάθιστο Ύμνο, όταν η Παναγία βοήθησε να αντιμετωπισθεί με επιτυχία η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από τους Αβάρους. Ο άγιος Ανδρέας, ο κατά Χριστόν σαλός, κατά τις μάχες με τους αγαρηνούς σε ολονύχτια αγρυπνία προσευχής του είδε την Παναγία να προστατεύει την Βασιλεύουσα σκεπάζοντάς Την με το «μαφόριό» Της (λεπτό πέπλο που καλύπτει το κεφάλι και τους ώμους). Η αφήγησή του έδωσε δύναμη στο λαό, που αντιμετώπισε με επιτυχία τους πολιορκητές. Έκτοτε η Αγία Σκέπη της Παναγίας θεσπίσθηκε ως μία των Θεομητορικών εορτών. Οι Αγωνιστές του 1821 είχαν επίσης βοηθό τους την Παναγία, όπως και οι Έλληνες του ΟΧΙ. Στο Χρονικό του για το 1940 ο Ηλίας Βενέζης έγραψε ότι οι Έλληνες πολύ θύμωσαν με την άνανδρη επίθεση του ιταλικού υποβρυχίου εναντίον του πολεμικού πλοίου «Έλλη» στο λιμάνι της Τήνου, τον 15Αύγουστο του 1940, στην εορτή της Κοίμησης της Παναγίας. Έκαμαν υπομονή μήπως και διατηρηθεί η ειρήνη. Όμως ακολούθησε η άνανδρη επίθεση των Ιταλών στις 28 Οκτωβρίου του 1940. Τότε, γράφει ο Βενέζης, «οι ξένοι που βλέπανε τα γεγονότα λέγανε ότι οι ολιγάριθμοι Έλληνες θα γονατίσουν σε μιαν ημέρα στον ισχυρό εισβολέα!». Μα ο λαός πίστευε πως θα τον βοηθήσει η προσβεβλημένη τον 15Αύγουστο Παναγία. «Καλά! Περιμένετε και θα δείτε ύστερα από ένα μήνα, στα Εισόδια της Θεοτόκου» απαντούσαν οι Έλληνες, που θεωρούσαν «αντίχριστο» τον εισβολέα. Γι’ αυτό, σημειώνει ο Βενέζης, οι μητέρες έστελναν τους γιούς τους να πολεμήσουνε τους Ιταλούς λέγοντάς τους: «Να μη γυρίσετε αν δεν ρίξετε τον αντίχριστο στη θάλασσα». Την Παναγία έβλεπαν στα βουνά της Πίνδου οι Έλληνες στρατιώτες κατά τον Ελληνο – Ιταλικό πόλεμο. Ο Χρήστος Ζαλοκώστας στο βιβλίο του «Πίνδος – Η εποποιία στην Αλβανία» (Εκδ. «ΕΣΤΙΑΣ», Αθήνα, 2016) αναφέρει μαρτυρίες στρατιωτών ότι είδαν την Παναγία και ένιωσαν την προστασία της. Ο Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδωνας (1949-1956), που ηρωικά αγωνίστηκε για τα δίκαια των Βορειοηπειρωτών, μετά τη διαπίστωσή του ότι οι Έλληνες του 1940 βίωσαν τη Σκέπη της Παναγίας όπως εκείνοι του 9ου αιώνα, πρότεινε στην Ιερά Σύνοδο και Αυτή στη συνεδρίασή της 21ης Οκτωβρίου 1952 αποφάσισε η εορτή της Αγίας Σκέπης από την 1η Οκτωβρίου να μεταφερθεί στις 28 Οκτωβρίου. Ενέκρινε επίσης την Ακολουθία του εορτασμού, την οποία έγραψε ο σπουδαίος Αγιορείτης υμνογράφος του 20ού αιώνα Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης. Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου